مسیر دیپلماسی باز است، ایران اولین گام را بردارد

دیپلماسی ایرانی: مری لوئیز کلی، خبرنگار «ان.پی.آر»، با تونی بلینکن، وزیر امور خارجه دولت جدید آمریکا، درباره اهداف سیاست خارجی در دوران جو بایدن و برنامه رئیس جمهوری جدید برای شکل دادن به جایگاه آمریکا در صحنه جهانی گفت و گو کرده است که در ادامه خلاصه ای از آن را می خوانید:

بیایید از اینجا شروع کنیم: اگر از شما بخواهم هدف سیاست خارجی ایالات متحده در این دولت را در یک جمله بگویید، آن جمله چه خواهد بود؟

در یک سطح، بیانیه ماموریت ساده است و ما گاهی از یاد می بریم. بیانیه ماموریت پیشبرد امنیت، رفاه و ارزش های مشترک مردم آمریکاست. اما گاهی مسیر خود را گم می کنیم. امید ما این است که هر روز، هر کاری انجام می دهیم کمک کند تا مردم آمریکا کمی ایمن تر، کمی مرفه تر، و کمی سالم تر شوند. و اگر موفق شویم و گام به گام پیش برویم، در چند سال به جای بهتری خواهیم رسید.

به ارزش ها و توسعه ارزش های آمریکایی در سراسر جهان اشاره کردید. وقتی این ارزش ها در خانه مورد حمله قرار گرفته اند، چنین کاری دشوار نخواهد بود؟

شمشیر دو لبه است. تردیدی نیست که توانایی ما در به اهتزاز درآوردن پرچم دموکراسی و حقوق بشر تا حدی با حوادث اخیر به ویژه حمله به پایتخت در 6 ژانویه آسیب دیده است. از سوی دیگر، آنچه در این مورد اهمیت دارد این است که دموکراسی انعطاف پذیر است. اعضای کنگره به ساختمان هایی که تحت محاصره بودند بازگشتند. آنها برای قانون اساسی ایستادند. و ما حتی در رسیدگی به این مشکل آن را به روشی انجام می دهیم که شفاف باشد و همه دنیا بتوانند آن را ببینند. ما زباله ها را زیر فرش پنهان نمی کنیم و سعی در انکار مشکل نداریم. با آن مقابله می کنیم و گاهی زشت است، گاهی دردناک است، اما فوق العاده قدرتمند است. از این رو، من به همکاران در سراسر جهان و مردم می گویم که دموکراسی ما قدرتمند و مقاوم است. و این واقعیت که ما دائما در تلاشیم تا ایالات متحده کامل تری ایجاد کنیم، تصدیق نقص های ما و البته تلاش ما برای پیشرفت است و فکر می کنم می توانیم الگویی برای دیگران باشیم.

در رابطه با دشوارتر شدن توسعه ارزش های آمریکایی در جهان، شده با یک همتای خود در خارج از کشور در تماس باشید و آنها بگویند شما کی هستید که درباره دموکراسی و نحوه اداره کشور برای ما سخنرانی کنید؟

بله. بسیاری درباره آن مهربانانه برخورد کردند؛ اما بوده که شخصی در آن سوی خط باشد که ما درباره امور در کشور آنها ابراز نگرانی کرده باشیم و این مساله را به یاد آورده باشد. اما باز هم من درباره پیشبرد دیدگاه هایمان در مورد دموکراسی و حقوق بشر تعلل نمی کنم چون معتقدم در مواجهه آشکار با نقص هایمان و چالش هایمان، قدرتی وجود دارد که متفاوت از اکثر دیگر کشورهای جهان است.

بسیاری از دیپلمات های اروپا و دیگر کشورها اینطور استدلال می کنند که به جایگاه ایالات متحده در جهان آسیبی غیرقابل جبران وارد شده است. برخی هم معتقدند که این آسیب تنها مختص دولت ترامپ نیست. در گفت و گو با همتایان خارج از کشور چنین چیزی را می شنوید؟

قطعا. برخی حتی درباره مدت زمانی که طول می کشد تا اقدام کنیم، می پرسند. در چند هفته گذشته با متحدان و شرکای خود در سراسر جهان همکاری کردیم. فکر می کنم حدود 50 تماس تلفنی گرفته ام. خوب است که در وزارت امور خارجه مثل خانواده هستیم، در غیر این صورت شکست می خوردیم. اما ورای آن، دوباره به پیمان آب و هوایی پاریس پیوستیم. دوباره با سازمان بهداشت جهانی تعامل داریم. به ممنوعیت سفر اتباع مسلمان و آفریقا پایان دادیم. برنامه پناهندگی را بازنگری کردیم. به عنوان ناظر به شورای حقوق بشر پیوستیم. در محکوم کردن کودتا در برمه و تلاش برای ایجاد اقدامات جمعی پیش قدم شدیم. و با تاکید دو برابر بر دیپلماسی سعی داریم به جنگ وحشتناک در یمن خاتمه دهیم. فکر می کنم مردم ما را با اقدامات و نه اظهارات می بینند.

بگذارید همین مساله را به ایران برگردانیم. آیا سیاست ایالات متحده هنوز این است که ایران نباید به سلاح هسته ای دست یابد؟

بله همین است.

