مطالب مرتبط با کلید واژه

ارمنستان


اردوغان، مغضوب بایدن، مطرود پوتین/ ایران دیر متوجه تهدیدات ترکیه و آذربایجان در قفقاز جنوبی شد
چرا مسکو در برابر تحرکات باکو و آنکارا در قفقاز جنوبی سکوت کرده است؟/ جنگ قره باغ در پیوستگی کامل با جنگ سوریه و عراق

اردوغان، مغضوب بایدن، مطرود پوتین/ ایران دیر متوجه تهدیدات ترکیه و آذربایجان در قفقاز جنوبی شد

شعیب بهمن در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی تاکید کرد که جنگ قره باغ در سال گذشته در پیوستگی کامل با تحولات منطقه غرب آسیا با محوریت سوریه و عراق قرار دارد. هم به دلیل حضور عریان و مستقیم بازیگرانی نظیر ترکیه و اسرائیل در این جنگ، هم نوع پیشروی نظامی نیروهای آذربایجان در قره باغ و مهمتر از آن طرح هایی مبنی بر ایجاد انسداد مرزی، زمینی و ترانزیتی بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ارمنستان نشان داد که تحولات قفقاز جنوبی بعد از جنگ قره باغ در پیوند کامل با تحولات غرب آسیا قرار دارد. یعنی سعی شد نفوذ ایران در سوریه و عراق با قطع حضور جمهوری اسلامی در قفقاز جنوبی پاسخ داده شود. این مسئله پیشتر، هم مورد توجه ترکیه و هم مورد توجه روس ها بود. در این بین متاسفانه مقامات مسئول در جمهوری اسلامی ایران خیلی دیر متوجه این واقعیت شدند. ایران در مقایسه با ترکیه و روسیه خیلی دیر فهمید که تحولات خاورمیانه چه تاثیر مستقیمی بر تحولات منطقه قفقاز و جنگ قره باغ در سال گذشته داشت و دارد. به همین دلیل تهران خیلی دیر دست به واکنش در منطقه قفقاز جنوبی زد. چون تا زمانی که به صورت رسمی و عریان منافع و امنیت ایران در مرزهای شمالی غربی از جانب آذربایجان و ترکیه تهدید نشد، ایران عملاً دخالت جدی و معناداری در تحولات منطقه قفقاز جنوبی نداشت.

ادامه مطلب
اسرائیل و جمهوری آذربایجان، «جدی ترین» تهدید مشترک علیه امنیت ایران
آیا باکو توان ایجاد تغییرات ژئوپلتیک منطقه قفقاز جنوبی را خواهد داشت؟

اسرائیل و جمهوری آذربایجان، «جدی ترین» تهدید مشترک علیه امنیت ایران

عبدالرضا فرجی راد در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی تشریح کرد که اگر بخواهیم مقایسه‌ای در خصوص نفوذ اسرائیل در ساختار نظامی و اطلاعاتی جمهوری آذربایجان با دیگر کشورهای همسایه داشته باشیم بی شک باکو در مقام اول قرار می گیرد. یعنی حتی بعد از اجرایی شدن پیمان ابراهیم و آشکارساز و عادی سازی روابط دیپلماتیک بحرین و امارات با اسرائیل و حتی با وجود روابط و مناسبات آنکارا با تل آویو در ابعاد مختلف و در عین حال همکاری های مخفی اقلیم کردستان و کردها با اسرائیل، هیچ کدام به اندازه نفوذ اسرائیل در جمهوری آذربایجان برای ما تهدیدزا نیست. لذا اگر ما در طول سال های گذشته مدارا با جمهوری آذربایجان را کنار می‌گذاشتیم و حساسیت های فعلی را پیرامون نفوذ اسرائیل به مقامات باکو گوشزد می‌کردیم و یا در صورت عدم توجه جمهوری آذربایجان به این نگرانی های ایران، اقدامات قاطعی را انجام می‌دادیم کار به اینجا کشیده نمی‌شد که اسرائیل در سایه نفوذ امنیتی، اطلاعاتی و نظامی خود در جمهوری آذربایجان بتواند از خاک این کشور برای انجام عملیات‌های تروریستی، خرابکارانه، جاسوسی، سرقت اسناد و ایجاد ناامنی علیه منافع جمهوری اسلامی ایران عمل کند.

ادامه مطلب
جمهوری اسلامی مشابه عراق و سوریه باید در ارمنستان و قفقاز جنوبی حضور نظامی پیدا کند
اردوغان، کارگردان آشوب های منطقه

جمهوری اسلامی مشابه عراق و سوریه باید در ارمنستان و قفقاز جنوبی حضور نظامی پیدا کند

پروفسور سیدحسن امین در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که ایران مشابه عراق و سوریه باید در ارمنستان و قفقاز جنوبی حضور نظامی پیدا کند، تشریح کرد: تنش امروز در قفقاز و قره باغ فقط حق اعمال حاکمیت آذربایجان بر جاده گوریس – قاپان نیست، حتی مسئله بستن مسیر ترانزیتی و قطع روابط تجاری و اقتصادی بین ایران و ارمنستان نیست، بلکه آنکارا و باکو سعی دارند در سایه پیروزی های جنگ سال گذشته قره باغ، ژئوپلیتیک منطقه قفقاز را تغییر دهند تا، هم جمهوری اسلامی ایران و هم ارمنستان عملاً در یک انحصار قرار گیرند.

