ایران می خواهد توافق را برای بایدن جذاب تر کند

تهیه شده توسط تحریریه نیویورک پست

دیپلماسی ایرانی: به نظر می رسد ایران کسب آمادگی برای ریاست جمهوری جو بایدن را آغاز کرده و امیدوار است که بتواند در ترکیبی از مصالحه، مقاومت و فشار، دولت جدید در واشنگتن را به سمت مذاکره ای مطلوب برای خود سوق دهد.

ایران اولین سالگرد حمله هوایی ایالات متحده در ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس ایران، را به تازگی پشت سر گذاشته و این رابطه، شکایتی را علیه رئیس جمهوری دونالد ترامپ و 47 مقام دیگر آمریکا به اینترپل تحویل داد. ایران همچنین روز دوشنبه یک نفتکش کره جنوبی را (به دلیل آلودگی محیط زیست) در خلیج فارس توقیف کرد و این در حالی بود که سئول پیشتر موافقت خود را برای مذاکره درباره آزادسازی میلیاردها دلار دارایی تهران که در پی تحریم های واشنگتن مسدود شده را اعلام کرده بود. در مرحله بعدی، رئیس جمهوری حسن روحانی اعلام کرد قانون جدید مجلس برای غنی سازی 20 درصدی اورانیوم را پذیرفته و غنی سازی در تاسیسات فردو آغاز شده که به معنای کوتاه تر شدن «زمان شکست» یا همان فاصله تصمیم گیری احتمالی تا ساخت بمب اتم است. این گام در عقب نشینی از تعهدات برجامی، جدی ترین مورد در نقض توافق هسته ای امضا شده در دوران باراک أوباما به شمار می رود.

سه کشور بریتانیا، آلمان و فرانسه و اتحادیه اروپا نیز از امضا کنندگان توافق هسته ای ایران هستند. تا این لحظه، آنها در واکنش به این گام جدید ایران در عقب نشینی از برجام هیچ تغییری در رفتار خود نداده اند. سخنگوی اتحادیه اروپا تخلفات ایران را «جدی» توصیف کرد و گفت که پیروی از توافق «بسیار مهم» است. 

وزیر امور خارجه ایران در توضیح این اقدام کشورش گفت که اگر سایر کشورها به تعهدات خود در توافق عمل کنند، گام هایی که ایران در عقب نشینی از برجام برداشته از جمله غنی سازی 20 درصدی، «کاملا برگشت پذیر» هستند. این اظهارات به وضوح نشان می دهند که ایران سعی دارد موقعیت مذاکراتی خود را تا پیش از روی کار آمدن دولت جدید جو بایدن قوی و انگیزه های قوی تری برای تغییر رویکرد او در قیاس با اقدامات رئیس جمهوری ترامپ ایجاد کند.

واکنش ترامپ به اقدامات ایران این بود که 17 شرکت دیگر مستقر در این کشور را تحریم کرد که ضربه سنگینی به تجارت در بخش فلزات ایران بود؛ بخشی که ثروت قابل توجهی برای این کشور ایجاد می کند. ترامپ همچنین یک گروه ناو هواپیمابر آمریکایی را در خلیج فارس نگه داشته و هدف از این اقدام را هم برخورد با هر گونه ماجراجویی ایران علیه آمریکا در روزهای پایانی ریاست جمهوری خود توصیف کرده است. جرد کوشنر، مشاور ارشد و داماد ترامپ، همچنین در اقدامی دیگر که هدف از آن به طور عمده ضربه زدن به ایران برداشت شده، برای پایان دادن به اختلافات تلخ بین عربستان و قطر میانجی گری کرده است.

این تحول را می توان جدیدترین اتفاق در خاورمیانه جدید شکل گرفته به دست ترامپ دانست. عادی سازی روابط میان چند کشور عربی با اسرائیل و تشکیل یک اتحاد گسترده علیه ایران از تحولات دیگر ماه های اخیر هستند. حتی دو جناح اصلی فلسطینی برای اولین مرتبه در بیش از یک دهه گذشته در مورد برگزاری انتخابات صحبت می کنند.

این سوال همچنان باقی است که جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب، با همه تحولات اخیر و شرایط موجود چه خواهد کرد؟ بایدن به صراحت اعلام کرده است که می خواهد دوباره وارد توافق هسته ای با ایران شود، اما گاها رفتارهای تردیدآمیزی در این زمینه داشته است. متحدان آمریکا در خاورمیانه معتقدند که بازگشت بایدن به توافق بیش از اندازه به نفع ایران خواهد بود و امکان هسته ای شدن این کشور «به صورت کاملا قانونی» را فراهم می آورد و لازم به ذکر است که زمان پایان برخی از تعهدات ایران در توافق نیز چندان دور نیست. با توجه به شکست نسبی داعش، مساله همکاری و کمک های ایران در جنگ علیه داعش و نابود کردن این گروه که در سال 2015 در زمان امضای برجام مساله حائز اهمیتی بود، از موضوعیت خارج شده است. 

باید دید که بایدن تصمیم می گیرد حقیقتا طبق وعده های خود آمریکا را به توافق هسته ای ایران بازگرداند، یا ادامه آسیب به اقتصاد ایران و زجر مردمان این کشور تحت رژیم تحریمی ترامپ را به نظاره خواهد نشست و منتظر پیشنهاد توافقی همگام با منافع آمریکا و متحدانش خواهد ماند.

منبع: نیویورک پست / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34