بهرام امیراحمدیان در یادداشتی می نویسد: ورود دوباره روسیه به کریدور ناموجود «زنگه زور» دخالت غیر قابل قبول روسیه به روابط ایران با کشورهای هم مرز در منطقه است. ایران ابزار های سیاسی و نظامی در جهت تامین منافع ملی خود را داراست و به روسیه هشدار می دهد که در مسائل داخلی ایران و روابط با همسایگان هم مرز دخالت نکند.
ادامه مطلب
سید محمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: نگاهی به روندهای حاکم سیاسی، امنیتی، اقتصادی و زیست محیطی منطقه قفقاز نشان می‌دهد، تهدیدهای فزاینده‌ای در این محیط علیه منافع سیاسی، امنیتی، اقتصادی و زیست‌محیطی ایران در حال شکل‌گیری است.
ادامه مطلب
از جمله عواملی که آذربایجان را به سمت اقدام در قره باغ سوق داد بی‌اعتمادی به دولت ایروان و سپس به راه افتادن تظاهرات به علت ضعفش در برخورد با بحران اقلیم بود.
ادامه مطلب
گقارد منصوریان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: به دور از بازی های سیاسی پشت پرده میان قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای مسئله مهم و تامل برانگیز اقدامات جمهوری باکو در آن منطقه است که می توان مصداق بارز نسل کشی ارمنیان قراباغ باشد.
ادامه مطلب
سعید دانشمند در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: کریدور جعلی زنگه زور یا دالان تورانی ناتو بخشی از فتنه ناتو و غرب به واسطه بازیگر مکار استعمارگر یعنی انگلستان است.
ادامه مطلب
حدود دو ماه است که ساکنان قره باغ علیا ساعت ۴ صبح به امید یافتن نان در صف می ایستند. لوئیزا که ترجیح می دهد نام خانوادگی خود را فاش نکند، از طریق تماس تلفنی می گوید: «مردم در یک لیست ثبت نام می کنند، اما بسیاری از آنها چندین روز بدون دریافت چیزی منتظر می مانند.»
ادامه مطلب
موضع جمهوری اسلامی ایران موضع ثابت، روشن و شفافی است. موضع جمهوری اسلامی ایران درباره سرزمین قره باغ که بارها اعلام شده بر کسی پوشیده نیست. قره باغ بخشی از کشور آذربایجان است و حقوق و امنیت ساکنان این منطقه باید بر اساس چارچوب مشخص تامین شود. ما حضور نیروهای فرامنطقه ای را در منطقه نه تنها کمک کننده نمی دانیم بلکه مخل ثبات می دانیم. امنیت کشورهای منطقه باید توسط همان کشورها تامین شود.
ادامه مطلب
بسیاری حتی علناً از رهبری روسیه انتقاد کردند که با همکاری نزدیک با ترکیه علیه منافع ایران در منطقه کار می کند. این مقاله به برخی از نگرانی‌های ایران نسبت به مسکو در مورد تحولات اخیر در قفقاز جنوبی اشاره می‌کند.
ادامه مطلب
گقارد منصوریان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: به صراحت می توان به شکست سیاست های دولت پاشینیان و تضعیف جایگاه ارمنستان و همپیمان استراتژیک خود، روسیه را در معادلات منطقه قفقاز و عرصه بین الملل بیان کرد. دولت پاشینیان با امیدی غیر واقعی به غرب و اقدامات مغلوط خود، رنجش روسیه و کشورهای پیمان امنیت دسته جمعی را موجب شده است. تنها پیمان امنیتی جدی که ارمنستان عضو آن است.
ادامه مطلب
اردوان امیراصلانی در یادداشتی می نویسد: در جریان نشست شورای وزیران امور خارجه اروپا در ۲۳ ژانویه، بروکسل با مأموریت دوساله حدود صد ناظر در مرز مشترک میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان موافقت کرد. طبیعتا، مقامات ارمنستان که از چندین ماه پیش به امید مقابله با جنگ‌افروزی فزاینده جمهوری آذربایجان در منطقه خواهان این تصمیم بودند، از آن به گرمی استقبال کردند. شورای اروپا توضیح می‌دهد که این مأموریت علاوه بر تلاش برای میانجیگری بین طرفین که از سوی اتحادیه اروپا هدایت می‌شود، باید ثبات مرز ارمنستان و جمهوری آذربایجان را نیز تقویت کند.
