ایران به جای دولت ما از منافع ارمنستان دفاع می‌کند/باکو اراضی اشغالی آرتساخ را به مکانی برای جولان اسرائیل علیه ایران تبدیل کرده است

دیپلماسی ایرانی: «آنا مگردیچیان» و «گقام مانوکیان»، دو تن از نمایندگان جریان اپوزیسیون در پارلمان ارمنستان هستند که با حضور خود در تهران فرصتی دست داد تا «شرق» در گفت وگو با این دو چهره سیاسی کشور دوست و همسایه به بررسی دقیق تر وضعیت داخلی ارمنستان، تحولات قفقاز جنوبی و قره باغ و مهم تر از همه روابط تهران - ایروان بپردازد. در کنار آن سعی شده است واکاوی عمیق‌تری از نقش جریان اپوزیسیون ارمنستان برای بهره گیری از نقش جمهوری اسلامی ایران در معادلات جدید منطقه هم داشته باشیم. «آنا مگردیچیان» علاوه بر نمایندگی پارلمان ارمنستان، از ائتلاف «افتخار دارم» و عضو حزب جمهوری خواه ارمنستان، حقوقدان و وکیل دادگستری و استاد دانشگاه دولتی ایروان در رشته حقوق و وکالت است. گقام مانوکیان هم در کنار نمایندگی مجلس، از «ائتلاف ارمنستان» و عضو شورای مرکزی حزب «داشناکسوتیون»، کارشناس و تحلیلگر مسائل ترکیه نیز هست که ریاست شبکه تلویزیونی «یرکیر مدیا» در ارمنتسان را هم بر عهده دارد.

با توجه به شدت انتقادات علیه نیکول پاشینیان به خصوص در قبال عملکردش در جنگ دوم قره باغ چرا دوباره او در انتخابات 2021 در سمت نخست وزیری ابقا شد. آیا جریان اپوزیسیون ارمنستان از توان لازم سیاسی برای برکناری پاشینیان برخوردار نیست؟

گقام مانوکیان:
نیکول پاشینیان پس از اتمام جنگ، با جامعه ای روبه رو بود که به دلیل شوک حاصل از نتایج جنگ نمی توانست اوضاع را به درستی درک کرده و بسنجد. از طرف دیگر پاشینیان در زمان انتخابات فوق العاده پارلمانی دارای تمامی منابع و امکانات دولتی به نفع خود بود و از همه مهم تر اینکه حزب او در خصوص حق تعیین سرنوشت مردم قره باغ و بازپس گیری شهرهای «شوشی» و «هادروت» وعده هایی به مردم داد که بعدها کاملا برعکس آن عمل کردند. در واقع وی و حزبش مردم را فریب دادند و بعد از انتخاب مجدد 180 درجه سیاست خود را تغییر داد. از طرف دیگر متاسفانه اپوزیسیون ارمنستان به دلایل گوناگون از جمله نداشتن منابع کافی هنوز موفق نشده تا این دولت را از کار برکنار نماید، ولی همچنان هدف اصلی اپوزیسون به شمار می رود.

آنا مگردیچیان:
من فکر می کنم دلیل انتخاب مجدد پاشینیان دو عامل اصلی داشت؛ عامل نخست «ترس» و عامل دوم «فریب» بود. پاشینیان پس از جنگ مردم را با عامل جنگ مجدد در صورت روی کار آمدن دولتی ملی گرا ترساند. دوم عامل فریب بود. برنامه ای که پاشینیان ارائه کرد یک برنامه احساسی ای بود که در آن وعده بازپس گیری مناطق اشغالی آرتساخ از جمله ( هادروت و شوشی) را می داد. حال از شما می پرسم کدام ارمنی چنین نمی خواست؟! در سوی دیگر فراموش نکنیم که پاشینیان همچنین با بازداشت های گسترده فضای ترسی در جامعه ارمنستان ایجاد کرده بود. فیلم های بسیاری وجود دارد که نشان می دهد پاشینیان در زمان تبلیغات انتخاباتی مخالفانی که وی را در خیابان به خیانت متهم می کردند چگونه تهدید به برخورد کرده است. باید بسیار واضح و روشن بگوییم که بله متاسفانه امروز اپوزیسیون قدرت برکناری پاشینیان را ندارد.

