چرخش خطرناک اروپا علیه ایران

دیپلماسی ایرانی: سه کشور اروپایی موسوم به E3 (فرانسه، آلمان و بریتانیا) با تهدید به فعال‌سازی مکانیسم ماشه یا همان «بازگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت» علیه ایران، در حال بازی با آتش هستند و این اقدام می‌تواند مذاکرات حساس هسته‌ای میان تهران و واشینگتن را به بن‌بست بکشاند.

فرانسه، به‌ویژه با موضع‌گیری‌های تند وزیر أمور خارجه‌اش ژان نوئل بارو، در رأس این رویکرد تقابلی قرار دارد. وی در سخنانی در شورای امنیت گفت که اگر مذاکرات نتیجه ندهد، فرانسه و شرکایش «در بازگرداندن تحریم‌ها لحظه‌ای درنگ نخواهند کرد.»

این مواضع با واکنش تند تهران مواجه شد و حتی به احضار سفیر فرانسه در ایران منجر شد. همچنین اظهارات دیگر مقامات اروپایی، از جمله سفیر بریتانیا در آمریکا، که خواستار توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم در ایران شده‌اند، حساسیت‌ها را افزایش داده است. 

حالا به نظر می‌رسد رویکرد اروپایی‌ها بیش از هر زمانی علیه ایران تند شده است و می‌روند تا روندی تقابلی را با ایران آغاز کنند که می‌تواند در وضعیت پرالتهاب کنونی غرب آسیا، تنش‌ها را تشدید کند.

برخلاف گذشته که اروپا نقش میانجی‌گر را داشت، اکنون اروپایی‌ها در حال همسویی با جناح تندرو در واشینگتن هستند، از جمله افرادی مانند مارکو روبیو، وزیر أمور خارجه ایالات متحده امریکا که اساساً با برجام مخالف بوده‌اند و اکنون نیز چندان تمایل ندارند مذاکراتی انجام شود تا توافقی به‌دست آید تا طی آن برنامه هسته‌ای ایران به رسمیت شناخته شود. 

این در حالی است که در مقابل این جریان، مسیر دیگری نیز در جریان است که با ابتکار دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا و برخی دستیارانش تلاش دارد توافق جدیدی با ایران حاصل کند.

تجربه گذشته نشان داده فشار، باعث انعطاف ایران نمی‌شود بلکه سخت‌تر شدن مواضع تهران را موجب خواهد شد و تهران را به سرسختی بیشتر در برابر فشارها سوق خواهد داد. در عین حال، ایران نیز نشانه‌هایی از آمادگی برای مذاکره، از جمله پذیرش نظارت بازرسان آمریکایی یا تمدید محدودیت‌های زمانی در توافق هسته‌ای را مطرح کرده است.

در حاشیه «نشست گفت‌وگوی تهران» که هفته گذشته در پایتخت ایران برگزار شد نیز ایده‌هایی مانند توقف موقت غنی‌سازی و انتقال ذخایر اورانیوم به روسیه به‌عنوان تدابیر اعتمادساز مطرح شد.

بنابراین باید به اروپا هشدار داد که رویکرد آن که مسائل غیرهسته‌ای مانند روابط جمهوری اسلامی ایران با روسیه یا حقوق بشر را به مذاکرات هسته‌ای وارد کرده است، عملاً آینده هرگونه توافق را به خطر می‌اندازد.

در صورت اجرای مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، ایران ممکن است از پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای که به طور اختصار NPT خوانده می‌شود، خارج شود و مسیر نظارت بین‌المللی بر برنامه هسته‌ای‌اش را ببندد. این سناریو به قدرت گرفتن دوباره تندروها در ایران خواهد انجامید؛ درست مانند پس از شکست برجام در دوره روحانی. با خروج ایران از ان پی تی ممکن است اتفاقاتی روی دهد که قبل از همه عواقب آن متوجه اروپا خواهد شد.

تهدیدات سه کشور اروپایی نه‌تنها غیرعقلانی، بلکه به‌شدت خودویرانگر است. اروپا که اکنون با بحران اوکراین درگیر است، نمی‌تواند خود را درگیر بحران تازه‌ای در خاورمیانه کند. خاورمیانه‌ای که خود اکنون درگیر جنگ شدید غزه است و دامنه آن به دیگر کشورهای پیرامونی آن ازجمله لبنان و سوریه و یمن نیز کشیده شده است. اگر اروپا به مذاکرات جاری میان ایران و امریکا کمک نمی‌کند، دست‌کم نباید آن را تضعیف کند.

منبع: ریسپانسیبل استیتکرفت / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