ادامه مطلب
گقارد منصوریان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: انسداد قسمتی از جاده ترانزیتی شمال به جنوب توسط جمهوری آذربایجان که راه مواصلاتی کامیون های ایرانی برای انتقال بار به ایروان و رسیدن به گرجستان تا دریای سیاه و روسیه است، نمونه ای از فشار بر اقتصاد ایران را آشکار می کند. دریافت ۱۰۰ دلار از هر ماشین باری ایرانی برای عبور قسمت از جاده که بعد از جنگ ۲۰۲۰ در تصرف آذری ها در آمده، نمونه اتکا به روابط تهدیدآمیز جمهوری آذربایجان علیه ایران است که مسدود کردن گلوگاه تنقسی تجارت ایران را در بر دارد.
ادامه مطلب
نام جعلی «آذربایجان غربی» که تمامیت ارضی ارمنستان را مورد هدف قرار می دهد تنها سرآغاز تبلیغات مخربی است که در بطن تأسیس این سازمان قرار دارد. از طرفی طبق توجیهات ایدئولوژیک این سازمان، بخش کاملی از ارمنستان کنونی به عنوان «سرزمین تاریخی آذربایجان» معرفی می شود؛ جایی که ادعا شده «مردم آذربایجان همواره اکثریت را تشکیل داده اند و باید به سرزمین های اجدادی خود برگردند».
ادامه مطلب
سرگئی ملکونیان در یادداشتی اختصاصی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: مسدود کردن کریدور لاچین به منظور وادار کردن طرف ارمنی به امتیاز دادن، بخشی از فشار مشترک ترکیه و آذربایجان بر ارمنستان است. اظهارات خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه مبنی بر اینکه نیروهای ترکیه تا زمان افتتاح «کریدور زنگزور» در آذربایجان خواهند ماند، گواه این موضوع است.
ادامه مطلب
اردوان امیراصلانی در یادداشتی می نویسد: در مواجهه با ناکارآمدی گروه مینسک که به سازمان امنیت و همکاری اروپا تبدیل شده، در یافتن راه‌حلی پایدار و مواجهه با وضعیت نیروی صلح خود‌خوانده «روسیه» میان آذربایجان و ارمنستان که به علت درگیری در اوکراین در مأموریت خود شکست خورده است، دو کشور فرصت‌طلب یعنی ترکیه و آذربایجان برای ارمنستان دندان تیز کرده‌اند.
ادامه مطلب
جمهوری آذربایجان امکان دسترسی ارمنستان به قره باغ را فراهم می سازد اما ارمنستان اجازه نمی دهد تا جمهوری آذربایجان از طریق دالان زنگزور به منطقه خودمختار نخجوان که بخشی از خاک این کشور محسوب می شود، دسترسی داشته باشد.
ادامه مطلب
گقارد منصوریان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: روسیه برای کنترل اوضاع و عدم دوری دو جمهوری از خود، اقداماتی هوشمند را پایه ریزی کرد، با رفرم سیاسی در ارمنستان در سال ۲۰۱۸ و تمایل پاشینیان به غرب، همچنین نگرش جمهوری آذربایجان به ترکیه و ناتو، تهدیدی بالقوه را به فرصتی بزرگ تبدیل کرد. و با حضوری به موقع و هوشمند بیش از ۲هزار نیروی نظامی و تجهیزات پیشرفته در منطقه قراباغ به عنوان نیروی حافظ صلح، مهر تاییدی بر حیات خلوت خود گذاشت تا سیاست های غرب گرایی عقیم شود.
ادامه مطلب
ولی کالجی در یادداشتی می نویسد: در واقع، نوع برداشت و نگرانی های ایران به تنش های مرزی ارمنستان و جمهوری آذربایجان بسیار متفاوت از نگرش روسیه، گرجستان و ترکیه است و تهران در سطحی به مراتب بالاتر و متفاوت تر به این تحولات نگاه می کند.
ادامه مطلب
نادر صدیقی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: تبریک سالگرد رهایی سرزمینی همسایه می‌تواند نقطه پایانی باشد بر هم‌افزایی شوم همه اشکال ناسیونالیست افراطی که در دوسوی قضیه، هرکدام به شیوه خود در تنور منازعات هویتی می‌دمند تا فرصت لحظه حاضر برای همگرایی شش کشوری یا همان "فرمت۳+۳" (ایران، ترکیه، روسیه و سه جمهوری قفقاز) به هرز رود.
