در بر کدام پاشنه می چرخد؟
در حالی اعتراضات داخلی در کشور روی سیاست خارجی و مشخصاً مذاکرات هسته ای برای احیای برجام اثرات خود را داشته است که این روزها مواضع طرفین هم آینده گفت وگوهای وین را مبهم تر از گذشته کرده است.
ادامه مطلبدر حالی اعتراضات داخلی در کشور روی سیاست خارجی و مشخصاً مذاکرات هسته ای برای احیای برجام اثرات خود را داشته است که این روزها مواضع طرفین هم آینده گفت وگوهای وین را مبهم تر از گذشته کرده است.
ادامه مطلبمهدی مطهرنیا در گفت وگویی معتقد است که با نگاهی جامع و مانع باید زمینه های حل و فصل همه بسترهای تنش را به گونه ای فراهم آورد که در عین حفظ عزت کشور بتوان با شفافیت گسل میان تهران با جامعه بین الملل را ترمیم کرد. این تصمیم بزرگ اکنون باید از سوی نظام جمهوری اسلامی گرفته شود، یا نه بزرگ و یا بله بزرگ.
ادامه مطلباگر به هر دلیلی، چه در سایه پرونده فعالیت های هسته ای، چه حقوق بشر، موضوع ارسال پهپاد و ...، ایران هم در انزوای جهانی قرار بگیرد، عملا به ضرر روسیه خواهد بود. چرا که مسکو به دریچه معدود کشورهای همسو با خود چون ایران برای دور زدن تحریم ها نیاز دارد. لذا به هر طریقی سعی می کند مانع از بحرانی شدن وضعیت مذاکرات وین شود.
ادامه مطلبزهرا وطنی و معصومه زمانیان در یادداشت مشترکی برای دیپلماسی ایرانی می نویسند: به نظر می رسد روسیه به دلیل فقدان قابلیت تولید داخلی ارزان قیمت، بر ایران به عنوان تامین کننده اصلی (یا حتی انحصاری) هواپیماهای بدون سرنشین اتکا دارد. بدیهی است اثبات عمل غیرقانونی (actus reus) در این وضعیت، سادهتر از زمانی است که روسیه از چندین مبداء خرید کند. این امر از برخی از دشواریهای اثبات مسئولیت شریک جرم و مشارکت های علّی متعدد جلوگیری می کند؛ زیرا اگر پهپادهای ایرانی در کنار بسیاری از مدلهای دیگر مورد استفاده قرار میگرفتند، نشان دادن ارتباط بین محمولههای خاص از ایران و آسیبهای خاص در اوکراین و ردیابی پهپادها از طریق زنجیره تأمین افراد تحریم شده دشوارتر بود.
ادامه مطلبدر فاصله کمتر از دو روز از تصویب قطع نامه شورای حکام شاهد سفر السید بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان به تهران بودیم. اگر چه تا پیش از تحولات دو ماه اخیر و سایه سنگین آن بر سیاست خارجی و پرونده متعدد این حوزه با محوریت مذاکرات هسته ای، دو کشور عمان و قطر به عنوان میانجی گر بین ایران و غرب عمل می کردند، اما با توجه به شرایط کنونی و تحت الشعاع قرار گرفتن احیای برجام ذیل موضوعاتی چون مرگ مهسا امینی، اعتراضات مردمی و نیز اوج گرفتن مسئله حقوق بشر که با صدور قطع نامه جدید شورای حکام علیه تهران نیز همراه شد و قبل تر از آن دولت بایدن و اروپایی ها نیز عملا مذاکره بر سر برجام را کنار گذشته اند، باعث شده است که مسقط هم، نه با ماموریت کاری پیشین خود برای میانجی گری، بلکه این بار با هدف آرام کردن جمهوری اسلامی و جلوگیری از تصاعد تنش به واسطه واکنش ایران در مقابل قطع نامه پا به تهران گذاشته است.
ادامه مطلببه موازات همجه های رسانه ای و نیز تلاش های بی وقفیه امریکا در جهت فشار به ایران که بعد جدید و دیده نشده ای از دولت بایدن را علیه تهران نشنا داد شاهد اوج گیری تقابل قاره سبز نیز هستیم. در حالی که سه روز متوالی سه شنبه، چهارشنبه و پنج شنبه هفته گذشته ایالات متحده آمریکا دست به اعمال تحریم علیه ایران زد، اورپایی ها هم بیکار نبودند و به تبعیت از واشنگتن از هر گونه اقدامی برای فشار به تهران دریغ نکردند. مجموعه این شرایط فضایی را به وجود آورده است که شاید بتوان آن را کم سابقه و حتی بی سابقه تصور کرد.