*** به باور ناظران ضعف عملکرد پاشینیان و تمرکز روسیه در جنگ اوکراین بستر مناسبی برای آمریکا فراهم آورده تا بر خلاف رویه های قبلی ورود جدی تری به مناقشه قره باغ داشته باشد. اهداف کاخ سفید از این میانجی گری در قفقاز جنوبی، محاصره روسیه است یا حضور در نزدیکی مرزهای ایران یا هر دو یا پای دلایل دیگری در میان است. چون نیم‌نگاه واشنگتن برای ترسیم مناسبات جدید ژئوپلیتیک و امنیتی در قره‌باغ بدون حضور تهران و مسکو هم مطرح است؟

گقام مانوکیان:
سیاست آمریکا در قفقاز تثبیت حضور خود و سیاست بیرون راندن روسیه و فشار بر ایران است که سابقه طولانی دارد، ولی این بار به دلیل وجود شخصی مثل پاشینیان در ارمنستان امکان پذیر شده است و سیاست خارجی جمهوری ارمنستان هم به حضور و دخالت امریکا کمک شایانی می نماید. ولی باید بگویم که نباید عجله کرد. اوضاع اوکراین طبیعتاً بر این پروسه تأثیر گذار است، ولی زود است که پیش از موعد به پیشبرد سیاست های امریکا در منطقه بپردزایم.

 آنا مگردیچیان: 
همواره اکثر مراکز قدرت جهانی به دنبال منافعی در ارمنستان بوده اند. همان طور که در ایران نیز دنبال منافع هستند. متاسفانه امروز در ارمنستان ما با دولتی سرو کار داریم که بیگانه پرست است و منافع ملی و امنیتی ارمنستان را نادیده می گیرد. در واقع ارمنستان امروز در مذاکرات به اصطلاح «صلح»، پشت میز قرار ندارد، بلکه روی میز گذاشته شده است و دیگران برای سرنوشت آن تصمیم می گیرند. موردی که تا سال 2018، یعنی قبل از تغییر دولت و حکومت وجود نداشت. این موضوع برای ما بسیار دردناک است و جامعه ارمنستان نیز امروز هیچ اطمینانی بابت این که نماینده ارمنستان در مذاکرات از منافع ملی ما دفاع کند ندارد. به ما چنین القا می کنند که موضوع اوکراین باعث تشدید چنین وضعی در ارمنستان شده است. اما مگر در گذشته اتفاقات مشابه ای رخ نداده بود. مثلا به جنگ گرجستان و روسیه و مسئله کریمه اشاره کنم که در آن زمان دولت های قبلی توانستند تعادل منافع را برقرار نمایند. زیرا به خوبی درک می کردیم که منافع ملت ارمنی در کجاست. امروز در جای جای دنیا این تفکر وجود دارد که کوچکترین تنش می تواند برای ارمنستان تبعات بسیار سنگینی در بر داشته باشد. زیرا ارمنستان امروز هیچ مدافعی ندارد که از منافع آن دفاع کند.

*** نیکول پاشینیان در ماه های اخیر به دنبال نوعی تحرک معنادار در حوزه دیپلماسی منطقه ای است، از حضور در مراسم رژه روسیه گرفته تا مراسم تحلیف اردوغان. واقعا نخست وزیر ارمنستان با حضور در این مراسم ها چه در سر دارد؟ آیا پای انفعال او درمیان است و یا سعی دارد همه را از خود راضی نگه دارد؟

گقام مانوکیان:
سیاست پاشینیان تغییری نکرده است. وی از روز اول اصلا سیاست تدوین شده ای نداشته است. نخست وزیر از روز اول سعی داشته برای همه طرف ها فردی دلپذیر جلوه نماید. با همه طرف ها به زبان آن ها صحبت کرده و با همه قول و قرار گذاشته است. این رفتار باعث شده است که سیاست خارجی ارمنستان با شکست گسترده روبه رو شود و ارمنستان را با شرایط بسیار سختی مواجه ساخته است.

آنا مگردیچیان:
نیکول پاشینیان یک مسئله دارد. وی در تمامی سفرهایش چه مسکو، چه واشنگنتن یا آنکارا، بروکسل و... سعی دارد همه را از خود راضی نماید تا بتواند حکومتش را حفظ نماید.

*** جریان اوپوزیسیون ارمنستان برای برون از شرایط کنونی به جز نقد نیکول پاشینیان چه راهکار و برنامه عملی و واقع بینانه ای دارد؟

گقام مانوکیان:
اپوزیسون ارمنستان پارسال در زمان جنبش مقاومت بسیار صریح اعلام کرده است که هدف اصلی آن مانع شدن از تحمیل سند کاپیتولاسیون جدید برای ارمنستان و قرار گرفتن آرتساخ در تمامیت ارضی آذربایجان است و این برای رسیدن به این خواسته تنها رهایی از این دولت است که کماکان برنامه اصلی اپوزیسیون می باشد.

