به نظر می رسد دولت جو بایدن بازگشت به برجام را به یکی از اولویت ها در سیاست خارجی خود تبدیل کرده است؛ توافق جامعی که در ژوئیه ۲۰۱۵ بین ایران، ایالات متحده، روسیه، بریتانیا، چین، فرانسه و آلمان منعقد و هدف از آن محدود کردن غنی سازی اورانیوم توسط ایران بود و البته توافقی که دونالد ترامپ در کارزار «اعمال فشار حداکثری» در ماه مه ۲۰۱۸ ایالات متحده را از آن خارج کرد.
ادامه مطلب
در رابطه با سیاست رئیس جمهوری جو بایدن در قبال ایران یک مشکل بزرگ وجود دارد و دلیل آن روشن نیست. تا زمانی که بایدن مسیر خود را اصلاح نکند، خطر از دست رفتن توافق و بازگشت دو کشور به مسیر درگیری در میانه بحران های داخلی متعدد آمریکا وجود خواهد داشت.
ادامه مطلب
توافق هسته ای ایران دولت دونالد ترامپ را دوام آورد و اکنون امکان پیوستن دولت جدید جو بایدن به آن وجود دارد؛ اما این بدان معنا نیست که می توان به وضعیت پیش از خروج واشنگتن از توافق بازگشت. سال ها تحریم و قلدری نه تنها به موضع گیری شدیدتر پایتخت های سراسر جهان در برابر واشنگتن انجامیده، بلکه حقایقی را آشکار ساخته که باید با دیپلماسی فزاینده حل و فصل شوند که یعنی به رغم آنکه اروپایی ها و ایالات متحده بر سر اصول دستیابی به یک توافق دیگر با ایران اتفاق نظر دارند، اما هنوز مجبور به چانه زنی در مورد چگونگی انجام این کار هستند.
ادامه مطلب
برجام نتیجه تلاش و همراهی همه طرف های پای میز مذاکره بود و در این میان، تمایل اتحادیه اروپا به اقدام برای کشاندن همه بازیگران مربوطه پای میز مذاکره و نگه داشتن آنها در آنجا اهمیت زیادی داشت. به علاوه، اصرار اروپا بر یک راه حل چندجانبه اهمیت سازش مبتنی بر مذاکره را بالا برد. سرانجام، مذاکره کنندگان به «چند بخش کردن» مساله تصمیم گرفتند و بر منافع مشترک در رابطه با برنامه هسته ای ایران و نادیده گرفتن اختلافات بر سر سایر موضوعات غیر قابل سازش، متمرکز شدند. با این حال، این رویکرد باعث نارضایتی شماری از کشورهای خاورمیانه شد چون نگران بودند که به رسمیت شناخته شدن برنامه هسته ای و مزیت مالی برجام به ترغیب ایران در گسترش فعالیت های منطقه ای بیانجامد.
ادامه مطلب
دولت جدید جو بایدن با دو اولویت در سیاست خارجی مواجه است. در افغانستان، به نظر می رسد رئیس جمهوری قصد دارد نیروها را تا بعدتر از مهلت خروج در ماه مه طبق مذاکرات سال گذشته، نگه دارد. به طور همزمان، بایدن در تلاش است تا توافق هسته ای ایران را احیا کند؛ هدفی که به دنبال تصمیم ایران برای غنی سازی اورانیوم در سطح پیش از توافق و مهلت ۲۱ فوریه برای حذف تحریم ها، فوریت بیشتری یافته است.
ادامه مطلب
چهار سال ریاست جمهوری دونالد ترامپ پایان یافته و خبر خوب این است که توافق هسته ای ۲۰۱۵ ایران هنوز پابرجاست؛ البته این تنها یک توصیف عمومی است و وضعیت کلی توافق را شامل نمی شود. اکنون، ریاست جمهوری جو بایدن می تواند این امکان را برای ایالات متحده فراهم آورد تا بر اساس چارچوب موجود توافق هسته ای چه از طریق رویکرد «بیشتر در برابر بیشتر» و چه از طریق رویکرد «کمتر در برابر کمتر» به جای ایجاد یک توافق جدید یا نوعی برجام۲، عمل کند. برای اروپایی ها، این شرایط به معنای از سرگیری نقش آنها به عنوان یک واسطه سازنده بین واشنگتن و تهران است.