ادامه مطلب
پاشنه آشیل‌های نظامی‌گری باکو
بادکوبه و بادی که همیشه از یک طرف نمی وزد

پاشنه آشیل‌های نظامی‌گری باکو

صلاح الدین خدیو در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: نظامیگری باکو ظاهرا از دو محرک مهم ناشی می شود: غرور ناشی از پیروزی برق آسا و قاطع بر ارمنستان و دوم ساختار سیاسی غیردمکراتیک کشور و سودای رهبری آن برای خرج کردن مابه ازای این پیروزی در عرصه سیاست داخلی و تحکیم قدرت از طریق تثبیت و گسترش دستاوردهای اخیر. پاشنه آشیل این سیاست اما، اتکای صرف و مطلق به متحدان خارجی و ورود به بازی های ژئوپولتیک در مقیاسی بزرگتر از ظرفیت و توانایی های کشور است.

ادامه مطلب
آقای علی‌اف اقدام سپاه هوشمندانه بود شما برای امریکا و اسرائیل خوش‌خدمتی می‌کنید
جمهوری آذربایجان، گروگان تمام عیار سیاست های ترکیه

آقای علی‌اف اقدام سپاه هوشمندانه بود شما برای امریکا و اسرائیل خوش‌خدمتی می‌کنید

جلال میرزایی در گفت وگو با دیپلماسی ضمن تاکید بر این نکته که جمهوری آذربایجان به گروگان تمام عیاری برای سیاست های ترکیه بدل شده، پیرامون اقدامات خصمانه باکو علیه تهران بر این باور است: جمهوری اسلامی ایران حدود پنج سال است که با سیاست فشار حداکثری ایالات متحده آمریکا و تحریم‌های بی‌سابقه این کشور دست و پنچه نرم می کند. اگر جمهوری آذربایجان ادعای حسن همجواری را دارد باید درک کند که در وضعیت نابه سامان اقتصادی و معیشتی فعلی ما، جمهوری اسلامی ایران به شدت به مناسبات تجاری، ترانزیتی، حمل و نقل جاده ای، ریلی، دریایی، هوایی و صادرات کالا به همسایگان خود مانند ارمنستان نیازمند است تا بتواند روابط اقتصادی خود را در کوران این تحریم ها حفظ کند. در صورتی که حتی اگر جمهوری آذربایجان و شخص الهام علی اف از آمریکا و اسرائیل دستور نگرفته باشند که مناسبات ترانزیتی و حمل و نقل کالایی ما با ارمنستان را قطع کنند، ولی به طور ضمنی این اقدام باکو برای دستگیری رانندگانی ایران چیزی جز خوش خدمتی و کمک به تاثیر بیشتر تحریم های مخرب آمریکا علیه اقتصاد و معیشت ایران نیست. 

ادامه مطلب
از رزمایش‌های پی در پی تا دستگیری رانندگان ایرانی؛ باکو و آنکارا چه خوابی برای تهران دیده اند؟
اسرائیل در قره باغ، بیخ گوش مرزهای ایران

از رزمایش‌های پی در پی تا دستگیری رانندگان ایرانی؛ باکو و آنکارا چه خوابی برای تهران دیده اند؟

محسن پاک آیین در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که مناسبات جمهوری آذربایجان و اسرائیل تنها محدود به جنگ قره باغ نیست، بلکه در طول سال های گذشته روابط جدی بین تل‌آویو و باکو وجود داشته است. از مسیر همین روابط با جمهوری آذربایجان، صهیونیست‌ها سعی می‌کنند از تحولات جنگ قره باغ و تداوم و تشدید تنش بین باکو و ایروان در جهت منافع خود استفاده کند. یعنی تل آویو در تلاش است که همواره در روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان اخلال ایجاد کند.

ادامه مطلب
رئیسی با معادلات پیچیده قفقاز چه خواهد کرد؟
نزدیک شدن بیش از پیش آنکارا، باکو و غرب به یکدیگر

رئیسی با معادلات پیچیده قفقاز چه خواهد کرد؟

از دیدگاه آذربایجان، ادامه مسیر کنونی که با دولت حسن روحانی آغاز شده روش بهتری است. الهام علی اف، رئیس جمهوری آذربایجان در پیام تبریک خود به رئیسی بر همکاری های راهبردی دو کشور تاکید کرد. برخی از تحلیلگران در باکو این پیام را به عنوان دعوت از ایران برای تبدیل شدن به سهامدار نظم بعد از جنگ در قفقاز جنوبی تفسیر کردند. 

ادامه مطلب
نه جنگ و نه صلح
مصاحبه با گئورکی دِرلوگویان درباره آنچه در قره باغ می گذرد

نه جنگ و نه صلح

از دکتر گئورگی دِرلوگویان که در حال حاضر در دانشگاه نیویورک در دوبی تدریس می‌کند، در مورد تحولات اخیر جنوب قفقاز دو مصاحبه منتشر شده است؛ نخست مصاحبه با لارن بالهورن از سوی نشریه ژاکوبن (۱۸ آوریل ۲۰۲۱) و دیگری نیز مصاحبه‌ای با واژا تاوبِریدزه در نشریهٔ گرجستان امروز (۱۱ فوریه ۲۰۲۱) که در ادامهٔ مصاحبهٔ نخست می‌آید. این گفت وگو در مجله گفتگو منتشر شده که مدیرمسئول این نشریه در اختیار دیپلماسی ایرانی گذاشته است.

