پیامِ پس از جنگ این است که شاید روزی برسد که سامانه های دفاع هوایی اسرائیل برای جلوگیری از انبوه راکت ها کفایت نکند. اسرائیل به این نکته اذعان نمی کند اما بالاخره این فن آوری هم یک اوج راهبردی دارد.
ادامه مطلب
گفتنی است که روسیه و چین احتمالا تلاش های یکدیگر برای تحکیم حضور در منطقه را تکمیل می کنند. روسیه در حال حاضر خود را به عنوان داور و میانجی اصلی در منطقه معرفی و تثبیت کرده است و چین هم بزرگ ترین سرمایه گذار در منطقه قلمداد می شود. احساسات نامطلوب به ایالات متحده در سراسر منطقه هم به این دو کشور کمک می کند. پیام های ضد و نقیضی که ایالات متحده از طریق سیاست گذاری های متغیر ارسال می کند هم می تواند به عاملی برای تمایل نخبگان حاکم و مردم کوچه و خیابان به جایگزینی سلطه ایالات متحده با دوستی با چین و روسیه تبدیل شود. به علاوه، اگرچه ایالات متحده از توانایی های بی نظیری در منطقه برخوردار است، اما همانطوری که برخی اشاره کرده اند، افول ایالات متحده در خاورمیانه چندان به توانایی های آن مربوط نمی شود و بیشتر به دلیل انتخاب ها در سیاست گذاری و ناتوانی در ترجمه توانایی ها به نتایج است.
ادامه مطلب
سفر اخیر محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه به دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان در روزهای ۲۵ و ۲۶ می ۲۰۲۱ میلادی (۴ و ۵ خرداد ۱۳۹۹) صرف نظر از شرایط حساس کنونی حاکم بر مناسبات دو کشور به ویژه تنش‌‌‌های مرزی و اختلاف در تفسیر بند نهم موافقتنامه موافقتنامه آتش بس قره‌باغ (کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان یا دالان زنگه زور) از نظر رویکرد متوازن ایران در منطقه قفقاز بسیار شایان توجه بود. این سفر که در ادامه سفر سال گذشته سید عباس عراقچی و محمد جواد ظریف به منطقه قفقاز صورت گرفت را باید «شکسته شدن تابوی سفر هم زمان به جمهوری آذربایجان و ارمنستان» دانست. متاسفانه پس از ناکامی ایران در عرصه میانجی‌گری در جنگ اول قره‌باغ و کنارگذاشتن کشورمان از ترکیب گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا، رویکرد نسبتاً متوازن ایران در منطقه قفقاز کنار گذاشته شد. در نتیجه به تدریج سنتی نانوشته و البته غلط در عرصه سیاست خارجی ایران در منطقه قفقاز شکل گرفت که بین سفر مقامات ارشد کشورمان به ارمنستان و جمهوری آذربایجان باید فاصله زمانی معناداری ایجاد شود تا باعث ایجاد حساسیت و مخالفت احتمالی در این دو کشور نشود. این قاعده نانوشته که تقریباً به مدت سه دهه در سفر رئیس جمهور، وزیر امور خارجه، وزیران و سایر مقامات ارشد کشورمان به منطقه دنبال می‌شد، در واقعیت امر ملاحظاتی بود که با دست خودمان به سیاست خارجی ایران تحمیل شد و قدرت مانور و تحرک موثر را در بسیاری از مقاطع از کشورمان سلب کرد و حتی بعضاً فضایی را ایجاد کرد که برخی از کارشناسان، مقامات و به ویژه نمایندگان مجلس جمهوری آذربایجان و ارمنستان به انتقاد از سفر مقامات کشورمان به ایروان یا باکو برآیند. در راستای این رویکرد نامتوازن بود که با وجود مناسبات دیپلماتیک ایران با هر سه کشور ارمنستان، جمهوری آذربایجان و گرجستان که روسیه و ترکیه از این ظرفیت دیپلماتیک