آنا مگردیچیان:
من بارها گفته ام که امروز در ارمنستان چنان وضعیتی ایجاد شده که از طریق اجرای سیاست های کلاسیک، امکان فعالیت وجود ندارد. زیرا امروز در ارمنستان دولت و ححکومت وجود نداشته،  بلکه افرادی سر کار هستند که در تمامی زمینه ها کشور را با شکست روبه رو ساخته و برای حفظ قدرت خود دست به هر کاری خواهند زد. آیا امروز می توان از طریق انتخابات مجدد یا گفتگو مسئله را حل کرد باید بگویم خیر. اما هدف اپوزیسیون پارلمانی کماکان یکی است و آن هم خلاص شدن از دولت کنونی و شخص پاشینیان است. البته باید بگویم که اپوزیسیون امروز تنها احزاب پارلمانی و بیرون پارلمانی نیستند، بلکه امروز بزرگترین اپوزیسیون مردم ارمنستان هستند که طبق آخرین نظر سنجی موسسه گالوپ مخالف سیاست پاشینیان در قرار گرفتن آرتساخ در تمامیت ارضی آذربایجان بوده اند.  ما باید سعی کنیم این جامعه و افکار عمومی را تجمیع کرده و نهایت استفاده را از آن ببریم.

*** جریان اوپوزیسیون ارمنستان برنامه ای در حوزه قانون گذاری و نیز در حوزه اجتماعی و رسانه ای دارند که بتواند از ظرفیت های منطقه ای و به خصوص نگاه به روابط با ایران در زمینه فرهنگی، سیاسی، دیپلماتیک، امنیتی و... استفاده بهتری داشته باشند تا روایط تهران – ایروان تقویت پیدا کند؟

گقام مانوکیان:
امروز روابط دولت و اپوزیسیون شکل گرفته در ارمنستان حالت عادی و نرمالی ندارد تا بتوان در خصوص مسائل امنیتی شکل گرفته پیرامون ارمنستان صحبت و تصمیمی واحد مثلاٌ در مورد تعمیق روابط سیاسی و نظامی با ایران گرفته شود.  به همین دلیل تنها سلاح اپوزیسیون افکار عمومی است که متاسفانه در این زمینه نیز اپوزیسیون در مقابل ماشین تبلیغاتی دولت ضعیف بوده و امکانات آن را ندارد. اما اپوزیسیون در مبارزه با این دولت سعی می کند از تمامی امکانات اندک باقی مانده استفاده نماید و چنین مسائلی را مطرح نماید. در طول دو سال گذشته باید بگویم که اعلامیه های اپوزیسیون  در خصوص روابط ایران و ارمنستان تآثیر مثبت خود را داشته است و بی دلیل نیست که طبق نظر سنجی های اخیر موسسه گالوپ مردم ارمنستان دید مثبتی نسبت به ایران داشته و انتظارات بیشتری از ایران در خصوص مسائل سیاسی و نظامی دارند.

آنا مگردیچیان:
پاسخ روشن است. اپوزیسیون ارمنستان به مانند تمامی اپوزیسیون های مشابه در دنیا دارای آن قدرت و ابزار لازم نیست که بتواند بر سیاست خارجی تأثیر گذار باشد و بتواند برنامه هایی جهت برقراری برخی روابط با یک کشور دیگر پیشنهاد و یا اجرایی نماید. طبق قانون اساسی ارمنستان، حزب حاکم و دولت است که برنامه ها را تدوین و اجرا می نماید و امروز در پارلمان ارمنستان حتی اپوزیسیون قادر نیست یک لایحه اقتصادی ساده را نیز به صحن علنی مجلس ببرد زیرا در کمیسیون مربوطه که اکثرا شامل اعضای حزب حاکم هستند، وتو و مخالفت می شود. اپوزیسیون ارمنستان تنها می تواند از طریق تریبون پارلمان و دیگر فضاهای رسانه ای این موضوعات را مطرح نماید که ما در همین راستا عمل می کنیم.

از طرف دیگر ارمنستان امروز مسئله حفظ موجودیت خود را دارد و اپوزیسیون ارمنستان با داشتن منابع بسیار کمی نخست به حل این مسئله می پردازد. خرج کردن تمامی این منابع محدود در چندین جهت برای اپوزیسیون ارمنستان امکان پذیر نیست و ما باید تمامی سعی خود را در جهت تغییر حکومت بکار بگیریم. امروز که ما با شهروندان خود صحبت می کنیم اکثرا می گویند که ارمنستان امروز متحدی ندارد، زیرا همه را به نوعی از خود رنجانده است. از این رو ما نخست باید به تغییر حکومت بیندیشیم. سپس با روی کار آمدن یک دولت ملی گرا به فکر پیمان های استراتژیک با متحدان خود باشیم.