ادامه مطلب
چشم انداز روابط ایران و ارمنستان بعد از مساله قره باغ ۲۰۲۰
بیم و امیدها و تاثیرات بازیگران ثالث

چشم انداز روابط ایران و ارمنستان بعد از مساله قره باغ ۲۰۲۰

ارمنستان اکنون در بحبوحه بحران شدید سیاسی قرار دارد و خود را برای انتخابات پارلمانی ژوئن ۲۰۲۱ آماده می کند. در فضای فعلی، روابط با ایران از مهمترین موضوعات مورد بحث در ارمنستان نیست. با این وجود، صرف نظر از نتایج، دولت جدید باید به طور جدی سیاست منطقه ای ارمنستان را برای مقابله با چالش ها و جلوگیری از از دست دادن حاکمیت ارمنستان بر منطقه سیونیک ارزیابی مجدد کند.

ادامه مطلب
سفر هم زمان ظریف به جمهوری آذربایجان و ارمنستان؛ شکسته شدن یک تابو
به بهانه انجام یک سفر دیپلماتیک

سفر هم زمان ظریف به جمهوری آذربایجان و ارمنستان؛ شکسته شدن یک تابو

سفر اخیر محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه به دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان در روزهای ۲۵ و ۲۶ می ۲۰۲۱ میلادی (۴ و ۵ خرداد ۱۳۹۹) صرف نظر از شرایط حساس کنونی حاکم بر مناسبات دو کشور به ویژه تنش‌‌‌های مرزی و اختلاف در تفسیر بند نهم موافقتنامه موافقتنامه آتش بس ‌‌‌قره‌باغ (کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان یا دالان زنگه زور) از نظر رویکرد متوازن ایران در منطقه قفقاز بسیار شایان توجه بود. این سفر که در ادامه سفر سال گذشته سید عباس عراقچی و محمد جواد ظریف به منطقه قفقاز صورت گرفت را باید «شکسته شدن تابوی سفر هم زمان به جمهوری آذربایجان و ارمنستان» دانست. متاسفانه پس از ناکامی ایران در عرصه ‌میانجی‌گری در جنگ اول ‌‌‌قره‌باغ و کنارگذاشتن کشورمان از ترکیب گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا، رویکرد نسبتاً متوازن ایران در منطقه قفقاز کنار گذاشته شد. در نتیجه به تدریج سنتی نانوشته و البته غلط در عرصه سیاست خارجی ایران در منطقه قفقاز شکل گرفت که بین سفر مقامات ارشد کشورمان به ارمنستان و جمهوری آذربایجان باید فاصله زمانی معناداری ایجاد شود تا باعث ایجاد حساسیت و مخالفت احتمالی در این دو کشور نشود. این قاعده نانوشته که تقریباً به مدت سه دهه در سفر رئیس جمهور، وزیر امور خارجه، وزیران و سایر مقامات ارشد کشورمان به منطقه دنبال‌ می‌شد، در واقعیت امر ملاحظاتی بود که با دست خودمان به سیاست خارجی ایران تحمیل شد و قدرت مانور و تحرک موثر را در بسیاری از مقاطع از کشورمان سلب کرد و حتی بعضاً فضایی را ایجاد کرد که برخی از کارشناسان، مقامات و به ویژه نمایندگان مجلس جمهوری آذربایجان و ارمنستان به انتقاد از سفر مقامات کشورمان به ایروان یا باکو برآیند. در راستای این رویکرد نامتوازن بود که با وجود مناسبات دیپلماتیک ایران با هر سه کشور ارمنستان، جمهوری آذربایجان و گرجستان که روسیه و ترکیه از این ظرفیت دیپلماتیک محروم هستند، هنوز هیچ رئیس جمهوری از ایران در سه دهه گذشته به طور هم زمان از باکو، تفلیس و ایروان دیدار نکرده است و بعد از سفر مرحوم هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور وقت ایران به تفلیس در آوریل ۱۹۹۵ میلادی و سفر میخائیل ساکاشویلی، رئیس جمهور وقت گرجستان به تهران در اوت ۲۰۰۴ میلادی، تا کنون دیداری میان روسای جمهور ایران و گرجستان در پایتخت‌‌‌های دو کشور صورت نگرفته است و در دولت حسن روحانی نیز، گرجستان در منطقه قفقاز جنوبی تنها کشوری است که رئیس جمهور ایران در هشت سال گذشته دیدار دو جانبه‌‌ای با رئیس جمهور این کشور (گئورگی مارگولاشویلی، رئیس جمهور سابق و خانم سالومه زورابیشویلی، رئیس جمهور کنونی) در تهران یا تفلیس نداشته است. در حالی ایران از این ظرفیت بالقوه جغرافیایی و دیپلماتیک خود به صورت موثری بهره برداری نکرده است که کشورهای اروپایی و آمریکایی به دلیل عدم توانایی روسیه (قطع ارتباط با گرجستان) و ترکیه (قطع ارتباط با ارمنستان) در سه دهه گذشته در عرصه مدیریت مناسبات دیپلماتیک، رویکرد متوازنی را در پیش گرفته‌اند و تقریباً تمامی رهبران و مقامات اروپایی و آمریکایی در سفر به منطقه قفقاز به صورت هم زمان به باکو، ایروان و تفلیس سفر‌ می‌کنند که سفرهای منطقه‌‌ای آنگلا مرکل (صدراعظم آلمان)، فرانسوا اولاند، سارکوزی و امانوئل ماکرون (روسای جمهور سابق و کنونی فرانسه)، سرجو ماتارلا (رئیس جمهوری ایتالیا)، جان بولتون (مشاور سابق امنیت ملی آمریکا) و حتی پاپ فرانسیس رهبر مسیحیان کاتولیک جهان به روشنی گویای این امر است. لذا اگر ایران درصدد اجرایی نمودن الگوی ۳+۳ (ارمنستان، آذربایجان، گرجستان + روسیه، ترکیه و ایران) در منطقه قفقاز است، مقدمه و پیش شرط آن حرکت به سمت الگوی ۱+۳ (ایران + جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان) خواهد بود. بنابراین، روندی که با سفر سید عباس عراقچی و محمد جواد ظریف در چند ماه اخیر در پیش گرفته شده است، مسیر عقلانی، درست و منطبق با رویکرد متوازن سیاست خارجی ایران در منطقه قفقاز است که باید از سوی سایر مقامات کشورمان ادامه پیدا کند. این امر باید تبدیل به یک سنت و رویه در رویکرد سیاست خارجی ایران در منطقه قفقاز تبدیل شود و با تغییر دولت ها در ایران نیز نباید تغییری در آن ایجاد شود که اگر این گونه شود، بازگشت به رویکرد غیر منطقی و نامتوازن گذشته خواهد بود. با عنایت به نکات و ملاحظات یاد شده، در یادداشت تحلیلی پیش رو کوشش خواهد شد شناخت و درک بهتری از الزامات و ضرورت‌‌‌های رویکرد متوازن ایران در قبال سه کشور منطقه قفقاز جنوبی حاصل شود.