محروم هستند، هنوز هیچ رئیس جمهوری از ایران در سه دهه گذشته به طور هم زمان از باکو، تفلیس و ایروان دیدار نکرده است و بعد از سفر مرحوم هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور وقت ایران به تفلیس در آوریل ۱۹۹۵ میلادی و سفر میخائیل ساکاشویلی، رئیس جمهور وقت گرجستان به تهران در اوت ۲۰۰۴ میلادی، تا کنون دیداری میان روسای جمهور ایران و گرجستان در پایتخت‌‌‌های دو کشور صورت نگرفته است و در دولت حسن روحانی نیز، گرجستان در منطقه قفقاز جنوبی تنها کشوری است که رئیس جمهور ایران در هشت سال گذشته دیدار دو جانبه‌‌ای با رئیس جمهور این کشور (گئورگی مارگولاشویلی، رئیس جمهور سابق و خانم سالومه زورابیشویلی، رئیس جمهور کنونی) در تهران یا تفلیس نداشته است. در حالی ایران از این ظرفیت بالقوه جغرافیایی و دیپلماتیک خود به صورت موثری بهره برداری نکرده است که کشورهای اروپایی و آمریکایی به دلیل عدم توانایی روسیه (قطع ارتباط با گرجستان) و ترکیه (قطع ارتباط با ارمنستان) در سه دهه گذشته در عرصه مدیریت مناسبات دیپلماتیک، رویکرد متوازنی را در پیش گرفته‌اند و تقریباً تمامی رهبران و مقامات اروپایی و آمریکایی در سفر به منطقه قفقاز به صورت هم زمان به باکو، ایروان و تفلیس سفر می‌کنند که سفرهای منطقه‌‌ای آنگلا مرکل (صدراعظم آلمان)، فرانسوا اولاند، سارکوزی و امانوئل ماکرون (روسای جمهور سابق و کنونی فرانسه)، سرجو ماتارلا (رئیس جمهوری ایتالیا)، جان بولتون (مشاور سابق امنیت ملی آمریکا) و حتی پاپ فرانسیس رهبر مسیحیان کاتولیک جهان به روشنی گویای این امر است. لذا اگر ایران درصدد اجرایی نمودن الگوی ۳+۳ (ارمنستان، آذربایجان، گرجستان + روسیه، ترکیه و ایران) در منطقه قفقاز است، مقدمه و پیش شرط آن حرکت به سمت الگوی ۱+۳ (ایران + جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان) خواهد بود. بنابراین، روندی که با سفر سید عباس عراقچی و محمد جواد ظریف در چند ماه اخیر در پیش گرفته شده است، مسیر عقلانی، درست و منطبق با رویکرد متوازن سیاست خارجی ایران در منطقه قفقاز است که باید از سوی سایر مقامات کشورمان ادامه پیدا کند. این امر باید تبدیل به یک سنت و رویه در رویکرد سیاست خارجی ایران در منطقه قفقاز تبدیل شود و با تغییر دولت ها در ایران نیز نباید تغییری در آن ایجاد شود که اگر این گونه شود، بازگشت به رویکرد غیر منطقی و نامتوازن گذشته خواهد بود. با عنایت به نکات و ملاحظات یاد شده، در یادداشت تحلیلی پیش رو کوشش خواهد شد شناخت و درک بهتری از الزامات و ضرورت‌‌‌های رویکرد متوازن ایران در قبال سه کشور منطقه قفقاز جنوبی حاصل شود.
ادامه مطلب
چشم انداز روابط اقتصادی اتحادیه اروپا و ایران در کمتر از دو سال از نویدبخش به خطرناک تغییر یافت. انتخابات ۲۰۱۶ ریاست جمهوری آمریکا اولین ضربه به این روابط پس از امضای توافق هسته ای ۲۰۱۵ بود. پس از آن هم فضای آشفته تجارت در جمهوری اسلامی در نتیجه تحریم ها و عدم تمایل بانک های اروپایی به تامین مالی پروژه ها در ایران مانع از آن شد که بسیاری از شرکت ها توافق های پیشین را پیش ببرند. در نتیجه این تحولات، حجم تجارت دوجانبه خیلی کمتر از آن شد که انتظار می رفت.