*** چرا با وجود آنکه تنها جمهوری اسلام ایران قاطعانه و صریح مکررا با هر گونه تغییر مرزها و قطع سرزمینی ایران و ارمنستان مخالف است در مجلس جریان اوپوزیسیون هیچ حمایت قانونی از تهران ندارد؟

گقام مانوکیان:

با این پرسش موافق نیستم، زیرا شما در مورد فعالیت ما در پارلمان ارمنستان اطلاع چندانی ندارید. اپوزیسیون در زمان نشست های غیرعلنی به خصوص در نشست های تخصصی کمیسیون سیاست خارجی و امنیتی پارلمان بسیار صریح چنین مواردی را مطرح می کند. در بسیاری از موارد پاسخ های حزب حاکم برای ما ناکافی بوده, ولی دوباره تکرار می کنم که چنین مسائلی که به امنیت ارمنستان و آرتساخ مربوط می شود همچنان در اولویت برنامه های اپوزیسیون جای داشته و کوتاه نخواهیم آمد.

آنا مگردیچیان:
اپوزیسیون ارمنستان از تریبون های مختلف و به صورت مکرر در خصوص تعمیق روابط و پیشنهادات ایران صحبت می کند. امروز حزب حاکم در پارلمان ارمنستان اصولاً اجازه هیچ بحثی در مورد مسائل امنیتی پیرامون ارمنستان و آرتساخ را در پارلمان نمی دهد، چه برسد که ما بخواهیم طرح یا لایحه ای پیشنهاد نماییم که در همان کمیسیون مربوطه جلوی ان گرفته می شود. من شخصاً بارها در سخنانم از کشور دوست و برادر جمهوری اسلامی ایران بابت مواضع طرفدارانه خود قدردانی کرده ام و بارها گفته ام که دولت امروز ارمنستان کار را به جایی رسانده که به جای آنکه ما به دنبال منافع خود باشیم و از استان هم مرز با ایران یعنی سیونیک دفاع کنیم، این ایران است که از منافع ما دفاع می کند. و این جای قدردانی بسیار دارد.

*** چرا اوپوزیسیون قانونی برای طرح امنیتی بین ایران و ارمنستان بر سر سیونیک ندارد؟

آنا مگردیچیان:

اگر این پرسش شما مشخصا به مسئله اتحاد نظامی- سیاسی مشترک مربوط می شود، باید بگویم که طبق قانون اساسی ارمنستان اپوزیسیون و هیچ نماینده ای در پارلمان توانایی ارائه لایحه در این موارد را ندارد و اصولاً  ابزاری هم در اختیار ندارد تا دولت و وزارت دفاع را به چنین کاری مجبور نماید. ما تنها می توانیم از دولت سوال نماییم و می توانیم بر افکار عمومی تأثیر گذار باشیم. وزارت دفاع ارمنستان خود تصمیم می گیرد که با چه کشوری پیمان نظامی داشته باشد و از چه کشوری چه سلاحی خریداری نماید. از این رو تمام مسئولیت و عواقب نیز بر عهده دولت است. اگر اشتباه نکنم در ایران نیز نمایندگان مجلس نمی توانند لایحه ای در این زمینه ها به دولت و وزارت دفاع پیشنهاد نمایند. همچنین باید اضافه کنم که ما (اپوزیسیون) در دیدارهای مختلفی که با اعضای سفارت جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان داشته ایم، پیشنهادات مختلفی مطرح کرده ایم که اعضای محترم سفارت ایران ضمن پذیرش پیشنهادات ما گفته اند، نمی توانند آن موارد را اجرایی نمایند. زیرا این دولت ارمنستان است که طرف همکار دولت جمهوری اسلامی ایران می باشد و این پیشنهادات باید از سوی دولت ارمنستان ارائه شود.

*** به لحاظ حقوقی ادعا بر سر کریدور موهوم و جعلی در زنگه زور از طرف آذربایجانی تا چه حد خوانش قانونی دارد؟ چون برخی موضوع دالان لاچین به ازای زنگه زور را مطرح می کنند؟

گقام مانوکیان:
آذربایجان نمی تواند هیچ گونه ادعایی بر مبنای حقوقی داشته باشد. زیرا در هیچ سندی اشاره ای به آن نشده است و باکو این اجازه را ندارد تا مرزهای بین المللی ارمنستان را مورد شک و تردید قرار دهد. این موضوع باید هر چه زود تر از تمامی مذاکرات خارج شود. مرزهای بین امللی ارمنستان نمی تواند مورد مذاکره قرار بگیرد. اما در مورد کریدور لاچین باید گفت که این کریدور تنها راه ارتباطی استپاناکرت به ایروان است که خود الهام علی اف در تفاهم نامه نهم نوامبر 2020، امضای خود را زیر آن گذاشته است و باید در آن تردد آزاد صورت گیرد و این کریدور ارتباطی با زیاده خواهی های باکو ندارد.