ادامه مطلب
سفر ظریف به باکو و ایروان: به موقع و استراتژیک
سفری برای استفاده از فرصت ها

سفر ظریف به باکو و ایروان: به موقع و استراتژیک

احسان رستگار در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در کنار مسائل مختلف و اشتراکاتی که ایران و جمهوری آذربایجان با یکدیگر دارند که زمینه را برای گفت وگو و تبادل نظر بین دو کشور در سفر وزیر خارجه فراهم می کند، ظاهراً  بالا گرفتن بحث ها درمورد تسریع در ایجاد راهرو زنگزور، بدون در نظر گرفتن منافع حیاتی ایران، از دیگر مسائل حساس و مورد نگرانی ایران است که در سفر ظریف به باکو و ایروان مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

ادامه مطلب
تاملی بر چالش‌ها و ابهامات حقوقی و اجرایی بند نهم موافقتنامه آتش بس قره‌باغ‌‌
بررسی حقوقی یک توافق سخت

تاملی بر چالش‌ها و ابهامات حقوقی و اجرایی بند نهم موافقتنامه آتش بس قره‌باغ‌‌

ولی کالجی در یادداشتی می نویسد: پنج ماه از امضای موافقتنامه ۹ ماده‌‌ای ‌‌آتش‌بس قره باغ در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ میلادی می‌گذرد و در این فاصله زمانی، هفت ماده این موافقتنامه یعنی آتش‌بس کامل و پایان دادن به همه درگیری‌‌ها (بند ۱)، بازگشت ناحیه آغدام به جمهوری آذربایجان (بند ۲)، استقرار نیروهای حافظ صلح روسی در کریدور لاچین (بند ۳)، خروج نیروهای مسلح ارمنستان از قره‌باغ کوهستانی و استقرار نیروهای حافظ صلح روسی در کریدور لاچین به مدت پنج سال (بند ۴)، ایجاد یک پست فرماندهی صلح به منظور اجرای ‌‌آتش‌بس (بند ۵)، بازگشت مناطق کلبجر و لاچین به جمهوری آذربایجان و تعریف مشخصات کریدور لاچین (بند ۶) و بازگشت آوارگان و پناهندگان داخلی به مناطق قره ‌باغ و مناطق مجاور تحت کنترل دفتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (بند ۷) اجرایی شده است. اما تبادل اسرای جنگی، گروگان‌ها و سایر زندانیان و همچنین بقایای تلفات (بند ۸) و فراهم ساختن امکان ارتباطات حمل و نقل بین مناطق غربی جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان (بند ۹) هنوز اجرایی و عملیاتی نشده است. طی پنج ماه گذشته، چگونگی اجرایی شدن بند ۹ موافقتنامه ‌‌آتش‌بس قره باغ که جمهوری آذربایجان از آن با عنوان «کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان» یا «دالان زنگه زور» یاد می‌کند، از جمله مباحث مهم چالشی و اختلافی بین باکو و ایروان بوده است. اختلاف در تفسیر مفاد ماده نهم این موافقتنامه از سوی دو طرف‌های ارمنی و آذری به واسطه عدم اشاره مستقیم و روشن به کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان (برخلاف اشاره صریح موافقتنامه ‌‌آتش‌بس به کریدور لاچین در بندهای ۳ و ۶)، نامشخص بودن فضای سیاسی و تصمیم گیری در ارمنستان پس از استعفای نیکول پاشینیان و قبل از انتخابات پارلمانی زودهنگام در ۲۰ ژوئن ۲۰۲۱ میلادی (۳۰ خرداد ۱۴۰۰) و حملات لفظی و کلامی الهام علی اف برای تحقق کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان (دالان زنگه زور) از طریق نظامی از جمله ابهامات حقوقی و اجرایی بند نهم موافقتنامه ‌‌آتش‌بس قره باغ است که حتی در برخی از محافل کارشناسی و تحلیلی کشورمان، امکان وقوع جنگ جدید از سوی جمهوری آذربایجان با حمایت ترکیه در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ایران (۲۸ خرداد)، انتخابات پارلمانی ارمنستان (۳۰ خرداد) به موازات تنش و درگیری هم زمان بین روسیه و اوکراین (با هدف پیشگیری از واکنش موثر و به هنگام روسیه) مطرح شده است. اما واقعیت آن است که هرچند احتمال برخوردها و تنش‌های محدود مرزی بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان وجود دارد، اما وقوع یک جنگ فراگیر در مقطع کنونی در استان سیونیک ارمنستان، به دلیل واکنش نظامی روسیه (از طریق یگان‌های ارتش روسیه مستقر در قفقاز شمالی، دو پایگاه نظامی روسیه در ایروان و گیومری، نیروهای مرزبانی روسیه مستقر در مرزهای مشترک ارمنستان با ایران و ترکیه و سازمان پیمان امنیت دسته جمعی)، قطعی شدن شکست نیکول پاشینیان و به قدرت رسیدن جریانات ملی‌گرا و مخالف موافقتنامه ‌‌آتش‌بس قره باغ، غیر محتمل است و این امر به ضرر جمهوری آذربایجان و نیز فدراسیون روسیه خواهد بود. لذا برخی تحرکات نظامی و تهدیدات لفظی رهبران جمهوری آذربایجان در مقطع کنونی بیشتر با هدف تحت فشار قراردادن دولت ارمنستان برای اجرای بند نهم موافقتنامه ‌‌آتش‌بس و اجرایی شدن دالان زنگه زور تا قبل از انتخابات پارلمانی این کشور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۰ صورت می‌گیرد. هرچند بسیار بعید به نظر می‌رسد تا آن زمان و استقرار دولت جدید در ارمنستان، اتفاقی نیز در اجرای بند نهم موافقتنامه ‌‌آتش‌بس قره باغ روی دهد. آنچه مسلم است اجرای کامل موافقتنامه ‌‌آتش‌بس قره باغ از طریق تهدید و جنگ از طرف جمهوری آذربایجان و بی اعتمادی از طرف ارمنستان امکان‌پذیر نیست و اگر به هر ترتیبی هم امکان‌پذیر شود، پایدار نخواهد بود. راه حل منطقی و اصولی، حل و فصل اختلافات از طریق تداوم مذاکرات رهبران جمهوری آذربایجان، ارمنستان و روسیه به عنوان سه کشور امضاء کننده موافقتنامه ‌‌آتش‌بس قره باغ در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ میلادی و نیز انعقاد یک موافقنامه تکمیلی برای ابهام‌زدایی از موارد اختلافی و تفسیری به ویژه بند نهم موافقتنامه ‌‌آتش‌بس سال گذشته است. با عنایت به نکات و ملاحظات یادشده، در این یادداشت تحلیلی کوشش می‌شود شناخت و درک بهتری از چالش‌ها و ابهامات حقوقی و اجرایی بند نهم موافقتنامه ‌‌آتش‌بس قره باغ حاصل شود.‌‌