ادامه مطلبانتخاب یکی از دو گزینه «تقابل» یا «تعامل»، عملا دو مسیر متفاوت و حتی متضاد را برای ایران و آینده پرونده فعالیت های هسته ای کشور رقم خواهد زد. تا به اینجای کار و از شواهد امر و نیز مواضع مقامات کشور چنین بر می آید که تهران به سان دوره های پیشین به سمت تقابل، آن هم تقابل تمام عیار پیش خواهد رفت که با توجه به اقتضائات کنونی در کشور می تواند تبعات بسیار گزافی را به دنبال داشته باشد. حال باید منتظر واکنش دولت رئیسی، شورای عالی امنیت ملی و به تبعش اقدامات سازمان انرژی اتمی ایران بود تا چه تصمیمی را اتخاذ خواهند کرد؟
ادامه مطلبکوروش احمد در گفت وگویی تاکید دارد که اگر احیای توافق هسته ای حاصل می شد طبعاً زمینه برای اینکه روابط رو به رشدی بین ایران و اروپا شکل بگیرد و به دنبال آن مناسبات و رفت و آمدهای دیپلماتیک افزایش پیدا کند، به وجود می آمد. در این صورت کلا روابط ایران و قاره سبز توسعه پیدا میکرد و فضای مثبت شکل می گرفت. این فضای مثبت بی شک بر موضوعاتی مانند ارسال پهپاد اثر کاهنده خود را می داشت تا جایی که به باور من شاید مسئله جنگ اوکراین و نقش ایران در این جنگ سرنوشت دیگری پیدا می کرد. در چنین بستری حتی واکنش اروپا به اعتراضات در ایران در اثر تعامل بین طرفین تا این اندازه تند، تهاجمی و خصمانه نمی شد. یعنی در کل احیای برجام تاثیرات تخفیف دهنده ای در این دو موضوع (پهپاد و اعتراضات) می داشت و روابط ایران و اروپا به این نقطه و شکاف حال حاضر نمی رسید.
ادامه مطلبجلال میرزایی تاکید دارد: دولت رئیسی بر خلاف موضع گیری رسمی و اعلامی در خفا به این واقعیت رسیده است که بدون احیای برجام و لغو تحریم ها هیچ اتفاقی برای کشور در حوزه دیپلماسی اقتصادی روی نخواهد داد./یوسف مولایی تصریح می کند: وضیعت اسرائیل دقیقاً متضاد با اقتضائات جمهوری اسلامی ایران است؛ هیچ کشوری حمایتی از تهران ندارد، حتی پکن و مسکو؛ بنابراین اگر با صدور قطع نامه و واکنش متقابل ایران، این گزینه مطرح شود که جمهوری اسلامی به سمت خروج از ان پی تی برود تا مانند اسرائیل خود را ملزم به پاسخگویی آژانس و شورای حکام نکند، نه شدنی است و نه عقلانی.
ادامه مطلبجوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه اخیر خود که در وبسایت سرویس اقدامات خارجی در رابطه با نشست اخیر گروه هفت منتشر شده، اظهاراتی در رابطه با ایران مطرح کرد. همه گفته های اعضای گروه هفت، مواضع صریح واشنگتن و بیانیه اخیر بورل گویای آن است که فعلا اروپا و آمریکا در مسیر تعامل با ایران نیستند.
ادامه مطلبامیرعلی ابوالفتح اعتقاد دارد که تفاوت نگاه دولت بایدن نسبت به دولت های قبلی در قبال اعتراضات ایران اساسا به جنس و ماهیت اعتراضات اخیر در کشور باز می گردد./احد رضایان قیه باشی تاکید می کند که اساساً ما با دو جریان در سیستم و ساختار ایالات متحده آمریکا مواجهیم که طی چهار دهه اخیر در نوعی رقابت با همدیگر به سر میبرند؛ یک طیف به دنبال تغییر نظام و ساختار سیاسی در ایران است و تاکید دارد که از هر فرصت و اعتراضی برای کنار گذاشتن جمهوری اسلامی ایران باید نهایت استفاده را برد و در مقابل یک طیف هم مُصر است با فشار سیاسی و دیپلماتیک و اجماع سازی، تهران را با همین ساختار و نظام فعلی کنترل، محدود و مدیریت کند.