در این صورت، همان سوالی را از شما می پرسم که سال گذشته از مایک پومپئو پرسیدم: چگونه مانع دستیابی ایران به سلاح هسته ای می شوید؟

ما در گذشته این کار را کرده بودیم. توافق هسته ای ایران موسوم به برجام در قطع همه مسیرهای تولید مواد شکاف پذیر لازم برای سلاح هسته ای توسط ایران بسیار موثر بود. و می دانیم که توافق جواب داد. کارشناسان اطلاعاتی آمریکا و جامعه بین المللی گفتند که توافق در قطع مسیرهای ایران در دستیابی به مواد شکاف پذیر برای ساخت بمب موثر بوده است. و بسیار جای تاسف دارد که ما از آن خارج شدیم.

گفته بودید که دوست دارید ایران به تعهدات هسته ای بازگردد، اما چه دلیلی دارد آنها به حرف آمریکا اعتماد کنند و به توافق دیگری با ما وارد شوند در حالی که هیچ تضمینی وجود ندارد که 4 سال دیگر رئیس جمهوری جدید آمریکا آن را پاره نکند؟

هر کشوری باید خودش محاسبه کند و به این نتیجه برسد که چه کاری منافع آن را تامین می کند. این را می دانیم که ایران شروع به عقب نشینی از اجرای محدودیت های برجام کرده و نتیجه این شده که اکنون توانایی تولید مواد شکاف پذیر برای یک سلاح با سرعتی بیشتر و در مدت زمانی کمتر از زمان اجرای برجام را دارد. توافق هسته ای زمان شکست ایران- مدت زمان تصمیم گیری تا دستیابی به مواد شکاف پذیر در درجه تسلیحاتی- را به یک سال رسانده بود، اما حالا به سه یا چهار ماه رسیده ایم که یعنی در مسیر اشتباهی حرکت می کنیم و فکر می کنم انگیزه برای تلاش به بازگرداندن ایران به جعبه هسته ای وجود دارد. احتمالا ایران هم هنوز برای حصول مزیت های وعده داده شده در توافق یعنی تسهیل تحریم ها انگیزه دارد. فکر می کنم هر دو طرف و همچنین دیگر شرکای مذاکراتی در اروپا و همچنین روسیه و چین هنوز به این کار تمایل دارند. اما برداشتن اولین قدم ضروری است. زمان گذشته است. اگر قرار باشد دوباره به توافق بازگردیم و ایران هم به تعهداتش برگردد، باید روی یک توافق طولانی تر و مستحکم تر از توافق اصلی کار کنیم. و همچنین باید به سایر مواردی که بخشی از مذاکرات اصلی نبوده و برای ما و سایر کشورهای جهان به شدت مشکل ساز است، یعنی برنامه موشک بالستیک ایران و اقدامات بی ثبات کننده آن در دیگر کشور، بپردازیم. اما اولین قدم بازگشت ایران به توافق است. و رئیس جمهور بایدن کاملا شفاف گفته که اگر آنها این کار را انجام دهند، ما هم همین کار را خواهیم کرد. مسیر دیپلماسی باز است. ایران هنوز با عمل به تعهداتش فاصله زیادی دارد. ما متظریم ببینیم چه می کند.

شما گفتید مسیر دیپلماسی باز است. آیا اقدامی برای بازگشایی دیپلماسی مستقیم با ایران در جریان است؟ شما تماسی گرفته اید یا خواهید گرفت؟

در حال حاضر، رئیس جمهور به طور علنی و مکرر درباره موضع ما شفاف سخن گفته است. منتظریم ببینیم ایران چه واکنشی به آن نشان می دهد.

این احتمال را نمی دهید که جایی در آینده دیپلماسی مستقیم نیاز باشد؟

احتمالا زمانی نیاز آن فررا می رسد و اگر قرار باشد تعاملی وجود داشته باشد، نیاز به دیپلماسی دارد. این همان چیزی است که اکنون برای آن تلاش می کنیم.

در رابطه با حمله موشکی روز گذشته در آن سوی مرز اربیل، در گذشته ایالات متحده نیروهای مورد حمایت ایران را در حملات مشابه مقصر می دانست. این اتفاق را آزمون جدیدی از سوی ایران برای دولت جدید ایالات متحده می بینید؟

برای گفتنش خیلی زود است. حمله در ذات شرورانه بود و در اربیل به غیرنظامی ها از جمله یک آمریکایی آسیب رساند. با مسرور بارزانی، نخست وزیر اقلیم کردستان، و با نخست وزیر عراق صحبت کردم. تمرکز ما بر اطمینان از ایمنی افراد، نیروهای دولت، شهروندان ایالات متحده و امنیت تاسیسات است. و البته مردم عراق مدت زیادی است که از این نوع خشونت و نقض حاکمیت خود رنج می برند. باید بفهمیم چه کسی مسئول بوده است. ما در این مرحله نمی دانیم. این حملات را در گذشته نیز دیده ایم و شبه نظامی های مورد حمایت ایران در بسیاری موارد مسئول بوده اند؛ اما هنوز خیلی زود است که بدانیم مسئول حمله اخیر کیست.

منبع: ان.پی.آر / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34