ادامه مطلب
خطر فرو رفتن قفقاز جنوبی در ورطه جنگی جدید
آیا ارمنستان و آذربایجان دوباره می جنگند؟

خطر فرو رفتن قفقاز جنوبی در ورطه جنگی جدید

احسان رستگار در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: اگر چه پس از پایان جنگ ۴۴ روزه میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان و برقراری صلح میان دو کشور با میانجیگری روسیه، امیدها برای برقراری صلح پایدار میان این دو جمهوری افزایش یافت، اما تنش اخیر نشان داد که وضعیت منطقه در حال بدتر شدن است و هر لحظه باید منتظر یک رویداد ناگوار دیگر در این منطقه بود.

ادامه مطلب
تاملی تاریخی و تحلیلی بر روند بین المللی شناسایی قتل عام ارامنه به عنوان نسل کشی
مروری بر یک رویداد تاریخی

تاملی تاریخی و تحلیلی بر روند بین المللی شناسایی قتل عام ارامنه به عنوان نسل کشی

ولی کالجی می نویسد: مواضع کشورهای مختلف در سطح بین المللی درباره موضوع قتل عام ارامنه به دست ترکان عثمانی در نیمه دوم قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی به ویژه در ۲۴ آوریل ۱۹۱۵ که با روایت های کاملاً متفاوتی از سوی ارامنه و دولت ترکیه در یکصد سال گذشته مواجه شده است، را می توان به سه دسته تقسیم بندی کرد: دسته نخست، دو کشور ترکیه و جمهوری آذربایجان که با اعتقاد به غیرسیتماتیک و غیرهدفمند بودن این وقایع و نیز وجود قتل قومیت های دیگر در کنار ارامنه، موضوعی تحت عنوان نسل کشی ارامنه را اساساً غیرواقعی دانسته و آن را انکار می کنند دسته دوم، ۳۳ کشوری هستند که با اعتقاد به سیتماتیک و هدفمند بودن قتل عام و کشتار ارامنه در نیمه دوم قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی در شرق امپراطوری عثمانی، این وقایع را به طور رسمی به عنوان نسل کشی (ژنوساید) در سطح پارلمان ها یا دولت ها به رسمیت شناخته اند. ایالات متحده آمریکا در ۲۴ آوریل ۲۰۲۱ و جمهوری لتونی در ۶ می ۲۰۲۱ آخرین کشورهایی هستند که به طور رسمی نسل کشی (ژنوساید) ارامنه را به رسمیت شناخته اند. اما دسته سوم، ۱۵۸ کشوری (از مجموع ۱۹۳ عضو رسمی سازمان ملل متحد) هستند که در وضعیت میانه قرار دارند. بدین صورت که نه همانند ترکیه و جمهوری آذربایجان، نسل کشی ارامنه را انکار می کنند و نه همانند سی و سه کشور دیگر از جمله ارمنستان، روسیه، سوریه، لبنان، فرانسه و آمریکا، این وقایع را تحت عنوان نسل کشی (ژنوساید) به رسمیت می شناسند و لذا این کشورها عمدتاً از واژگان و تعابیری مانند قتل عام، کشتار دسته جمعی، فجایع تلخ و جمعی و اقدامات ضد انسانی در بیان موضع گیری رسمی در قبال موضوع قتل عام ارامنه استفاده می کنند. ایران از جمله کشورهایی است که در دسته سوم این دسته بندی قرار دارد و در یک صد سال گذشته (دوران قبل و بعد از انقلاب) نه اصل وقوع این حوادث را انکار کرده است و نه آن را به صورت رسمی به عنوان نسل کشی (ژنوساید) به رسمیت شناخته است. بررسی تاریخی و تحلیلی روند بین المللی شناسایی قتل عام ارامنه به عنوان نسل کشی (ژنوساید) نشان می دهد که با فروپاشی شوروی، پایان جنگ سرد و استقلال ارمنستان، این روند شتاب بیشتری به خود گرفته است