ادامه مطلباین روزها که واشنگتن بارها و به صراحت از عدم تمایل مذاکره با تهران بر سر احیای برجام می گوید، دولت سیزدهم بر طبل مذاکره می کوبد. این اصرار ایران و انکار آمریکا در بحبوحه تحولاتی چون تداوم اعتراضات داخلی و نیز حساس تر شدن موضوع به کارگیری پهپادهای ایران در جنگ اوکراین به نفع روسیه تنها این گزاره را به ذهن متبادر می کند که تهران سعی دارد با یک ژست سیاسی ذیل ازسرگیری مذاکرات احیای برجام فضای تحریمی و اجماع جهانی طی دو ماه اخیر علیه خود را بشکند.
ادامه مطلبسیدجلال ساداتیان تصیرح کرد:وضوع ارسال پهپادهای ایران به روسیه و به کارگیری آن در جنگ اوکراین در سایه وابستگی بیش از حد سیاسی به روس ها سبب شده است که اکنون تهران به اندازه مسکو و حتی بیشتر از کرملین متحمل خسارات، فشارها و هجمه های سیاسی و دیپلماتیک از سوی جامعه جهانی شود تا جایی که علاوه بر چند دور تحریم اخیر، اکنون احتمال صدور قطعنامه در شورای امنیت وجود دارد./ نعمت الله ایزدی تاکید دارد که مواضع و سخنان مقامات کشور در جامعه جهانی با حساسیت و توجه بیشتری همراه است. یعنی آنگونه که به گفته های مسئولین ایران در خصوص مسائل سیاست خارجی توجه می شود شاید به مواضع مقامات کشورهای دیگری توجه نشود، کما اینکه توجه و حساسیت زیادی هم روی مذاکرات هستهای و سرنوشت برجام وجود دارد.
ادامه مطلبمحسن فایضی در گفت وگویی معتقد است که ازسرگیری و تداوم پروسه مذاکرات احیای برجام مولفه های بسیار زیاد منطقه ای و فرامنطقه ای را می طلبد که در این بین انتخابات اسرائیل و روی کار آمدن یک چهره یا یکی از جریانات صهیونیست پارامتر اصلی در تعیین تکلیف برجام نیست.
ادامه مطلبمذاکرات هسته ای غیرمستقیم ایران و آمریکا برای احیای برجام این روزها جای خود را به یک تقابل تمام عیار تهران واشنگتن داده است که با مرگ مهسا امینی شروع شد و با اعتراضات ۴۰ رز گذشته و نیز موضوع ارسال پهپادها ایران به روسیه با هدف به کارگیری در جنگ اوکراین هر وز اوج می گیرد تا جایی که به اذعان رسمی مقامات کاخ سفید فعلا واشنگتن اولویتی برای احیای توافق هسته ای قائل نیست و تمرکز خود را روی اعتراضات داخلی در ایران گذاشته است.
ادامه مطلباکنون پیش روی اروپا دو مسیر «تقابل» یا «تفاهم» با ایران وجود دارد؛ حال باید دید که قاره سبز کماکان در مسیر تشدید تنش با تهران گام بر میدارد و یا کی یف با پذیرش همکاری با تهران میتواند در تعدیدل این شکاف نقش مثبتی ایفا کند؟ هر چند که برخی تحلیلگران عکس این گزاره را نزدیک به واقعیت میدانند و عنوان میکنند این تهران است که باید بین «تقابل» و «تفاهم» با قاره سبز یکی را برگزیند، چرا که ایران از توان لازم برای تحکم بر اروپا برخودار نیست.
ادامه مطلبنعمت الله ایزدی در گفت گویی تاکید دارد: ما هم به سهم خود در شکل گیری رفتار ضدایرانی اوکراین در این مدت مقصریم. ما رفتار قابل دفاعی در جنگ اوکراین نداشتیم. موضعگیری ما ثابت، صریح و شفاف نبوده است. وزیر امور خارجه یک حرف می زند دیگر نهادها و رسانه ها عملاً دست به ستایش تجاوز پوتین به اوکراین می زنند؛ بدیهی است که این رفتار متناقض قابل دفاع نیست. به همین دلیل حتی اگر مسئله فشار آمریکا، اروپا و ناتو را بر اوکراین و شخص زلنسکی هم کنار بگذاریم، کی یف به این نتیجه می رسید که باید رفتار دیگری در برابر تهران داشته باشد.
