اقدامات نتانیاهو علیه برجام یک قمار خطرناک است

نویسندگان: دنیل کورتزر، آرون دیوید میلر و استیون سایمون

دیپلماسی ایرانی: بنیامین نتانیاهو ، نخست وزیر اسرائیل، اندکی پس از انتخابات نوامبر در ایالات متحده گفت: «هرگز نباید به توافق هسته ای قبلی بازگشت. ما باید به سیاست خودداری از سازش ادامه دهیم و اطمینان حاصل کنیم که ایران سلاح هسته ای تولید نمی کند.» به نظر می رسد اسرائیل سعی دارد با تهدید ضمنی اقدام نظامی علیه ایران در صورت پیوستن مجدد دولت جدید جو بایدن به توافق هسته ای، آن را بیشتر تحت فشار بگذارد.

سرلشکر آویو کوچاوی، رئیس ستاد مشترک ارتش اسرائیل که پیشتر باور داشت برجم ارزشمند است، اخیرا در اظهاراتی شدیدالحن گفته: «اگر توافق هسته ای 2015 تحقق می یافت، ایران برای خود بمب می ساخت. هر چیزی که به توافق فعلی شباهت داشته باشد ، مجاز نیست.» این در حالی است که ارتش اسرائیل برای تامین بودجه برنامه های نظامی عملیاتی احتمالا علیه ایران با هزینه 1.223 میلیارد دلار جدای از درخواست 917 میلیارد و 764 میلیون دلاری پیشین درخواست داده است.

سوال این است که اسرائیل درباره حمله به ایران جدی است؟ و آیا این تهدیدها رئیس جمهوری بایدن را از پیشبرد استراتژی ترجیحی یعنی ورود مجدد به برجام باز می دارد؟ و آیا ایالات متحده پس از در نظر گرفتن نگرانی های اسرائیل شروع به مذاکره برای توافق طولانی تر می کند؟ گزارش ها حاکی از آن است که نتانیاهو واقعا به دنبال درگیری با بایدن، آشنای دیرینه خود، نیست و تنها سعی دارد سیاست های ایالات متحده و اسرائیل را هماهنگ کند. پس در این صورت، اظهارات شدیدالحن برای چیست؟ ظاهرا همه اینها بخشی از محاسبات سیاسی نتانیاهو هستند. 

نتانیاهو در اواخر ماه مارس برای ماندن در قدرت در چندین جبهه خواهد جنگید؛ مهم ترین تهدیدها برای دولت او در حال حاضر ادامه بحران کووید-19 و فشار اقتصادی ناشی از آن به ویژه در بخش گردشگری به شمار می روند. او به دلیل پیشبرد سریع واکسیناسیون امتیازات بالایی به دست آورده، اما تدابیر قرنطینه و تعطیلی اجباری طولانی مدت به محبوبیت او آسیب رسانده است. نتانیاهو همچنین در چند هفته آینده در دادگاه با اتهامات فساد مالی، نقض اعتماد و کلاهبرداری مواجه خواهد شد. بنابراین، معطوف کردن افکار عمومی در اسرائیل به ایران و امنیت می تواند یک سیاست هوشمندانه انتخاباتی باشد.

نتانیاهو همچنین امیدوار است که متحدان جدید عرب او در حاشیه خلیج فارس- عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین- بتوانند موضع مخالفت با برنامه های آمریکا برای شروع مجدد مذاکرات با ایران را تقویت کنند. کارشناسان اتاق فکرهای اسرائیل و امارات مشترکا علیه بازگشت ایالات متحده به برجام سخن می گویند و مقامات سعودی ها و اماراتی ها برای انتقال پیام مدام به واشنگتن سفر می کنند.

با این حال، نتانیاهو باید مراقب باشد. درگیری با یک رئیس جمهوری محبوب ایالات متحده در فاصله کوتاه از مراسم تحلیف او، خطرناک است. جو بایدن که چندین دهه طرفدار اسرائیل بود، با باراک اوباما که هدف آسان تری به شمار می رفت، هیچ شباهتی ندارد. بایدن 8 سال از نزدیک شاهد درگیری نتانیاهو و بایدن بوده است؛ درگیری که به از دست رفتن حمایت از نتانیاهو در میان دموکرات هایی انجامید که اکنون اکثریت را در هر دو مجلس کنگره در اختیار دارند. 