و در حالی که در دوران جنگ سرد تنها دو کشور اروگوئه (۱۹۶۵) و قبرس (۱۹۷۵) این موضوع را به رسمیت شناخته بودند، در سه دهه گذشته ۳۱ کشور این موضوع را به رسمیت شناخته اند. آنچه که از بررسی روند بین المللی شناسایی نسل کشی ارامنه در قاره های مختلف قابل مشاهده است، موفقیت ارامنه در دو قاره اروپا و آمریکا و ناکامی آن ها در سه قاره آسیا، آفریقا و اقیانوسیه است. هر چند در اروپا نیز که سه موج شناسایی نسل کشی ارامنه را در سه دهه گذشته تجربه کرده است تنها ۲۰ کشور از ۵۰ کشور اروپایی رسماً این موضوع را پذیرفته اند و کشورهای بزرگی همانند بریتانیا و اسپانیا تاکنون از پذیرش آن خودداری کرده اند. از بین ۵۴ کشور آفریقایی نیز هیچ کشوری قتل عام ارامنه را به عنوان نسل کشی به رسمیت نشناخته است و شناسایی این موضوع از سوی دولت طُبرُق مستقر در شرق لیبی به رهبری ژنرال خلیفه حفتر در سال ۲۰۱۹ نیز فاقد وجاهت و مشروعیت بین المللی است. در سطح قاره آسیا و کشورهای عربی و مسلمان نیز تنها دو کشور لبنان و سوریه نسل کشی ارامنه را به رسمیت شناخته اند و در قاره اقیانوسیه نیز استرالیا و نیوزلند از شناسایی نسل کشی ارامنه خودداری کرده اند. از نقطه نظر دینی، ۳۱ کشور از ۳۳ کشوری که اقدام به شناسایی بین المللی نسل کشی ارامنه کرده اند، مسیحی هستند و تنها دو کشور لبنان و سوریه مسلمان هستند. همین امر به روشنی نقش قابل توجه و تاثیرگذار پیوندهای دینی و ملاحظات جهان مسیحیت را در قبال قتل عام ارامنه نشان می دهد. به نظر می رسد پس از شناسایی نسل کشی ارامنه توسط دولت جو بایدن در ۲۴ آوریل ۲۰۲۱ میلادی، کشورهایی مانند بریتانیا، اسپانیا، هند، استرالیا و نیز اسرائیل در کانون اهداف جامعه دیاسپورای ارمنی در موضوع شناسایی نسل کشی ارامنه قرار گرفته باشد تا روند بین المللی شناسایی نسل کشی ارامنه از نظر توزیع جغرافیایی و نیز توزیع دینی از تنوع و گستردگی بیشتری برخوردار شود. با عنایت به نکات و ملاحظات یادشده در این یادداشت تحلیلی کوشش می شود درک و شناخت بهتری از روند بین المللی شناسایی قتل عام ارامنه به عنوان نسل کشی (ژنوساید) حاصل شود.

ادامه مطلب
سناریوهای پنهان از شلیک موشک اسکندر در شوشا
چرا این موشک ها خطرناکند؟

سناریوهای پنهان از شلیک موشک اسکندر در شوشا

به گفته آژانس ملی مین زدایی جمهوری آذربایجان (Anama) بقایای موشک های اسکندر-ام ساخت روسیه که دارای قدرت تخریبی بسیار بالایی هستند در اراضی شوشا پیدا شده است. تصاویر منتشر شده نشان می دهد که موشک ها عمل کرده و اجزای آن در مناطق اطراف محل انفجار پراکنده شده است.

ادامه مطلب
ماجرای موشک اسکندر در شوشا
موشکی که در امنستان وجود ندارد

ماجرای موشک اسکندر در شوشا

وزارت دفاع روسیه در تاریخ ۲۵ فوریه و بلافاصله یک روز پس از اعتراف پاشینیان مبنی بر استفاده از موشک اسکندر در جریان جنگ واکنش نشان داد. در بیانیه صادره از سوی این وزارت خانه آمده بود که از هیچ یک از سیستم های موشکی اسکندر در درگیری های قره باغ استفاده نشده است. در این گزارش همچنین گفته شده بود که تمامی ذخایر مهمات موشکی در انبارهای نیروهای مسلح ارمنستان است.