ادامه مطلبسیر تحولات و اتفاقات در ۷۲ ساعت گذشته حکایت از آن دارد که حتی ساعت به ساعت بر دامنه و عمق این گسل افزوده می شود و به همین دلیل، نه مذکرات برجامی که کل دیپلماسی تحت الشعاع این گسل قرار گرفته و قرار خواهد گرفت. در این میان علاوه بر تجمعات عمومی در ایران، آن چیزی که به عنوان کاتالیزور گسترش و تعمیق این گسل عمل می کند، دامن زدن بر ادعای فروش ارسال پهپاد و دیگر تسلیحات از سوی ایران به روسیه با هدف به کارگیری در جنگ اوکراین است. این مسئله تا جایی پیش رفته که خود به فصلی جداگانه از تقابلات سیاسی بین تهران با غرب بدل شده است که از چهارشنبه هفته گذشته بروز و ظهور بیشتری پیدا کرده است.
ادامه مطلبشاید اقدام ایران برای اعمال تحریم علیه نهادها و مقامات غربی در حوزه تأثیرگذاری چندان جدی گرفته نشود و صرفا برای خالی نبودن عریضه و از سر واکنش متقابل، تهران چنین اعمال تحریمهایی را در دستور کار قرار داده باشد، اما سیاست چشم در برابر چشم در هر دو طرف، شرایطی را رقم خواهد زد که تبعاتش در کوتاه مدت و حتی میان مدت فضای سنگینی را بر مذاکرات تحمیل خواهد کرد. در این راستا میتوان این احتمال را داد که نوعی لجاجت سیاسی و دیپلماتیک عملا بن بست فعلی را به مرز شکست کامل در احیای برجام برساند. در کل و تا به اینجای کار تأثیرات همین فضای تیره ناشی از کسست ایران و اروپا موید یک جمله است، «مذاکرات تا اطلاع ثانوی تعطیل!»
ادامه مطلبابوالقاسم دلفی در گفت وگویی معتقد است: بدون شک اگر موج سواری سیاسی و رسانهای اروپایی ها و آمریکا ادامه یابد و از آن جمهوری اسلامی ایران همین سیاست غلط را در حمایت از طرف متجاوز یعنی روسیه در جنگ اوکراین پیش ببرد مطمئن باشید دیر یا زود قطع روابط ایران و اوکراین کلید خواهد خورد. البته پیرو تمام حاشیه سازی ها برای ایران در خصوص ارسال پهپاد به روسیه برای به کارگیری در جنگ اوکراین باید گفت متاسفانه نوع رفتار ما در جنگ اوکراین طی ۸ ماه گذشته به نحوی بوده است که جامعه جهانی به این باور و یقین رسیده است که ایران به هیچ عنوان یک طرف میانجی گر و یک بازیگر بی طرف نیست، بلکه یکی از حامیان جدی روسیه در تجاوز به اوکراین است. یعنی حتی اگر مسئله ارسال پهپاد ایرانی را هم جوسازی رسانهای بدانیم، باز هم جامعه جهانی این تصور را دارد که تهران حامی مسکو در جنگ اوکراین است.
ادامه مطلببا گذشت ۴ هفته از آغاز اعتراضات در ایران کماکان سیاست خارجی کشور تحت تاثیر شرایط داخلی است. تا جایی که بخش عمده تحولات عرصه دیپلماسی طی روزهای اخیر از تماس های دیپلماتیک گرفته تا تحرکات حوزه سیاسی خارجی و موضع گیری سران و مقامات خارجی درباره حوادث جاری در کشور است. در این میان کانادا، آمریکا و انگلیس تحریمهای جدیدی به دنبال این اتفاقات علیه برخی افراد و مقامات ایرانی اعمال کردند. با در نظر گرفتن مجموعه این شرایط چنین به نظر می رسد که شکاف جدی دیپلماتیک و نوعی اجماع سازی علیه جمهوری اسلامی ایران در حال شکل گیری است و روزه به روز هم به فاصله جامعه جهانی و تهران از همدیگر افزوده می شود. نشانه بارز این گسل و فاصله گیری به تغییر ادبیات وزیر امور خارجه ایران در تماس با مقامات اروپایی باز می گردد که دیگر تعارفات دیپلماتیک را کنار گذاشته و رسما دست به تهدید قاره سبز می زند.