ادامه مطلب
شاهو جعفری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: بطور کلی در یک رویکرد نوین کارکرد بین المللی مرزها را می توان در دو طیف امنیتی – دفاعی و ارتباطی – تجاری طبقه بندی کرد. مرز زمینی ایران و ارمنستان به لحاظ آنکه راه ارتباطی ایران و اروپاست به قطع اهمیت تجاری بسیار زیادی برای ایران دارد و از آنجا که حفظ ثبات منطقه قفقاز مستلزم ارتباط زمینی ایران با کشورهای حوزه قفقاز است این مرز از لحاظ امنیتی نیز اهمیت بسزایی برای ایران دارد.
ادامه مطلب
ایران امیدوار بود که حمایتش از آذربایجان در جنگ دوم قره باغ، همکاری دوستانه بیشتر با این کشور را به همراه داشته باشد. ایران می خواست، سهمی در احیای سرزمین های پس از جنگ داشته باشد. اخیرا، در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، وزیران امور خارجه آذربایجان و ایران با یکدیگر دیدار کردند، اما تاثیری بر حل و فصل این درگیری نداشته است. احتمال دارد، دیدار سه جانبه با مشارکت ترکیه تاثیرگذارتر باشد.
ادامه مطلب
روشن است که به دلایل و اهداف گوناگونی، امریکا و اروپا از شمال و ایران از جنوب، بازی ارمنستان را آغاز کردند. در این میان، ترکیه همچنان در منطقه ای فعال است که تهران آن را منطقه ای از منافع ملی خود می داند و آمادگی خود را برای نشان دادن قدرتش نشان داده است. بر این اساس، می توان گفت که برخی از رویدادهای مهم در خاورمیانه و قفقاز در شرف وقوع است.
ادامه مطلب
سالار سیف الدینی در یادداشتی می نویسد: از نقطه‌نظر منطقه‌ای، جنگ اخیر دارای یک پیوست مشخص ضدّایرانی نیز بود. پیوستی که در اتاق‌های فکر ترکیه با هدف فشار و تحت تأثیر قراردادن سیاست‌های تهران از دو جنبهٔ مذهبی و قومی تدوین شده بود. می‌توان ادعاکرد که بر خلاف معمول در طول درگیری چهل روزه، خبر یا مقاله‌ای با بار منفی علیه ایران در رسانه‌های باکو منتشر نشد. برعکس گویی این رسانه‌های دولتی ترکیه بودند که به طور هماهنگ مالیخولیایی به نام «آذربایجان جنوبی» را به‌صورت سازمان‌یافته برجسته‌کرده و حتی مدیران رسانه‌ای نزدیک به اردوغان ساعت و روز تظاهرات میدانی عوامل نزدیک به خود را در شهرهای ایران اعلام می‌کردند.کمال اوزتورک، مشاور رسانه‌ای اردوغان و مدیرعامل سابق خبرگزاری آناتولی یکی از این چهره‌ها بود./این یادداشت در نشریه «گفتگو» منتشر شده و مدیرمسئول این نشریه در اختیار دیپلماسی ایرانی قرار داده است.
ادامه مطلب
ولی کالجی در یادداشتی می نویسد: پنج ماه از امضای موافقتنامه ۹ ماده‌‌ای آتش‌بس قره باغ در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ میلادی می‌گذرد و در این فاصله زمانی، هفت ماده این موافقتنامه یعنی آتش‌بس کامل و پایان دادن به همه درگیری‌‌ها (بند ۱)، بازگشت ناحیه آغدام به جمهوری آذربایجان (بند ۲)، استقرار نیروهای حافظ صلح روسی در کریدور لاچین (بند ۳)، خروج نیروهای مسلح ارمنستان از قره‌باغ کوهستانی و استقرار نیروهای حافظ صلح روسی در کریدور لاچین به مدت پنج سال (بند ۴)، ایجاد یک پست فرماندهی صلح به منظور اجرای آتش‌بس (بند ۵)، بازگشت مناطق کلبجر و لاچین به جمهوری آذربایجان و تعریف مشخصات کریدور لاچین (بند ۶) و بازگشت آوارگان و پناهندگان داخلی به مناطق قره باغ و مناطق مجاور تحت کنترل دفتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (بند ۷) اجرایی شده است. اما تبادل اسرای جنگی، گروگان‌ها و سایر زندانیان و همچنین بقایای تلفات (بند ۸) و فراهم ساختن امکان ارتباطات حمل و نقل بین مناطق غربی جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان (بند ۹) هنوز اجرایی و عملیاتی نشده است. طی پنج ماه گذشته، چگونگی اجرایی شدن بند ۹ موافقتنامه آتش‌بس قره باغ که جمهوری آذربایجان از آن با عنوان «کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان» یا «دالان زنگه زور» یاد می‌کند، از جمله مباحث مهم چالشی و اختلافی بین باکو و ایروان بوده است. اختلاف در تفسیر مفاد ماده نهم این موافقتنامه از سوی دو طرف‌های ارمنی و آذری به واسطه عدم اشاره مستقیم و روشن به کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان (برخلاف اشاره صریح موافقتنامه آتش‌بس به کریدور لاچین در بندهای ۳ و ۶)، نامشخص بودن فضای سیاسی و تصمیم گیری در ارمنستان پس از استعفای نیکول پاشینیان و قبل از انتخابات پارلمانی زودهنگام در ۲۰ ژوئن ۲۰۲۱ میلادی (۳۰ خرداد ۱۴۰۰) و حملات لفظی و کلامی الهام علی اف برای تحقق کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان (دالان زنگه زور) از طریق نظامی از جمله ابهامات حقوقی و اجرایی بند نهم موافقتنامه آتش‌بس قره باغ است که حتی در برخی از محافل کارشناسی و تحلیلی کشورمان، امکان وقوع جنگ جدید از سوی جمهوری آذربایجان با حمایت ترکیه در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ایران (۲۸ خرداد)، انتخابات پارلمانی ارمنستان (۳۰ خرداد) به موازات تنش و درگیری هم زمان بین روسیه و اوکراین (با هدف پیشگیری از واکنش موثر و به هنگام روسیه) مطرح شده است. اما واقعیت آن است که هرچند احتمال برخوردها و تنش‌های محدود مرزی بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان وجود دارد، اما وقوع یک جنگ فراگیر در مقطع کنونی در استان سیونیک ارمنستان، به دلیل واکنش نظامی روسیه (از طریق یگان‌های ارتش روسیه مستقر در قفقاز شمالی، دو پایگاه نظامی روسیه در ایروان و گیومری، نیروهای مرزبانی روسیه مستقر در مرزهای مشترک ارمنستان با ایران و ترکیه و سازمان پیمان امنیت دسته جمعی)، قطعی شدن شکست نیکول پاشینیان و به قدرت رسیدن جریانات ملی‌گرا و مخالف موافقتنامه آتش‌بس قره باغ، غیر محتمل است و این امر به ضرر جمهوری آذربایجان و نیز فدراسیون روسیه خواهد بود. لذا برخی تحرکات نظامی و تهدیدات لفظی رهبران جمهوری آذربایجان در مقطع کنونی بیشتر با هدف تحت فشار قراردادن دولت ارمنستان برای اجرای بند نهم موافقتنامه آتش‌بس و اجرایی شدن دالان زنگه زور تا قبل از انتخابات پارلمانی این کشور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۰ صورت می‌گیرد. هرچند بسیار بعید به نظر می‌رسد تا آن زمان و استقرار دولت جدید در ارمنستان، اتفاقی نیز در اجرای بند نهم موافقتنامه آتش‌بس قره باغ روی دهد. آنچه مسلم است اجرای کامل موافقتنامه آتش‌بس قره باغ از طریق تهدید و جنگ از طرف جمهوری آذربایجان و بی اعتمادی از طرف ارمنستان امکان‌پذیر نیست و اگر به هر ترتیبی هم امکان‌پذیر شود، پایدار نخواهد بود. راه حل منطقی و اصولی، حل و فصل اختلافات از طریق تداوم مذاکرات رهبران جمهوری آذربایجان، ارمنستان و روسیه به عنوان سه کشور امضاء کننده موافقتنامه آتش‌بس قره باغ در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ میلادی و نیز انعقاد یک موافقنامه تکمیلی برای ابهام‌زدایی از موارد اختلافی و تفسیری به ویژه بند نهم موافقتنامه آتش‌بس سال گذشته است. با عنایت به نکات و ملاحظات یادشده، در این یادداشت تحلیلی کوشش می‌شود شناخت و درک بهتری از چالش‌ها و ابهامات حقوقی و اجرایی بند نهم موافقتنامه آتش‌بس قره باغ حاصل شود.