ادامه مطلب
درآمدی بر متورم سازی مشارکت تکفیری ها در جنگ قره باغ
۱۷ دلیل برای این که حضور نیروهای جهادی در جنگ قره باغ امکانپذیر نیست

درآمدی بر متورم سازی مشارکت تکفیری ها در جنگ قره باغ

علیرضا علیزاده در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: دلایل مختلفی وجود دارد که اتهام حضور سلفی- تکفیری ها در جنگ ۴ ماه گذشته قره باغ با واقعیت های صحنه جنگ سازگاری نداشته و از طرفی آذربایجان نیز به علت برتری راهبردی نسبت به ارمنستان هیچ ضرورتی مبنی بر آوردن چند صد سلفی برای مخدوش کردن اقدامات راهبردی خود را نمی دید. این موضوع صرف یک اقدام عملیات روانی وسیع و گسترده برای توجیح شکست ارمنستان در مقابل آذربایجان، نامشروع سازی حمایت ترکیه از آذربایجان و همچنین ابزاری برای اعمال فشار بر جمهوری آذربایجان برای گرفتن امتیاز است.

ادامه مطلب
بن بست سیاسی در ارمنستان و کودتای جعلی
ایروان آماده بحران فراگیر است

بن بست سیاسی در ارمنستان و کودتای جعلی

گقارد منصوریان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: بن بست سیاسی در ارمنستان جدی است که هر لحظه احتمال دارد از کنترل جناح ها خارج شود و یک رخداد رقت آوری در تاریخ آن کشور ثبت شود. اگر بازیگران در عرصه سیاسی راه کاری برای خروج از وضعیت موجود ارائه ندهند و با نادیده گرفتن منافع ملی، این بحران را به نقطه جوش برسانند چه بسا رویاروی مستقیم دو جناح محتمل باشد.  

ادامه مطلب
ایروان دیگر شریک استراتژیک مسکو نیست
میان عدم دخالت و عدم واکنش: نقش روسیه در بحران ارمنستان چگونه باید باشد؟

ایروان دیگر شریک استراتژیک مسکو نیست

اوضاع کنونی به دنبال نتایج جنگ قره باغ و بحران داخلی سیاسی در ارمنستان مستلزم از سرگیری روابط روسیه و ارمنستان است و برای چنین تنظیم مجدد روابط، روسیه به یک شریک قابل اعتماد در ایروان نیاز دارد. اما قابل اعتماد بودن به معنای انعطاف پذیری در همه امور نیست چرا که چنین سیاستی به مصلحت کشور نخواهد بود و فقط به منافع روسیه آسیب می رساند و کرملین باید سیاستی در پیش بگیرد تا تنها به هر آن چه محکم و پایدار است اعتماد بکند. نه پاشینیان و نه زوج کوچاریان-سرکیسیان به دلایل مختلف، خوشبختانه یا متأسفانه، نمی توانند چنین شریکی برای مسکو باشند. آیا جریانی متفاوت قادر به ظهور در ارمنستان خواهد بود تا بتواند جامعه ای از هم پاشیده شده، خسته و ناامید را متحد کند و در عین حال به یک شریک جدی و متحد استراتژیک برای مسکو تبدیل شود؟ در حالی که چنین جریان و نیرویی در حال حاضر قابل مشاهده نیست، اما کرملین باید به طور مداوم در جستجوی آن باشد و در صورت لزوم به آن کمک کند.

ادامه مطلب
چرا کودتای ۳۰ میلیون دلاری ارمنستان خیلی زود شکست خورد؟
افزایش مردمی از پاشینیان با وجود فشارهای افراط گرایان

چرا کودتای ۳۰ میلیون دلاری ارمنستان خیلی زود شکست خورد؟

علیرضا علیزاده در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در سالروز ۲۰ فوریه ۱۹۸۸ به مناسبت جنبش تروریستی – جدایی طلب، احزاب مخالف طرحی را طراحی کردند تا با ۳۰ میلیون دلار هزینه، طی تجمع با ایجاد خشونت دولت کنونی را سرنگون و حتی حذف فیزیکی پاشینیان را کلید بزنند که این کودتای طراحی شده به سرانجام مطلوب خود نرسید. این به آن معناست که تلاش مخالفینی که استعفا و نابودی پاشینیان را در سر داشتند، بیش از پیش تضعیف شده است. 

ادامه مطلب
نقش مزدوران خارجی در مناقشه قره باغ
مهمانان ناخوانده ای که می توانند دردسر آفرین شوند

نقش مزدوران خارجی در مناقشه قره باغ

لیلا فقیه لو در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: حضور مزدوران از کشورهای مختلف از جمله سوریه می تواند در مناقشه قره باغ منجربه پیچیده شدن اوضاع، بین المللی شدن آن و تبدیل شدن آن از درگیری قومی-سرزمینی به قومی-مذهبی بشود، که این امر منطقه را با بحران مواجه خواهد ساخت و زمینه رشد سلفی گری در منطقه را فراهم خواهد ساخت، که با توجه به ماهیت ضد شیعی این گروه ها تهدیدی برای ایران باشد اما نکته حائز اهمیت آن است که با توجه به اهداف ورود این مزدوران به منطقه که عمدتا مالی هستند، حضور این نیروها در کوتاه مدت نمی تواند تهدیدی برای ایران باشد لکن با توجه به فعالیت گروه های وهابی در آذربایجان در بلندمدت می تواند به آسیب پذیری جمهوری اسلامی ایران منجر شود.  

ادامه مطلب
سایه رقابت امنیتی روسیه و ترکیه در بحران قره باغ
مسکو و آنکارا منافع متضاد دارند

سایه رقابت امنیتی روسیه و ترکیه در بحران قره باغ

عارف بیژن در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: مطابق با توافق میان آنکارا و مسکو، نظامیان ترک نیز در یک مرکز مشترک بر چگونگی اجرای موافقنامه پایان مخاصمه در این منطقه نظارت خواهند کرد. طرف روسی اعلام کرده که حضور ترکیه در این مرکز ارتباطی با عملیات صلح بانی ندارد و این تنها مسکو است که قرار است در این زمینه نقش اصلی ایفا کند؛ امری که ترکیه با آن مخالف است و خواهان مشارکت حداکثری در این منطقه است. جدای از نقش آفرینی روسیه و ترکیه در ایجاد صلح پایدار در قره باغ باید به نیات این دو کشور در دستیابی به منافع امنیتی خود در منطقه استراتژیکی قفقاز جنوبی توجه داشت.