ادامه مطلب
موزه ملی عراق گنجینه ای از آثار باستانی بین النهرین، بابل و ایران باستان دارد. این موزه که در شهر بغداد واقع است، پس از حمله سال ۲۰۰۳ ایالات متحده به عراق مورد سرقت و دستبرد دزدان عتیقه قرار گرفت و حدود ۱۵هزار قطعه از آثار تاریخی و فرهنگی موزه ربوده شدند که هنوز برخی از آنها پیدا نشده اند. موزه ملی عراق پس از سال ها تعطیلی به دلیل جنگ، در سال ۲۰۱۵ با حضور حید العبادی، نخست وزیر وقت، بازگشایی شد و عراق توانست بسیاری از آثار ربوده شده را با تلاش های بین المللی بازپس بگیرد. موزه ملی عراق در سال ۱۹۲۶ به کوشش گرتورد بل، باستان‌شناس بریتانیایی، ساخته شد و در ابتدا، «موزه باستان‌شناسی بغداد» نام داشت. در ادامه، گزارش تصویری اختصاصی دیپلماسی ایرانی از این موزه را مشاهده می کنید.
ادامه مطلب
در حالی که ایالات متحده برای تقویت دولت های دوست، به طور فعالانه به لحاظ نظامی و سیاسی در منطقه مداخله کرده، به طور گزینشی اصلاحات دموکراتیک و طرفدار بازار را ترویج داده و با تهدیدها علیه منافع خود مقابله پیشگیرانه داشته، چین تلاش کرده است تا روابط صمیمانه و «بدون انتظار» را در سراسر منطقه داشته باشد. چین که هرگز یک قدرت سنتی در خاورمیانه نبوده، توانسته گشایشی برای حضور خود در منطقه بیابد.
ادامه مطلب
با تشدید منازعه در غزه، آشکار شد که سناریوی جریان اصلی آمریکا در حال تغییر است. سیاستمداران آمریکایی – هم شخصیت‌های ترقی‌خواه جناح چپ حزب دموکرات و هم سایرین – بیش از هر زمان دیگری به نفع فلسطینی‌ها سخن گفتند. سناتور تاد یونگ و کریس مورفی با انتشار بیانیه‌ای دو حزبی، که ده‌ها نماینده آن را امضاء کرده بودند، خواهان آتش‌بس شدند.
ادامه مطلب
بر اساس برخی از پیش بینی ها، تعداد افغانی های پناهجو می تواند از ۵۰ هزار الی ۱۰۰ هزار نفر باشد. بیشتر مهاجرت ها به پاکستان، ایران، تاجیکستان، هند و اروپاست. در حال حاضر، افغانستانی ها دومین گروه از پناهجویان پس از سوری ها هستند و علت آن نیز ناامنی، خشونت و جنگ در افغانستان است.
ادامه مطلب
در میانه سیاست های نوظهور درگیری، جنگ های داخلی و فروپاشی یا تضعیف نهادهای دولتی همراه با تضعیف یا تخریب نظم منطقه ای قدیمی مبتنی بر اقتدارگرایان که توسط بازیگران غربی تقویت شده بود، ساختارهای فرصت امکان رقابت یا جایگزینی ایالات متحده به عنوان نیروی برجسته در منطقه را برای قدرت های جایگزین فراهم آورده است. از زمان مداخله سال ۲۰۱۵ روسیه (با کمک ایران) در سوریه، روند جنگ در آن کشور به نفع رئیس جمهوری بشار اسد تغییر کرد. در این روند، مسکو نشان داد که می تواند جایگزینی معتبر برای ایالات متحده از طریق فروش اسلحه، معاملات اقتصادی و مانور دیپلماتیک باشد.
ادامه مطلب
کشورهای عرب تولید کننده نفت خام در حوزه خلیج فارس از جمله امارات متحده عربی و عربستان سعودی، با پیشبرد اصلاحات مربوط به کاهش وابستگی به نفت در نظر دارند مسوولیت پذیری مردم را با وضع مالیات بر ارزش افزوده افزایش دهند.
ادامه مطلب