نگاه به حاشیه‌های مرزی شمال ایران و بررسی تدوین راهبردهایی که ضرورت دارند
ماجرای ناتمام قره باغ
دیپلماسی ایرانی: دور جدید درگیرهای مرزی بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان از دوشنبه هفته گذشته آغاز شد. اگرچه تداوم این درگیری‌های پراکنده مرزی پس از جنگ ۴۴روزه پاییز سال ۲۰۲۰ امری طبیعی به نظر می‌رسد؛ اما با بررسی دقیق‌تر این تنش‌ها، ضرورت اتخاذ یک سیاست دقیق و کارآمد در راستای تحقق منافع و امنیت کشور بیش‌از‌پیش احساس می‌شود.
ناگفته پیداست که پس از جنگ دوم قره‌باغ، اسرائیل همواه به دنبال تعمیق نفوذ خود در قفقاز جنوبی با هدف تحت‌الشعاع قرار‌دادن ایران بوده است. در همین راستا به اذعان برخی مقامات و رسانه‌های داخلی در کشور، صهیونیست‌ها توانسته‌اند از نفوذ خود در قره‌باغ برای انجام برخی از اقدامات مخرب علیه امنیت ایران سوءاستفاده کنند؛ از جاسوسی و خرابکاری گرفته تا ترور برخی مقامات کشور که مشخصا می‌توان به ترور دکتر فخری‌زاده اشاره کرد.
به واسطه اهمیت این موقعیت جغرافیایی حساس بود که شاهد انتشار بیانیه جمعه هفته قبل سفارت جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان درباره تحولات قفقاز و دور جدید درگیری‌ها بین باکو و ایروان بودیم. سفارت ایران در ارمنستان اعلام کرد: «تهران با نقض تمامیت ارضی و مرزهای کشورهای همسایه مخالف است و به طور ویژه با هر سناریویی که به مرز ایران و ارمنستان به‌عنوان مسیر تاریخی ارتباط دو ملت همسایه آسیب وارد کند، مقابله خواهد کرد».
سفارت ایران در ارمنستان در پاسخ به سؤالی درخصوص موضع کشورمان درباره تنش‌های اخیر بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران موضع خود درباره تحولات در منطقه قفقاز و روابط خود با دو کشور همسایه جمهوری ارمنستان و جمهوری آذربایجان را به صراحت و در سطوح مختلف بیان کرده است.
سفارت کشورمان عنوان کرد: «همان‌طور که در اخبار دیدارهای رهبر معظم انقلاب با رؤسای جمهوری روسیه و ترکیه نیز شاهد بوده‌اید، ایران با نقض تمامیت ارضی و مرزهای کشورهای همسایه مخالف است و به طور ویژه با هر سناریویی که به مرز ایران و ارمنستان به‌عنوان مسیر تاریخی ارتباط دو ملت همسایه آسیب وارد کند، مقابله خواهد کرد». در تماس تلفنی سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، با نیکو پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان و نیز در تماس تلفنی وزرای خارجه ایران و جمهوری آذربایجان این موضع اصولی ما تکرار شده است.
اینها علاوه بر آن است که وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران صبح چهارشنبه گذشته در گفت‌وگوی تلفنی با جیحون بایرام‌اف، همتای خود در جمهوری آذربایجان، درباره تحولات اخیر در منطقه قفقاز جنوبی بر آمادگی تهران برای کمک به حل‌وفصل موضوع به صورت مسالمت‌آمیز و از طرق سیاسی تأکید کرد.
امیرعبداللهیان صراحتا عنوان کرد: «جمهوری اسامی ایران همواره بر حفظ تمامیت ارضی کشورها از‌جمله آذربایجان و ارمنستان تأکید دارد؛ در‌عین‌حال مرز ایران و ارمنستان را نیز یک راه ارتباطی تاریخی می‌دانیم که باید بدون تغییر حفظ شود. امیرعبداللهیان با تأکید بر اینکه منطقه تحمل جنگ جدیدی را ندارد، اظهار کرد: «جمهوری اسلامی ایران طرفین این مناقشه را به خویشتن‌داری فرامی‌خواند».
در آن سو به نظر می‌رسد سفیر جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان هم جمعه گذشته دست به توییت شد. سیدعباس موسوی درباره تحولات منطقه قفقاز نوشت: «در مناقشات منطقه‌ای و بین‌المللی مواضع اصولی ایران همواره در چارچوب عزت، حکمت، مصلحت و بر‌اساس حق، انصاف، عدالت و حقوق بین‌الملل استوار است. قوه عاقله نظام قطعا بهترین تصمیم را در بهترین زمان می‌گیرد و همیشه از منافع و امنیت ملی خود و منطقه پاسداری می‌کند. در منافع حیاتی لابی‌گری، جانبداری هیجانی و عملیات روانی بی‌اثر است. اثرگذاری بر تصمیم‌سازان، تصمیم‌گیران و مجریان سیاست خارجی و دفاعی اگر واجد مؤلفه‌های فوق و فاقد عقلانیت و دوراندیشی باشد، مشکوک، مضر و بلکه تکمیل‌کننده پازل دشمنان ایران و تخریب سیاست همسایگی دولت است. در موضوع همسایگان شمالی مواضع اصولی ایران از ۳۰ سال پیش مشخص است و بارها از سوی رهبر انقلاب، رئیس‌جمهور، وزیر خارجه و سخنگوی وزارت امور خارجه بیان شده که همانا تغییرناپذیری مرزهای بین‌المللی و تغییرات ژئوپلیتیکی است. درخواست اعلام موضع اضافی و موازی با هر نیتی غیرحرفه‌ای و مضر است».
در کنار همه این تحولات، شنبه هفته جاری شاهد سفر سه‌روزه نانسی پلوسی به ارمنستان بودیم. رئیس ۸۲ساله مجلس نمایندگان آمریکا بالاترین مقام این کشور محسوب می‌شود که از زمان استقلال ارمنستان در سال ۱۹۹۱ تاکنون به این کشور سفر کرده است. بی‌شک حضور رئیس مجلس نمایندگان ایالات متحده هم می‌تواند به تنش‌های این منطقه دامن بزند. از‌این‌رو تعریف و اجرای راهبردی دقیق و منطبق با واقعیات از سوی جمهوری اسلامی ایران برای مدیریت درگیری‌ها در قفقاز امری حیاتی است. با توجه به آنکه اساسا ژئوپلیتیک، دانش برد و باخت محسوب می‌شود، ایران باید بتواند راهکاری ملموس در این زمینه برای ایجاد صلح، ثبات و امنیت پایدار برای منطقه قفقاز جنوبی در پیش بگیرد./شرق
نظر شما :