ادامه مطلب
چند روز پس از آنکه آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، گفت که ایران شاید تنها چند هفته با دستیابی به مواد شکاف پذیر کافی برای ساخت بمب هسته ای فاصله داشته باشد، اسرائیل در ارزیابی اطلاعاتی سالانه پیش بینی کاملا متفاوتی ارائه داد. براساس گزارشی که توسط اداره اطلاعات نظامی اسرائیل جمع آوری شده، زمان شکست ایران حداقل دو سال است. ژنرال تامیر هایمن، رئیس اطلاعات نظامی اسرائیل، ۹ فوریه به خبرنگاران گفت ایران از لحظه ای که تصمیم به غنی سازی اورانیوم تا سطح ۹۰ درصد بگیرد تا زمان ساخت بمب دو سال فاصله خواهد داشت. منظور اسرائیل را به سادگی می شود دریافت: نیازی به بازگشت به توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ نیست.
ادامه مطلب
بر اساس نتایج یک نظرسنجی جدید از کارشناسان خاورمیانه، جو بایدن باید پیش از مطرح کردن مذاکرات درباره هر مساله دیگری با ایران باید به توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ بازگردد. در نظرسنجی «بارومتر محقق خاورمیانه» ۶۷ درصد از پاسخ دهندگان گفتند که تنها استراتژی در سیاست خارجی که به احتمال زیاد می تواند «نتایج مطلوبی» برای ایالات متحده در پی داشته باشد این است که بایدن «بلافاصله» و پیش از هر گونه مذاکره ای درباره هر مساله ای با ایران به برنامه جامع اقدام مشترک فعلی (برجام) بازگردد. ۷۵ درصد از کارشناسان شرکت کننده در نظرسنجی هم گفتند بازگشت ایالات متحده به این توافق احتمال دستیابی ایران به سلاح هسته ای را طی یک دهه آینده کاهش می دهد.
ادامه مطلب
چند سال پیش که مذاکرات بر سر برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) یا همان توافق هسته ای ایران در جریان بود، چنان مخالفتی با آن وجود داشت که حتی در یک برهه زمانی برخی از سناتورهای آمریکایی مخالف آشکارا سعی کردند با ارسال نامه ای به سران ایران در گفت و گوها اختلال ایجاد کنند. اکنون که دولت جدید ایالات متحده از آمادگی بازگرداندن این کشور به توافق سخن گفته، مخالفت ها مجددا آغاز شده اند. بیشتر مخالفان همان آدم های قبلی هستند که همان مباحث قبلی را مطرح می کنند. بسیاری از همان افراد در حال بیان بسیاری از استدلال های مشابه هستند. این در حالی است که از آخرین مرتبه ای که آنها اظهارنظر کرده اند، زمان زیادی گذشته و دو دولت با دو سیاست گذاری کاملا متفاوت فعالیت کرده و اطلاعات قابل استنادی را درباره این موضوع فراهم آورده اند که کدام رویکرد جواب می دهد و کدام نه.
ادامه مطلب
مری لوئیز کلی، خبرنگار «ان.پی.آر»، با تونی بلینکن، وزیر امور خارجه دولت جدید آمریکا، درباره اهداف سیاست خارجی در دوران جو بایدن و برنامه رئیس جمهوری جدید برای شکل دادن به جایگاه آمریکا در صحنه جهانی گفت و گو کرده است که در ادامه خلاصه ای از آن را می خوانید:
ادامه مطلب
یکی از بزرگ ترین اشتباهات دونالد جِی. ترامپ در زمان ریاست جمهوری، خروج او از توافق بین المللی سال ۲۰۱۵ بود که در آن ایران محدودیت های قابل توجهی در برنامه هسته ای خود را پذیرفته است؛ محدودیت هایی که برای جلوگیری از دسترسی این کشور به سلاح هسته ای طراحی شده اند. تصمیم به خروج تز توافق هسته ای در سال ۲۰۱۸ و اعمال مجدد تحریم های اقتصادی آنطوری که رئیس جمهوری پیشین امیدوار بود ایران را به پذیرش محدودیت های شدیدتر ترغیب نکرد و در مقابل، بهانه ای برای عقب نشینی جمهوری اسلامی از تعهدات هسته ای شد.