ادامه مطلبدور جدید اعتراضات در ایران به شکل پررنگی بر سیاست خارجی جمهور اسلامی ایران تاثیر گذاشته است. در این بین شاید یکی از محورهای دیپلماسی ایرانی که تحت الشعاع قرار بگیرد به مذاکرات احیای برجام باز گردد. با توجه به مواضع طرف اروپایی و آمریکایی و نیز کنش ها و واکنش های چند روز اخیر از سوی دولت رئیسی به نظر می رسد که گسل های دیپلماتیک به واسطه مرگ مهسا امینی عمیق تر از قبل خواهد شد و از این رو باید به این نکات در روند گفت وگوهای هسته ای توجه کرد، خاصه آنکه روند احیای توافق هسته ای به شکل مستقیم و غیرمستیم و با شدت و ضعف از هر مسئله حاشیه ای تاثیر می گیرد.
ادامه مطلبدر شرایطی که اخبار و تحولات حکایت از بن بست جدی در مذاکرات هسته ای می داد تا جایی که مقامات دولت بایدن از شکست رسمی در پروسه گفت وهای غیرمستقیم با ایران گفتند، خبر آزادی سیامک و محمدباقر نمازی تا اندازه ای می تواند این فضای منفی چند هفته اخیر را تحت الشعاع خود قرار دهد. البته در یک تحلیل عمیق تر و با در نظر داشتن به شرایط کنونی در داخل کشور، سطح منطقه و جهان می توان این را هم گفت که اقدام ایران برای آزادی نمازی ها از چند جهت قابل ارزیابی است.
ادامه مطلبدر سایه اتفاقات دو هفته اخیر در کشور ذیل مرگ مهسا امینی و اعتراضات مردمی عملا اخبار و تحولات مربوط به برجام به حاشیه رفته است. این در حالی است که به عقیده بسیاری از تحلیلگران یکی از عوامل بروز این اعتراضات به تاثیرات مخرب تداوم تحریم ها بر اقتصاد و معیشت کشور باز می گردد. از این رو تعلل و تاخیر دولت رئیسی در احیای توافق هسته ای یکی از پارامترهایی است که به شکل جدی و حتی مستقیم سبب شکل گیری اعتراضات و انتقادات در ادوار گذشته و اعتراضات پیشرو خواهد شد.
ادامه مطلبدر حالی که شاهد بنبست در مذاکرات وین هستیم برخی چشم به واپسین تکاپوهای دیپلماتیک کشورها در نیویورک برای احیای برجام دارند.
ادامه مطلببا در نظر گرفتن شرایط کنونی، به نظر میرسد به این زودیها توافقی در کار نخواهد بود. فارغ از اینکه کدام طرف و به کدام دلیل احیای برجام را به تأخیر انداخته، عملا سکون، توقف و انسداد دوباره به میز وین بازگشته است.
ادامه مطلباگرچه نشست فصلی شورای حکام با صدور قطعنامه علیه ایران یا انتشار بیانیهای همراه نبود و به همین دلیل وضعیت پیچیدهتر و بغرنجتر از قبل نشد اما چشمانداز فعلی مذاکرات و حصول توافق هم چندان روشن نیست.
ادامه مطلبمحمدابراهیم رحیم پور تاکید دارد: چیزی که مشخص است، این است که فعلا جمهوری اسلامی ایران عضو دائم سازمان همکاری شانگهای نشده است و سعی دارد مراحل عضویت در این سازمان همکاری را طی کند. البته عضویت دائم ما در سازمان همکاری شانگهای ارتباطی به نشست سمرقند در ازبکستان ندارد.
ادامه مطلببر خلاف ادعای زمستان سرد برای اروپا تا اینجای کار به نظر می رسد هر روز که به پاییز و زمستان سخت در قاره سبز نزدیک می شویم به جای تعدیل قاره سبز در مواضع برجامی شاهد تندتر شدن دیدگاه آنان در خصوص رفتار تهران در مذاکرات هستیم. این نکته نشان می دهد اروپا اگرچه در شرایط مساعد برای تامین انرژی قرار ندارد اما در اولویت بندی خود قرار نیست نیاز به انرژی را فدای حصول توافقی کند که مبتنی با خواسته های ایران است.
ادامه مطلباگرچه آمریکا و ایران در هفتههای اخیر در حال بررسی پاسخهای یکدیگر نسبت به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای توافق هستهای بودهاند که به گفته جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگکننده مذاکرات وین، آخرین متن پیشنویس و آخرین پیشنهاد برای رسیدن به توافقی بر سر احیای توافق هستهای است؛ اما دیگر خبری از آن تبوتاب و امید گذشته برای بازگشت به برجام نیست؛ مذاکرات دوباره با سکون، رکود و بنبست مواجه شده است.
ادامه مطلب