آنا مگردیچیان:
اصطلاح ( کریدور زنگزور) در هیچ سند حقوقی و رسمی ارمنستان وجود ندارد. زیرا طبق قانون اساسی هیچ رئیس جمهور یا نخست وزیری نمی تواند در مورد تمامیت ارضی ارمنستان شخصاً تصمیم بگیرد و طبق قانون اساسی تنها از طریق رفراندوم عمومی است که برای چنین مسائلی می توان تصمیم گرفت و چنانچه شخصی به تنهایی در این مورد تصمیم بگیرد طبق همان قانون اساسی مجرم تلقی می شود. تا به امروز نیز نیکول پاشینیان در چندین مورد این قانون را نقض کرده که روزی بابت آن باید پاسخگو باشد. اما موضوع کریدور لاچین بعد از جنگ 44 روزه به وجود آمد که پاشینیان به صورت یکجانبه و به دنبال دلایل نامعلوم نیروهایش را از بردزور(لاچین) عقب کشید و باعث چنین وضعی شد.

*** چرا از ظرفیت نیروهای کارشناس ایرانی و چهره های سیاسی ایرانی در رسانه های ارمنستانی برای روشنگری هر چه بیشتر استفاده نمی شود؟

گقام مانوکیان:
در پاسخ به این سوال هم باید بگویم که اطلاعات شما در این زمینه کامل نیست، زیرا نخست در خبرگزاری ها و شبکه های تلویزیونی ارمنستان به دلیل مشکلات داخلی فرصت پرداختن به دیگر مسائل منطقه ای و بین المللی نیست و چنین برنامه هایی اصولاً کم تهیه می شوند. اما همین خبرگزاری ها و شبکه ها در ماه های اخیر در برنامه های خود بارها نقل و قول هایی از کارشناسان ایرانی را مطرح و چندین بار هم کارشناسان ایرانی در این برنامه ها حاضر بوده اند.

*** چرا حضور و رفت و آمد چهره های ارمنستانی به خصوص ازسوی جریان اوپوزیسیون به ایران کم است؟

گقام مانوکیان:
همین که امروز ما دو نفر از نمایندگان اپوزیسیون در ایران حضور داریم، نشان می دهد که رفت و آمدها وجود دارند. باید به اطلاع برسانم که پس از گشایش کنسول گری ایران در شهر قاپان ارمنستان نیز برنامه های بیشتری برای این رفت و آمدها تدوین شده که ما از این به بعد شاهد آن خواهیم بود. 

آنا مگردیچیان:
در پاسخ به این سوال باید بگویم که همین موضوع در مورد دیگر کشورهای دوست ارمنستان نیز صادق است و باید گفت که هر چقدر هم این رفت و آمدها زیادتر شوند باز به نظر می آید که کم خواهد بود و کار بسیاری باید صورت گیرد. باز تکرار می کنم زمانی که کشور شما با مسئله موجودی روبه رو است، بحث افزایش روابط با دیگر کشورها در اولویت دوم قرار می گیرد.

*** چرا در نظرسنجی اخیر موسسه گالوپ اعتماد ارمنستان به ایران کم شده است؟
 
گقام مانوکیان:
در دو نظر سنجی اخیر موسسه گالوپ در خصوص ارمنستان، و تفاوت آرا در این نظر سنجی نشان دهنده آن نیست که اعتماد به ایران کم شده است، بلکه نشان دهنده آن است که این اعتماد کماکان در سطح وسیع وجود دارد. زیرا شرایط ارمنستان در زمان نظر سنجی ماه ژانویه با امروز بسیار فرق می کند، زیرا در آن زمان از طرف ایران اظهارات فعال تری در خصوص مرز تاریخی ایران و ارمنستان شاهد بودیم که امروز کم تر است و به همین دلیل آمار نیز کم شده است.

آنا مگردیچیان:
باید به اطلاع برسانم که در نظر سنجی موسسه گالوپ هدف اصلی پرسش در خصوص ایران نبوده است، بلکه  هدف سنجش افکار عمومی ارمنستان  است تا بفهمند که مردم تا چه حد به سیاست های دولت ارمنستان اعتماد دارند. تعداد کثیری از مردم جمهوری ارمنستان حل مسائل امنیتی ارمنستان را به کشورهای مختلف پیوند می زند. که در شرایط مختلف این آمار نیز تغییر می کند و هدف اصلی این نظر سنجی سنجش میزان مشروعیت دولت ارمنستان بوده است و پرسش میزان اعتماد به ایران به صورت غیرمستقیم مطرح شده است.