ادامه مطلب
با فرض بر اینکه بایدن و روحانی می توانند مسیر دیپلماتیک خود را آغاز کنند، احتمالا دو طرف در پیشبرد دیپلماسی با چالش هایی فراتر از آنچه در زمان توافق هسته ای ۲۰۱۵ وجود داشتند، روبرو خواهند شد. تندروها در تهران و واشنگتن از مدتی پیش اینطور استدلال می کردند که برجام نشان واضح این است که نمی توان به طرف مقابل اعتماد کرد. در همین حال، اسرائیل، عربستان سعودی و امارات متحده عربی در اقدام علیه ایران خیلی هماهنگ تر از زمان حصول برجام عمل می کنند و دولت بایدن مجبور است تلاش بیشتری برای ایجاد تعادل در وضعیت موجود انجام دهد. مخالفان داخلی روحانی هم سعی خواهند کرد مانع از نتیجه بخشی میراث دولت او یعنی توافق هسته ای در نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری شوند. در این میان، موضع گیری رهبر معظم ایران درباره اینکه جناح روحانی می تواند مسیر دیپلماتیکی با دولت بایدن ایجاد کند که در دولت جدید هم پایدار باشد، تعیین کننده خواهد بود.
ادامه مطلب
از مراسم تحلیف رئیس جمهوری جدید جو بایدن در ۲۰ ژانویه، مقامات ایرانی و آمریکایی بارها گفته اند منتظرند طرف مقابل گام اول را در بازگشت به توافق هسته ای بردارد. اما سوالاتی درباره اینکه هر طرف چطور می توانند به توافق بازگردند، و چه موانعی در مسیر آنها وجود دارد، مطرح است. ایران باید برخی از اقداماتی که در پیشبرد برنامه هسته ای انجام داده را معکوس و ایالات متحده هم باید به یک سری تحریم ها و اقدامات دولت پیش از خود رسیدگی کند که هدف از آنها دشوار ساختن بازگشت به برجام بود.
ادامه مطلب
در برجام هیچ فرایند مشخصی برای ورود مجدد و رسمی یکی از طرفین به توافق در نظر گرفته نشده است و از این رو، تصمیم گیری درباره چگونگی انجام چنین کاری توسط ایالات متحده در نهایت یک فرایند سیاسی نیازمند انعطاف پذیری و سرعت بالاست. نقشه راه دیپلماسی برای ایالات متحده و ایران را می توان در سه مرحله در نظر گرفت: توافق اولیه متوقف کردن امور؛ اجرای کامل و متقابل برجام؛ و مذاکرات هسته ای بیشتر. در بهترین حالت و با توجه به انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن، ایران و آمریکا باید اقدامات برای پیشبرد مرحله اول را تا اواخر فوریه پیش ببرند و پس از آن، مرحله دوم آغاز می شود.
ادامه مطلب
دولت جدید جو بایدن احتمالا به عنوان بخشی از تلاش ها برای گفت و گو با ایران تلاش خواهد کرد تمدید بندهای «غروب» توافق را در اولویت قرار دهد و به آندسته از محدودیت های اعمال شده بر برنامه هسته ای رسیدگی کند که در سال ۲۰۲۳ منقضی می شوند. تمدید این بندها احتمالا به یک فرمول «بیشتر در برابر بیشتر» در جریان مذاکراتی سه مرحله ای نیاز خواهد بود. تا زمانی که بایدن لغو کامل تحریم ها را به ایران پیشنهاد نداده و به برجام بازنگشته باشد، ترغیب ایران به پذیرش چنین مذاکراتی احتمالا غیرممکن خواهد بود. با این حال، ایران احتمالا در مراحل اولیه دیپلماسی می تواند به برخی مسائل مانند پروتکل الحاقی واکنش مثبت نشان دهد. اما در کل لازم است که ایالات متحده برای ممکن ساختن هر گونه مذاکرات بعدی، یک سری مزایای اقتصادی جذاب به ایران پیشنهاد دهد.