نتانیاهو احتمالا تصور می کند برنامه سیاست داخلی و خارجی بایدن چنان چالش برانگیز است که برای جلوگیری از درگیری ایالات متحده و اسرائیل تسلیم نتانیاهو می شود. ممکن است شرط بدی نباشد. با کمی اختلاف در مجلس سنا و اکثریت ناچیز دموکرات ها در مجلس نمایندگان، حفظ نظم در حزب دموکرات دشوار خواهد بود. با این حال، بایدن و گروه امنیت ملی او در حمایت از پیوستن مجدد به برجام پیش قدم بوده اند؛ اگرچه گفته اند تحقق مجدد توافق هسته ای ممکن است مدتی طول بکشد و وعده داده اند با اسرائیل و کشورهای حوزه خلیج فارس مشورت نزدیک تری در قیاس با پیش از توافق اولیه برجام داشته باشند.

اکنون، سوال این است که تهدیدهای اسرائیلی معتبر هستند و آیا اسرائیل بدون موافقت ایالات متحده علیه ایران اقدام یکجانبه خواهد کرد>

اسرائیل دارایی ها و قدرت های نظامی قابل توجهی دارد و یک کارزار مداوم علیه اهداف ایرانی داشته و به تاسیسات هسته ای این کشور و زیرساخت های آن آسیب رسانده است. اگر اسرائیل به حریم هوایی عربستان و امارات دسترسی داشته باشد، بزرگ ترین مخاطرات عملیاتی که پیشتر اسرائیل را از اقدام منصرف کرده بود، به شدت کاهش خواهد یافت. حملات پایدار نظامی بی شک برنامه ایران را عقب می اندازد؛ اما مانع از تجدید قوای این کشور نخواهد شد. همچنین، احتمال جنگ جدی اسرائیل با حزب الله همچنان وجود خواهد داشت. نگرانی اول هرگز توسط سیاست گذاران اسرائیلی جدی گرفته نشده، و مورد دوم هم بیشتر می تواند بهانه ای برای برخورد قاطع با متحد ایران در لبنان باشد.

با این حال، هزینه چنین تصمیم گیری از سوی اسرائیل بسیار بالاست. ایران به شیوه و زمان مورد نظر خود پاسخ خواهد داد که می تواند اقدام علیه اهداف نرم اسرائیلی و آمریکایی در سراسر جهان باشد. حزب الله ممکن است هزاران موشک از لبنان به اسرائیل پرتاب کند و شاید همزمان هزاران موشک از غزه توسط حماس و جهاد اسلامی به اسرائیل پرتاب شوند. و حتی اگر اسرائیل در ابتدا یکجانبه و به تنهایی اقدام کند، مارپیچ واکنش ها پس از اولین حمله به ناچار در ایالات متحده را درگیر خواهد کرد.

طبق برخی گزارش ها، ننتانیاهو پیش از برجام سه مرتبه برای حمله اسرائیل علیه ایران تلاش کرد، اما نتوانست حمایت لازم از این اقدام را در داخل اسرائیل و در ایالات متحده به دست آورد. اکنون، مشخص نیست که درون اسرائیل تا چه اندازه با 2015 تفاوت دارد. اگرچه اظهارات شدیدالحن اسرائیلی و تهدیدها با حمله احتمالا چیزی بیش از ابزاری برای اعمال فشار بر دولت جدید بایدن نیست، اما واشنگتن و تهران نمی توانند با اطمینان این تهدیدها را غیرعملی بدانند. در همین حال، برای اسرائیل هم بهتر است اگر به جای تلاش برای هماهنگی رویکردهای آمریکا و اسرائیل در قبال ایران و برجام به دنبال مقابله با بایدن نیست، اظهارات شدیدالحن و تهدیدها را کاهش دهد و به دیپلماسی آرام اما قدیمی و موثر بازگردد.

منبع: ریسپانسیبل استیت کرفت / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34