*** طی ماه های اخیر روابط ایران و آذربایجان با تنش های سیاسی همراه بوده است که گاهی برخی از ناظران بستر برای تنش نظامی را هم در صورت تشدید این اختلافات دور از دهن نمی دانند. در این راستا برخی هم سناریوی اوکراین سازی را از طریق آذربایجان برای ایران محتمل می دانند تا تهران هم مانند مسکو و پوتین در دام جنگ با باکو گرفتار شود. این سناریو تا چه درست است؟

گقام مانوکیان:
اول از همه باید از خدا بخواهم که هیچوقت ایران درگیر یک جنگ نشود و از آن دسته افرادی هستم که به جای این که بخواهم دشمنم در تنگنا قرار بگیرد، می خواهم که کشور دوست و بردار ایران اذیت نشود. اما در پاسخ به پرسش باید بگویم که تنش های آذربایجان با ایران لایه های مختلفی دارد که بخشی از آن مربوط به سیاست خصومت خارجی علیه ایران است که باکو اراضی اشغالی آرتساخ را به مکانی جهت جولان اسرائیل علیه ایران تبدیل کرده است که غیر قابل قبول می باشد و این منطقه به هیچ عنوان نباید برای اهداف شوم کشور ثالثی مورد استفاده قرار بگیرد. خصوصاٌ علیه ایران.

آنا مگردیچیان:
من کارشناس روابط بین الممل نیستم تا در این خصوص پاسخ کارشناسی بدهم. ولی از صمیم قلب نمی خواهم که به ملت دوست و بردار ایران آسیبی برسد. در دنیای پر اغتشاش امروز اگر خدایی ناکرده چنین مسئله ای رخ دهد با اطمینان می گویم که مردم ارمنستان آگاهانه در کنار مردم ایران خواهند ایستاد.

*** آنکارا و مشخصا رجب طیب اردوغان از جنگ دوم قره‌باغ در سپتامبر سال ۲۰۲۰، اولویت خود را در قفقاز جنوبی بر دسترسی زمینی ترکیه به جمهوری آذربایجان، دریای خزر و در ادامه آسیای میانه و آسیای جنوب شرقی قرار داده است؛ به‌همین‌دلیل محور تحرکات آنکارا در ماه‌های اخیر ناظر به اشغال استان سیونیک از طریق آذربایجان با هدف ایجاد دالان موهوم و جعلی زنگه‌زور بازمی‌گردد. شما تا حد این تحلیل را درست می دایند؟

گقام مانوکیان:
تاریخ نشان داده است که هدف و آرزوی دیرین آنکارا، گسترش و پیاده سازی ایده پانتورانیسم و تشکیل جهان ترک بوده و هست که البته به همت رهبران قبلی ارمنستان و سیاست خارجی آن ها بیش از 30 سال مانع از ان شده اند و تا قبل از جنگ 202 هرگز اجازه ورود ترکیه به منطقه را ندادند. متاسفانه سیاست های اشتباه و نابخردانه امروز دولتمردان ارمنستان باعث شد تا پای ترکیه به منطقه باز شود و به نیرویی فعال در منطقه تبدیل شود. که یکی از اعتراضات همیشگی ما اپوزیسیون به دولتمردان کنونی همین موضوع بوده است. پان ترکیسم نه تنها در منطقه ما و برای ایران، بلکه در سطح وسیع تری، حتی برای روسیه و چین هم خطر محسوب می شود  و ایده موهوم کریدور زنگه زور نیز در همین راستا است و ما به عنوان اپوزیسیون در تمامی مجامع بین المللی و دیدارهای خود به آن اشاره کرده و هر کاری از دستمان براید برای جلوگیری از ان انجام خواهیم داد.

*** انتصاب یک چهره امنیتی به عنوان وزیر امور خارجه ترکیه (هاکان فیدان) حکایت از چه نگاهی از سوی اردوغان در قفقاز جنوبی دارد؟ آیا آنکارا به دنبال استفاده از ابزار روز است؟

گقام مانوکیان:
تغییراتی که در دولت ترکیه پس از انتخابات روی داده چند هدف دارد. نخست تثبیت حکومت اردوغان در داخل و اعمال تغییرات داخلی است، که تغییر وزیر دفاع و وزیر امور داخلی یا کشور در همین راستا انجام گرفته است. مورد دوم اعمال سیاست های خارجی است که با انتصاب هاکان فیدان نمود یافته است و فکر می کنم که از این پس کشورهای غربی حضور و نقش بیشتری در ترکیه خواهند داشت که می تواند تاثیرات منفی ای بر منطقه خصوصاٌ ارمنستان و ایران داشته باشد.