ادامه مطلب
امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، جمعه گذشته در مصاحبه با العربیه گفت که عربستان سعودی باید در هر مذاکره آتی با ایران حضور داشته باشد و تاکید کرد حذف کشورهای منطقه از مذاکرات هسته ای با ایران در سال ۲۰۱۵ اشتباه بزرگی بود. رئیس جمهور فرانسه همچنین خواسته های دیرینه عربستان، امارات متحده عربی و اسرائیل مبنی بر لزوم رسیدگی به فعالیت های منطقه ای و برنامه موشکی ایران به علاوه مساله هسته ای در هر توافق آتی را نیز تکرار کرد. اما اگر ایالات متحده و طرف های اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) وارد این مسیر شوند، به اطمینان می توان گفت که ایران با هیچ کدام از موارد موافقت نخواهد کرد. چنین مسیری بی شک مانع احیای برجام و بازگشت کامل ایران به تعهدات هسته ای می شود. در حقیقت، محتمل ترین نتیجه چنین رویکردی توقف همکاری کامل ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی خواهد بود.
ادامه مطلب
در پی چندین سال سیاست از هم گسیخته دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، توافق هسته ای ایران یا همان برجام که می توان آن را جامع ترین رژیم بازرسی هسته ای تحمیل شده به هر ملتی دانست، در معرض خطر نابودی قرار گرفته است. اگرچه هم دولت ایران و هم دولت جدید جو بایدن مشتاق نجات و دوام توافق هستند، اما به نظر نمی رسد هیچ یک از طرفین حاضر باشند گام اول را برای بقای آن بردارند.
ادامه مطلب
در میانه درخواست امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، برای وارد کردن عربستان به مذاکرات و تایید این ایده از سوی آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، فشارها برای یک رویکرد چندجانبه در واشنگتن ریشه دوانده؛ اما چنین رویکردی به ضرر سیاست ایالات متحده است. موافقت با اینکه بازیگران منطقه ای مفاد توافق جدید را دیکته کنند، احتمالا به شرایطی حداکثری خواهد انجامید که ایران به سادگی آنها را رد خواهد کرد. منافع ایالات متحده با منافع کشورهای حاشیه خلیج فارس متفاوت است و تنش زدایی با ایران باید هدف اصلی باشد.
ادامه مطلب
بسیاری از طرفداران تغییر نظام در ایران و جنگ با این کشور و همچنین یک شاهزاده سعودی و یک رئیس اطلاعاتی نامه ای را امضا کردند که از رئیس جمهوری جو بایدن می خواست با ادامه کارزار اعمال فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ علیه ایران رویکرد «دو حزبی» را ادامه دهد. این نامه گروه فشار «متحد علیه ایران هسته ای» تنظیم شده که بودجه خود را از شلدون آدلسون، بزرگ ترین حامی مالی حزب جمهوری خواه که به تازگی درگذشته، و توماس کاپلان، یک سرمایه گذار که شرکت های او به دنبال کسب منافع از ناآرامی های خاورمیانه بودند، دریافت می کرد. این نامه خواستار «انزوای اقتصادی و دیپلماتیک ایران» است و به عنوان آگهی تمام صفحه در روز جمعه در نیویورک تایمز چاپ شد.
ادامه مطلب
رئیس جمهوری جو بایدن بارها گفته که پیوستن مجدد به توافق هسته ای با ایران را مطابق با منافع امنیت ملی ایالات متحده می داند. اجرای تمام و کمال برجام بهترین راه برای جلوگیری از دستیابی ایران به مواد هسته ای مورد نیاز برای تولید سلاح و ادامه بازرسی های سرزده برای تعیین انطابق ایران با تعهدات هسته ای است. احیای برجام همچنین تنها راه پیگیری موثر فعالیت های ایران در منطقه به شمار می رود. پس از چهار سال که منتقدان برجام اختیار و آزادی کامل برای یافتن گزینه بهتری از برجام داشتند، هیچ یک نتوانستند مورد معتبری ارائه دهند. اما جدای از مساله هسته ای ایران، برجام اکنون بخشی اساسی از یکی از اولویت های مهم رئیس جمهوری بایدن، یعنی ترمیم اتحادهای ایالات متحده و احیای اعتبار آمریکا، است.