ادامه مطلب
ابوالقاسم دلفی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: روابط مسکو – آنکارا در پرتو تحولات منطقه ای و در حوزه منافع استراتژیک روسیه در دریای سیاه و قفقاز در آغاز مسیری قرار گرفته که اردوغان با وجه المصالحه قرار دادن نابسامانی های روابطش با غرب و حوزه ناتو، دست به خطر پذیری بزرگی زده است که به نظر می رسد بهره گیری از پیمان "مونترو" و ماترک گذشته ترکیه در دریای سیاه آخرین اهرمی باشد که برای خروج از شرایط جاری به آن متوسل خواهد شد.
ادامه مطلب
دکتر سعید رضا خلخالی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در حال حاضر این منطقه با دو پدیده اساسی روبه روست؛ یکی تغییر مرزهای خاورمیانه سنتی که علت اصلی آن، استقلال جمهوری های آسیای مرکزی و قفقاز است و محور این تحول نیز چیزی نیست جز انرژی، یعنی همان عامل ژئوپولیتیکی که صد سال است خاورمیانه حول محور آن حرکت می کند و نظام های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آن کاملا متغیری است از انرژی. عامل دوم نیز، مسئله اسلام و اسلامگرایی در این منطقه است که ژئوپولیتیک این منطقه را تحت تأثیر اهداف ژئواستراتژیک روسیه و قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای قرار داده است.
ادامه مطلب
جبار علایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: پاشینان تنها کسی بود که کیف پر و نه چندان مرتب خود را به نشست آورده بود شاید تصور می کرد برادران مسیحی ارتودوکسش قبلا سفارش های لازم را کرده اند و او این بار می تواند با کیف پر برگردد. نخست وزیر پاشینیان خیالش آسوده بود از اینکه این بار دیگر او نماینده ارامنه قره باغ نیست و بار" آرتساخی ها" را هم به دوش نخواهد کشید.
ادامه مطلب
قهرمان نورانی درآباد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: یکی از اهداف اصلی ناتو مهار روسیه و به محاصره درآوردن آن کشور از ناحیه غرب و جنوب است تا از دامنه قدرت نوظهور آن کاسته شود. در این راستا تحرکات ترکیه در قفقاز جنوبی نمی تواند بدون هماهنگی و یا دست کم جلب رضایت ناتو صورت گرفته باشد. با چنین فرضی، منافع حیاتی پیمان ناتو، اتحادیه اروپا و آمریکا در منازعه با روسیه ایجاب می کند که آنها از حضور نظامی ترکیه به عنوان عضو مؤثر ناتو در منطقه قفقاز جنوبی پشتیبانی کنند.
ادامه مطلب
قهرمان نورانی درآباد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: راه صلح در قره باغ کوهستانی و حل و فصل مناقشه طولانی مدت چندان هموار نیست. همان تجربه احساس شکست در طرف آذربایجان که به جنگ ۴۴ روزه منتهی شد در ارمنستان هم وجود دارد و آشوب های پساجنگ در این جمهوری قفقاز جنوبی چشم انداز نامعلومی را برای صلح در منطقه ترسیم می کند که ممکن است دور جدیدی از خشونت ها را به همراه آورد. عملکرد اروپا و آمریکا در برخورد با مناقشه قره باغ بدون تردید سازنده نیست و آنها با حمایت غیراصولی و تعصب آلود از یکی از طرفین مناقشه و نیز تشویق جدایی طلبی در منطقه عملاً آتش بیار معرکه شده اند.
ادامه مطلب
احسان شاکری خوئی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: از قدیم الایام حضور ایران در هستی و تار و پودِ قفقاز، چنان درآمیخته بود که حتی بعد از درد و جراحتِ جنگ‌های ایران و روس و جدایی آن مناطق از ایران، به حضور معنوی فرهنگی و تاریخی مان تداوم داده بودیم. اما بر اساس غفلت، بی‌تدبیری و مشکله راهبرد روشن و عقلانی، حضورمان به غیاب و یا در خوشبینانه ترین صورت، به حاشیه رانده می شود.
ادامه مطلب
قهرمان نورانی درآباد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: درست است که بر اساس مفاد توافقنامه سه جانبه، پنج سال پس از امضای بیانیه ترک مخاصمه در صورتی که یکی از طرفین مناقشه خواستار خروج نیروهای نیروهای روسی از منطقه بشود آنها ملزم به خروج از قره باغ و کریدور لاچین هستند اما تحرکات گسترده روسیه در این منطقه از روز برقراری آتش بس تاکنون حکایت از امر دیگری دارد.
ادامه مطلب