*** آیا در ارمنستان متوجه خطر تکه تکه شدن این کشور و خطر مهاجرت میلیونی مردم بعد از اشغال سیونیک  و تحمیل دالان موهوم جعلی زنگه زور هستند؟ اگر چنین است چرا حداقل اوپوزیسیون نتوانسته از ظرفیت دیاسپورا در فرانسه ، آمریکا و ... به نحو مطلوب استفاده کند؟  

گقام مانوکیان:
اینطور پاسخ دهم که امروز بازدیدی از موزه تاریخ باستان ایران داشتم و با ورق زدن تاریخ چند هزار ساله ایران که نقاط بسیار مشترکی نیز با تاریخ ارمنستان دارد، مشخص شد که آرتساخ و استان سیونیک در دوران کلیه پادشاهان و حکومت ها با وجود این که چند صباحی تحت این کشور یا آن کشور قرار گرفته اند، اما همواره حالت خودمختار داشته اند و خدایی ناکرده در صورت اشغال سیونیک باید بگوییم که مردم آن جا کوتاه نخواهند آمد و مبارزه خواهند کرد. اما در مورد ظرفیت دیاسپورا باید بگویم که تمامی تشکیلات ما در دیاسپورا یک هدف واحد را دنبال می کنند که آن هم دفاع از امنیت مردم ارمنی چه در آرتساخ و چه در ارمنستان و دفاع از تمامیت ارضی ارمنستان است. دیاسپورا کماکان به عنوان ابزار و اهرم فشار در کشورهای مختلف فعالیت می کند و در کنار مردم ارمنستان است.

آنا مگردیچیان:
متاسفانه مصیبت های امروز ما چنان عمیق است که می توانم با یک مثال به این پرسش شما پاسخ دهم. سال های متمادی ترکیه و آذربایجان سعی کرده اند که با عناوین مختلف به مبارزه علیه دیاسپورای ارمنی بپردازند. امروز به این دشمنان ما شخص پاشینیان نیز اضافه شده است که در راه فعالیت های دیاسپورا سنگ اندازی می نماید. بنابراین در این شرایط ایجاد شده که شخص اول ارمنستان مناطق هزاران ساله ارمنی را با نام جعلی آذری می خواند و در مذاکرات سه جانبه به قدرت های بین المللی می گوید که به دیاسپورا توجه نداشته باشید و همچنین لیستی از ارمنیان وطن پرست و تاثیر گذار در کشورهای مختلف که همه گونه برای ارتقای ارمنستان تلاش می کنند تهیه و مانع از ورود آنان به ارمنستان می شود چگونه می توان از طرفیت کامل دیاسپورا استفاده نمود.

*** نشست آمریکا با حضور آرارات میرزویان، وزیر امور خارجه ارمنستان، جیحون بایراموف، همتای جمهوری آذربایجانی و آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا پیرامون بررسی مناقشه قره‌باغ به کجا رسید؟ چه جزئیاتی در میان است؟ آیا واشنگتن، باکو، آنکارا و تل آویو به دنبال تحمیل توافقی مدنظر خود به ایروان هستند؟

گقام مانوکیان:
مذاکرات وزیران امور خارجه ارمنستان و آذربایجان در واشنگتن تنها یک صورت مسئله است. همین امروز دبیر شورای عالی امنیت ملی ارمنستان در واشنگتن است که چند روزی است در خصوص مسائلی که ما نمی دانیم مذاکره می نماید.  این نشان می دهد که غرب و ترکیه برای امضاء معاهده صلح عجله دارند. هر چقدر آن ها تلاش کنند از آن به عنوان عهدنامه صلح یاد کنند، چنین نخواهد بود و ما معتقدیم که یک سند کاپیتولاسیون جدید خواهد بود و به جای صلح فقط بی عدالتی و جنگ خواهد آورد و اپوریسیون تلاش خواهد کرد که اجازه چنین کاری را ندهد. دولت تاکنون هیچ محتوایی از مذاکرات را به مردم و اپوزیسیون اطلاع نمی دهد، زیرا ما در ارمنستان با دولتی سرکار داریم که تنها به فکر منافع خود می باشد.