ادامه مطلب
بسیاری از ایرانی ها اینطور استدلال می کنند که از آنجایی که ایالات متحده و اتحادیه اروپا توافق هسته ای را نقض کرده اند، پس باید اکنون چشم انداز تقاضای ایران برای یک توافق متعادل و دوام آوردنی تر را در نظر بگیرند. به رغم تردیدها درباره احتمال وجود یک توافق متعادل، جامعه استراتژیک ایران بر سر این مساله اتفاق نظر دارد که در رابطه با تعهدات قدرت های غربی، شرایط دیگر مثل قبل نیست چون آنها تعهدات خود را زیر پا گذاشته اند.
ادامه مطلب
در رابطه با برجام، یک مساله مهم وجود دارد و آن این است که اکنون همه طرفین آن، از آمریکا که از توافق خارج شده، تا طرف های اروپایی و روسیه و چین و همچنین ایران، به این نتیجه رسیده اند که توافق حقیقتا نقص هایی داشته و همین نقص ها بوده که به دردسر های کنونی انجامیده است و اکنون، همه امضاکنندگان باید با یکدیگر برای احیای توافق هسته ای تلاش کنند.
ادامه مطلب
بنیامین نتانیاهو ، نخست وزیر اسرائیل، اندکی پس از انتخابات نوامبر در ایالات متحده گفت: «هرگز نباید به توافق هسته ای قبلی بازگشت. ما باید به سیاست خودداری از سازش ادامه دهیم و اطمینان حاصل کنیم که ایران سلاح هسته ای تولید نمی کند.» به نظر می رسد اسرائیل سعی دارد با تهدید ضمنی اقدام نظامی علیه ایران در صورت پیوستن مجدد دولت جدید جو بایدن به توافق هسته ای، آن را بیشتر تحت فشار بگذارد.
ادامه مطلب
جو بایدن، رئیس جمهوری جدید ایالات متحده، قرار بود اول فوریه اولین سخنرانی مهم درباره سیاست خارجی را انجام دهد؛ اما آن را «به دلیل نامساعد بودن هوا» به تعویق انداخت. ظاهرا چند سانتی متر برف در پایتخت ایالات متحده سفر را بیش از حد خطرناک کرده بود. اما این اتفاق و تغییر زمان سخنرانی چندان هم بد نشد. به هر حال، بایدن در جبهه روابط خارجی چیز زیادی برای گفتن ندارد. در حقیقت، به نظر می رسید رئیس جمهوری در هفته اول حضور خود در دفتر بیضی بیشتر به دنبال ارتقای سیاست های حزبی در برابر سیاست های خوب است و در این میان ۵ اقدام ناامیدکننده انجام داده که چپ رادیکال را خوشحال می کند، اما به رفاه و امنیت آمریکا آسیب می رساند.
ادامه مطلب
خاورمیانه در حال تجربه یک دوره دیپلماتیک و تعدیل استراتژیک هستند که برای دولت جدید جو بایدن در ایالات متحده هم چالش ایجاد می کند و هم فرصت. این تحولات تا اندازه ای نتیجه ابتکارعمل های دیپلماتیکی است که به عنوان مهم ترین آنها می توان به توافق ابراهیم بین اسرائیل و بحرین و امارات متحده عربی اشاره کرد. مایک پومپئو و جرد کوشنر، وزیر خارجه و فرستاده ویژه پیشین تصور می کردند که این توافق ها تلاش کاخ سفید بایدن برای احیای دیپلماسی با ایران را مشکل می سازند. اما بعید است چنین اتفاقی روی دهد. در حقیقت، به رغم بی اعتمادی مشترک اسرائیل، امارات و عربستان به ایران، هر یک از آنها برای سازگاری با دیپلماسی نوظهور بایدن، مواضع متفاوتی اتخاذ خواهند کرد.
