آمریکا می تواند با خروج از افغانستان به ایران پیامی مثبت بفرستد؟

نویسنده: تایلر کاتسکی

دیپلماسی ایرانی: دولت جدید جو بایدن با دو اولویت در سیاست خارجی مواجه است. در افغانستان، به نظر می رسد رئیس جمهوری قصد دارد نیروها را تا بعدتر از مهلت خروج در ماه مه طبق مذاکرات سال گذشته، نگه دارد. به طور همزمان، بایدن در تلاش است تا توافق هسته ای ایران را احیا کند؛ هدفی که به دنبال تصمیم ایران برای غنی سازی اورانیوم در سطح پیش از توافق و مهلت 21 فوریه برای حذف تحریم ها، فوریت بیشتری یافته است.

احتمالا گروه بایدن تصور می کند در میانه تعامل با ایران، ماندن در افغانستان برای مدتی طولانی تر از مهلت تعیین شده از نظر سیاسی خطری نخواهد داشت. اما اگر حقیقتا احیای توافق هسته ای برای بایدن در اولویت باشد، اکنون بدترین زمان برای بی اعتنایی به یک توافق دیگر توسط رئیس جمهوری آمریکاست.

بایدن حق دارد احیای توافق هسته ای را با هدف کاهش خطر جنگ با ایران در کانون توجه قرار دهد. به رغم دامنه محدود برجام، خروج دولت دونالد ترامپ از توافق و اتخاذ سیاست اعمال فشار حداکثری یک شکست عظیم بود و نه تنها ایران را به حضور پای میز مذاکره درباره مسائل گسترده تر ترغیب نکرد، بلکه این کشور را به سمت توسعه برنامه هسته ای و نفوذ بیشتر منطقه ای سوق داد.

زمان به سرعت می گذرد. حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، امکان نامزدی در انتخابات بعدی را ندارد و اگر نتواند به یک پیروزی دیپلماتیک دست یابد، یک نامزد میانه رو دیگر بخت چندانی در برابر رقبای محافظه کار در انتخابات ریاست جمهوری ماه ژوئن نخواهد داشت و این مساله تلاش های آتی برای احیای برجام را برای آمریکا دشوارتر و پرهزینه تر می کند.

در حال حاضر، بزرگ ترین مشکل برای احیای توافق هسته ای این است که کدام طرف قدم اول را بردارد. ایران پیش از بازگشت به تعهدات برجامی به دنبال رهایی از تحریم ها است و ایالات متحده می خواهد ایران قبل از رفع تحریم ها، غنی سازی اورانیوم خود را به سطح مجاز در برجام کاهش دهد.

یک سری اقدامات تدریجی اعتمادسازی می تواند به رفع این شکاف کمک کند. اما گروه بایدن در تصمیم گیری درباره تعویق خروج از افغانستان باید بحران عمیق اعتبار دیپلماتیک آمریکا را به یاد داشته باشند. آیت الله العظمی علی خامنه ای، رهبر معظم ایران که حمایت او از تلاش ها برای مذاکره مجدد مهم است، اواخر ماه نوامبر درباره دیپلماسی تحت رهبری آمریکا ابراز تردید کرد و گفت: «ما یک بار مسیر لغو تحریم ها و مذاکره را برای چندین سال امتحان کردیم، اما این مسیر ما را به جایی نرساند.» اگر رئیس جمهوری بایدن همان کاری را درباره افغانستان انجام دهد که رئیس جمهوری دونالد ترامپ درباره ایران انجام داد، این تصور را ایجاد می کند که عدم تمایل ایالات متحده به عمل به وعده ها یک ویژگی است و نه یک اشکال.

آیت الله خامنه ای از ماه دسامبر درباره مذاکره بر اساس پیش شرط های ایران که برای ایالات متحده قابل پذیرش نیستند، گشودگی بیشتری نشان داده است. برای جلب اعتماد رهبر ایران از مسیر میانی سازش های کوچک در افزایش اعتمادسازی، باید این باور در او ایجاد شود که کل این روند ارزشمند است. بایدن می تواند با تکمیل خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان طبق برنامه در ماه مه، بدون اینکه در وجهه او خدشه ای وارد شود، به ایران نشان دهد که ایالات متحده مجددا به مسیر تعهد به توافق ها بازگشته است.

به علاوه، حتی اگر مساله ایران و برجام هم مطرح نباشد، ترک افغانستان برای ایالات متحده خوب خواهد بود. اهداف اصلی حمله ایالات متحده، یعنی نابودی القاعده پس از 11 سپتامبر و مجازات طالبان برای پناه دادن به آنها، مدت ها پیش محقق شده است. تداوم کمک های امنیتی و جنگ های بی پایان ایالات متحده را ایمن تر نمی کنند و تنها منابع آمریکا را از بین می برند.

مهم تر از همه اینکه ایالات متحده برای ترک افغانستان نیازی به اعتماد به طالبان ندارد. قابلیت های بی نظیر حملات آمریکا پیشتر اثبات شده و این کشور می تواند هر تهدیدی برای امنیت خود را در هر کجای دنیا بدون نیاز به حضور دائمی زمینی، از بین ببرد. رئیس جمهوری بایدن نباید بر طولانی شدن زمان بندی خروج بر اساس شرایط امنیتی اصرار کند چرا که این شرایط از 20 سال پیش تحقق نیافته و در 20 سال آینده هم تحقق نخواهد یافت.

نهایتا اینکه بایدن باید در نظر داشته باشد حفظ نیرو در افغانستان پس از مهلت ماه مه به هیچ وجه از نظر سیاسی امن نیست. بر اساس نظرسنجی سال 2021، بیش از دو سوم کهنه سربازان آمریکایی و بیشتر خانواده های نظامی و مردم با ادامه درگیری مخالف هستند. برای بایدن حفظ سرمایه جلب حمایت مردمی اهمیت زیادی دارد. اگر او نیروهای آمریکایی را پس از ماه مه در افغانستان نگه دارد، مانند سه رئیس جمهوری پیش از خود در طولانی ترین جنگ آمریکا شریک خواهد شد و عقب نشینی دشوارتری را پیش رو خواهد داشت.

رئیس جمهور بایدن باید با پایان دادن به طولانی ترین جنگ ایالات متحده و نشان دادن تعهد خود به توافق های دیپلماتیک گذشته، در جهت منافع ملی آمریکا عمل کند. شکستن یک وعده دیگر توسط بایدن در حالی که سعی دارد نشان دهد می شود برای بار دوم به ایالات متحده اعتماد کرد، اقدام عاقلانه ای نخواهد بود.

منبع: نیوزویک / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34