آنا مگردیچیان:
نمی خواهم که این تصور را ایجاد کنم که اطلاع زیادی از محتوای آن مذاکرات دارم. زیرا در ارمنستان امروز شرایطی حاکم است که دولت حتی این اجازه را به ما به عنوان نماینده اپوزیسیون نمی دهد تا به این اسناد و مذاکرات دسترسی داشته باشیم. مذاکره کنندگان نیز گزارش کاملی از مذاکرات خود در پارلمان ارائه نمی دهند.بسیاری از اسناد و مدارک دولتی که طبق قانون می بایست در اختیار ما نمایندگان اپوزیسیون قرار گیرد، نمی گیرد و بدلایل بسیار مبهم مانع تراشی می شود.  علاوه بر این دولتمردان کنونی زمانی که در سال 2018 به قدرت رسیدند، به وضوح اعلام می کردند که هر زمان سندی در مورد آرتساخ و ارمنستان وجود داشته باشد مردم را به میادین فرا می خوانند و نظراتشان را جویا خواهند شد. امروز نه تنها چنین کاری نمی کنند، بلکه ما بعنوان نماینده پارلمان نیز اجازه دسترسی نداریم. به عنوان مثال مردم ارمنستان و نمایندگان پارلمان در شب نهم نوامبر 2020، فقط پس از امضاء تفاهم نامه بود که از آن مطلع شدند و یا ما و مردم ارمنستان در مورد اهدای 21 کیلومتر از جاده گوریس- قاپان از طریق سربازان آذربایجانی مطلع شدیم. مواقعی نیز که ما در خصوص موضوعی پرسش می نماییم، می گویند این بر اساس توافق شفاهی بین پاشینیان و الهام علی اف حاصل شده است. این که پاشینیان و هم تیمی هایش یک دفعه و بدون اطلاع قبلی مردم و پارلمان اعلام می کنند که تمامیت ارضی آذربایجان را همراه با آرتساخ به رسمیت می شناسند، گواه همه چیز است. 

*** تلاش های دیپلماتیک به نام برقراری صلح در قفقاز در سه سطح صورت می گیرد، روسیه، آمریکا و اروپایی ها. در این بین رفتار روسیه هم در منطقه با دو اتفاق تغییر یافته است. ملاقات هایی در قره باغ با مسولین این منطقه و موضوع پرچم آذربایجان. آیا مسکو و کرملین نگاه خود را به ایروان تغییر داده است؟  

گقام مانوکیان:
در وهله نخست به دلیل موضع ارمنیان آرتساخ است که قشر حاکمیتی آرتساخ و مردم طبیعتاً در این شرایط نمی توانند آرام بنشینند و نظاره گر باشند. از طرف دیگر طبق توافق نامه نهم نوامبر 2020، که روسیه نیز امضاء کرده وظایفی دارد که نمی تواند از زیر ان شانه خالی نماید. این موارد و خطر نابودی فیزیکی مردم آرتساخ که مسئولیت آن بر دوش نیروهای حافظ صلح روسیه است باعث شده تا روسیه فعال تر شود و همچنین خصومت های باکو در مجامع بین المللی علیه روسیه نیز شدت یافته که البته امیدواریم این فعال شدن تداوم داشته باشد.

آنا مگردیچیان:
باید تکرار کنم که تفاهم نامه صلحی وجود ندارد، زیرا این تفاهم نامه بر روی استخوان های مردم آرتساخ و ارمنستان امضاء می شود. مردم ارمنستان قیمت صلح را می دانند زیرا طی 30 سال گذشته ما توانستیم صلح واقعی و آبرومندانه را به آذربایجان تحمیل کنیم.امروز با اسارت گرفتن ما، نقض تمامیت ارضی ارمنستان و کشتار و وادار کردن به تمکین از ادعاهای ارضی ترکیه  و آذربایجان هرگز نمی توانند صلح را به ارمغان بیاورند. در مورد تغییر سیاست های کرملین باید گفت که این ارمنستان است که نخست باید سیاست واحد و مختص به خود را داشته باشد. به نظر می رسد که بسیاری از کارشناسان و سیاستمداران روس و برخی دیگر از کشورها بدلایل ملاحظات دیپلماتیک در مصاحبه ها و مقالات خود بصورت غیر مستقیم به ما گوشزد می کنند که پشت سر ملت ارمنی خیانتی در حال وقوع است و این موضوع که مردم عادی و عامی ارمنستان هیچ اطلاعی از مذاکرات ندارند. دوباره تکرار می کنم ما ملتی هستیم که شب هشتم نوامبر به امید پیروزی خوابیدیم ولی در نهم نوامبر با سند کاپیتولاسیون بیدار شدیم. کرملین از ارمنستان بسیار دور است و امروز آن ها در جهت حفظ منافع ملی خود رفتار می کنند./شرق