ادامه مطلب
جو بایدن اندکی بیش از یک هفته است که رئیس جمهوری آمریکا شده، اما هیچ شواهدی دال بر عمل او به وعده بازگشت به توافق هسته ای ۲۰۱۵ با ایران مشاهده نمی شود. در حالی که ایالات متحده و ایران هر دو علنا از بازگشت به برجام حمایت کرده اند، اما هر دوی آنها اصرار دارند که طرف دیگر باید گام اول را بردارد. در حالی که لفاظی ها بین دو طرف گرم گرفته، مشکل «چه کسی گام اول را برمی دارد» در دیپلماسی برنامه هسته ای ایران پررنگ تر شده است.
ادامه مطلب
از دیدگاه دولت ایران، برجام ابزار و چارچوبی برای غلبه بر بی اعتمادی چندین ساله ایران و غرب به ویژه ایالات متحده بوده است. با این حال، سرنوشت توافق هسته ای دقیقا عکی این نتیجه را در پی داشته و به کاهش اعتماد به سطحی بی سابقه منجر شده است. مباحثات در ایران حاکی از آن است که آینده توافق تا اندازه زیادی تحت تاثیر گذشته و چگونگی و دلیل نقض آن توسط ایالات متحده و اروپا منوط است. در همین حال، روی کار آمدن دولت بایدن سبب شده چشم انداز دیپلماسی تجدید شده وجود دارد.
ادامه مطلب
در روند بازگشت ایالات متحده و ایران به تعهدات برجامی، اروپایی ها مهم ترین نقش را ایفا می کنند و اهمیت دارد که به مثابه چهار سال گذشته، برای حفظ هرچه بیشتر گزینه ها از طریق تعامل با دو طرف درگیر توافق تلاش کنند. تلاش های اروپا تا این لحظه نتایج متفاوتی داشته چرا که تاثیرات تحریم های ثانویه ایالات متحده در بخش خصوصی اروپا مانع از عمل به تعهدات به ایران در ارائه منافع واقعی اقتصادی شده است. تنها حمایت سیاسی ای ۳- فرانسه، آلمان و بریتانیا- و اتحادیه اروپا بود که تفاوت معنی داری در کاهش روند تنش ها ایجاد کرد و مانع از فروپاشی نهایی توافق شد. بهترین گزینه این بود که اروپایی ها پیش از روی کار آمدن بایدن مراحل اولیه را برای گفت و گوها آغاز کنند.
ادامه مطلب
وزیر خارجه جدید ایالات متحده گفت تا زمانی که تهران به «مطابقت کامل» با تعهدات خود در توافق هسته ای ۲۰۱۵ برنگردد، تحریم های واشنگتن لغو نخواهد شد و این مساله خشم و نومیدی ایران را برانگیخت. آنتونی بلینکن گفت که بازگشت ایران مدتی طول خواهد کشید که یعنی تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن بعید است که هیچ اتفاق قابل توجهی در مذاکرات رخ دهد. این مساله سبب شد برخی از ایرانی ها به این باور برسند که دولت جو بایدن از همان روش های چانه زنی شکست خورده دولت دونالد ترامپ استفاده می کند.
ادامه مطلب
دولت بایدن مجبور است در تعاملات مجدد با ایران نظرات سایر بازیگران بین المللی از جمله اسرائیل، کشورهای حاشیه خلیج فارس، کشورهای هم پیمان شامل ۱+۵ و البته ایران را در نظر بگیرد. اعضای دائمی شورای امنیت به علاوه آلمان به ویژه نزدیک ترین متحدان اروپایی آمریکا از پیوستن مجدد آن به برجام حمایت می کنند. در حقیقت، بازگشت ایالات متحده به توافق هسته ای ایران می تواند یک مولفه اصلی در تلاش برای اعتمادسازی مجدد با اروپا تلقی شود که بی شک یک اولویت برای دولت بایدن است. با این حال، پیوستن مجدد ایالات متحده به برجام در خاورمیانه با اعتراضات شدیدی روبرو خواهد شد.
ادامه مطلب