ادامه مطلب
ارس، گمشده جنگ قره‌باغ
حقابه ها را دریابیم

ارس، گمشده جنگ قره‌باغ

حسین رمادان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: جدای از مسائل سیاسی، امنیتی و اقتصادی، برخی تحولات جغرافیایی و زیست‎ محیطی نیز می‌تواند چشم‌انداز تحولات در مرزهای شمال غربی را نیازمند مداقه بیشتری کند. یکی از این موضوعات که نباید در دل مسئله قره‌باغ  مورد فراموشی واقع شود، «رود ارس» شاهرگ حیاتی منطقه شمال غرب کشورمان است.

ادامه مطلب
تور دیپلماتیک قفقازی ظریف؛ تلاش برای گل زدن در وقت اضافه
مدل ۳+۳ بهترین فرمول موجود از دریچه ایران است

تور دیپلماتیک قفقازی ظریف؛ تلاش برای گل زدن در وقت اضافه

الیاس واحدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: اینکه بگوییم: این یک بازی بین ترکیه و روسیه است. می خواهند پای ایران را به مناقشه قره باغ بکشند. آذربایجان در جنگ به طور واقعی پیروز نشده و مناقشه هنوز پابرجاست. آذربایجان متحد اسرائیل در برابر ایران است. حضور تروریست ها و سیاست های پان ترکیستی ترکیه در منطقه تهدید علیه ایران است و .... در واقع کلاهی است که ما آگاهانه سر خودمان می گذاریم. زیرا فرآیند تحولات اساسی در این منطقه آغاز شده و ارمنستان به مثابه عنصر ناراضی از شرایط کنونی نیز به دلایل نظامی و اقتصادی، چاره ای جز همراهی با بقیه بازیگران ندارد. 

ادامه مطلب
بحران قره باغ و آنچه از جغرافیا و نقشه باید آموخت
اهمیت منطقه قره باغ

بحران قره باغ و آنچه از جغرافیا و نقشه باید آموخت

دکتر سعید رضا خلخالی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در حال حاضر این منطقه با دو پدیده اساسی روبه روست؛ یکی تغییر مرزهای خاورمیانه سنتی که علت اصلی آن، استقلال جمهوری های آسیای مرکزی و قفقاز است و محور این تحول نیز چیزی نیست جز انرژی، یعنی همان عامل ژئوپولیتیکی که صد سال است خاورمیانه حول محور آن حرکت می کند و نظام های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آن کاملا متغیری است از انرژی. عامل دوم نیز، مسئله اسلام و اسلامگرایی در این منطقه است که ژئوپولیتیک این منطقه را تحت تأثیر اهداف ژئواستراتژیک روسیه و قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای قرار داده است.

ادامه مطلب
تنظیم زمان در قره باغ به وقت مسکو
در نشست مسکو چه گذشت؟

تنظیم زمان در قره باغ به وقت مسکو

جبار علایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: پاشینان تنها کسی بود که کیف پر و نه چندان مرتب خود را به نشست آورده بود شاید تصور می کرد برادران مسیحی ارتودوکسش قبلا سفارش های لازم را کرده اند و او این بار می تواند با کیف پر برگردد. نخست وزیر پاشینیان خیالش آسوده بود از اینکه این بار دیگر او نماینده ارامنه قره باغ نیست و بار" آرتساخی ها" را هم به دوش نخواهد کشید.

ادامه مطلب
پیکربندی ژئوپلیتیک جدید در قفقاز جنوبی
کنسرت اروپایی، دکترین ترومن، بازی اردوغان و واقعیت هایی که روسیه با آنها روبه‌روست

پیکربندی ژئوپلیتیک جدید در قفقاز جنوبی

قهرمان نورانی درآباد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: یکی از اهداف اصلی ناتو مهار روسیه و به محاصره درآوردن آن کشور از ناحیه غرب و جنوب است تا از دامنه قدرت نوظهور آن کاسته شود. در این راستا تحرکات ترکیه در قفقاز جنوبی نمی تواند بدون هماهنگی و یا دست کم جلب رضایت ناتو صورت گرفته باشد. با چنین فرضی، منافع حیاتی پیمان ناتو، اتحادیه اروپا و آمریکا در منازعه با روسیه ایجاب می کند که آنها از حضور نظامی ترکیه به عنوان عضو مؤثر ناتو در منطقه قفقاز جنوبی پشتیبانی کنند.

ادامه مطلب
هدف ترکیه در قفقاز افزایش نقش روسیه بود
همکاری مخالفان آزادی و اقتدارگرایان

هدف ترکیه در قفقاز افزایش نقش روسیه بود

امریکا زمانی در قفقاز نقش مهمتری داشت؛ پس از تنها گذاشتن گرجستان در جنگ ۲۰۰۸، نفوذ آمریکا و اروپا در این منطقه کاهش یافت. جنگ آذربایجان و ارمنستان پایان مداخله آمریکا در قفقاز بود. در واقع هدف این بود که روسیه به عنوان میانجی به قفقاز بازگردد و منطقه از نفوذ غرب پاک شود. 

ادامه مطلب