
شیفت عربستان از آتلانتیک به اوراسیا
عربستان سعودی بردار "آتلانتیک"، سیاست خارجی خود را به "اوراسیا" تغییر داده و در دو سال گذشته، به طور مداوم در حال ایجاد روابط با همسایگان خود است: ترکیه، اسرائیل، سوریه و حالا ایران.
ادامه مطلبعربستان سعودی بردار "آتلانتیک"، سیاست خارجی خود را به "اوراسیا" تغییر داده و در دو سال گذشته، به طور مداوم در حال ایجاد روابط با همسایگان خود است: ترکیه، اسرائیل، سوریه و حالا ایران.
ادامه مطلبفزایش تولید از حوزه های نفتی بسیار غنیِ کارون غربی – مهمترین آنها آزادگان شمالی و جنوبی، یاران شمالی و جنوبی و یادآوران – به دست کم یک میلیون بشکه در روز، همچنان یکی از اولویت های اساسی راهبردی در اقتصاد ایران است. تحقق این افزایش تولید از حوزه های کارون غربی، همچنین بخشی کلیدی از تعهد چین در توافق همکاری های راهبردی ۲۵ ساله با ایران بود. گزارش های هفته های گذشته در این باره که چین از اجرای تعهدات خود در کارون غربی منصرف شده، نادرست است. چین واقعا خواهان اجرای توسعه این میادین است اما تلاش دارد به امتیازات باز هم بیشتری نسبت به آنچه در توافق ۲۵ ساله آمده، دست یابد.
ادامه مطلببا وجود رژیم حداکثری اعمال تحریم ها، ایران به یک بازیگر جدی و ضروری منطقه ای تبدیل شده که در آستانه برداشتن آخرین گام و کسب مقام یک قدرت هسته ای است. و این در حالی است که اسرائیل در وضعیت عمیق ترین بحران سیاسی داخلی قرار دارد.
ادامه مطلبجرالد فیراشتاین، از کارشناسان دیپلماسی آمریکا در "اندیشکده موسسه خاورمیانه" بر این باور است توافق ایران و سعودی، حمله فرضی نظامی آمریکا یا اسرائیل به ایران را دشوارتر خواهد کرد. بدون مشارکت عربستان در چنین حمله ای، چه از طریق اجازه دادن به استفاده از قلمرو این کشور برای حمله به ایران یا بازگذاشتن حریم هوایی خود روی هواپیماهای جنگی، اقدام نظامی علیه ایران بسیار دشوارتر خواهد شد. آنل شلاین، پژوهشگر اندیشکده آمریکایی "موسسه کوئینزی برای سیاستمداری مسئول" که مخالف دخالت های نظامی است، با این ارزیابی موافق است اما می گوید پیچیده تر و دشوارتر شدن حمله نظامی احتمالی به ایران، می تواند بازدارنده مناسبی برای آمریکا باشد.
ادامه مطلببرای چین، همکاری عربستان سعودی و ایران و تایید نقش سازنده چین در خاورمیانه، الزامی و حیاتی است. به زودی، پکن، بزرگترین شریک تجاری ریاض و تهران، حضور اقتصادی خود را در خاورمیانه به قدرت سیاسی و دیپلماتیک تبدیل خواهد کرد.
ادامه مطلبایران علاوه بر حضور در سوریه، در لبنان از طریق حزبالله، در عراق از طریق گروههای مسلحی مانند یگانهای الحشد الشعبی، در یمن، جایی که حوثیها را حمایت میکند، و در سرزمینهای فلسطینی از طریق حماس و جهاد اسلامی، نفوذ دارد. به همین علت جمهوری اسلامی ایران یک بازیگر اساسی کلیدی در منطقه است.
ادامه مطلبمحمد مهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ایجاد تعادل و توازن در روابط خارجی کشور، سنگین نکردن ناموزون وزنه تعادلی سیاست خارجی به سمت شرق یا غرب و بازی متعادل با کارت همه کشورها و قدرتهای اثرگذار بین المللی به منظور ایجاد رقابت بین آنها برای همکاری با ایران و بهرهگیری حداکثری از توافقات راهبردی با روسیه و چین از دیگر اولویتهای راهبردی سیاست خارجی ایران در سال ۱۴۰۲ است. گذاشتن همه تخم مرغها در سبد شرق و تحریک و دادن بهانه به غرب جهت دشمنی و خصومت ورزی بیشتر علیه کشورمان، نه تنها فشار تحریمها و قطعنامه های سلسلهوار بین المللی علیه ایران را بیشتر می کند و به تضعیف جایگاه کشورمان در سازمانهای معتبر بین المللی منجر می شود، بلکه چین و روسیه را نیز به سمت بدعهدی در تعهداتشان با ایران و امتیاز گیری از کشورمان سوق می دهد.
ادامه مطلبغفور کریمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: نوسانات و افت و خیز در روابط ایران و عربستان به صورت یک روند تاریخی جریان داشته و تداوم یافته است، در موقعیتی که جهان از لحاظ پایداری به مانند هوای بهاری مرتباً در حال منقلب شدن است، گاهی ابری، زمانی صاف و در مواقعی با رگبار مواجه است، لذا علی رغم گفتمان عامیانه و رایج در خصوص تلاش طرفین برای نابودی نهایی یکدیگر، دولت های ایران و عربستان، به منظور کم اثر کردن خطرات مشترک و پیش طراحی شده در طرح های مدون غربی و در جهت مواجهه با تهدیدات پیش رو و حداقل رساندن آسیب احتمالی باید در دژی مشترک، مترصد دفاع از موجودیت خود باشند زیرا خسران جدی به هر دولت به تحمیل آسیب های غیر قابل جبران به دولت دیگر منجر خواهد شد.
ادامه مطلبشیوه ای که عربستان برای مدیریت اختلافاتش با ایران در پیش گرفته بود به نتایج مدنظر این کشور منجر نشد. علاوه بر این، درگیری عربستان با حوثی ها در یمن، به عامل فرسایش نظامی و اقتصادی برای ریاض تبدیل شد.
ادامه مطلبحسام الدین حجت زاده در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ارزیابی مواضع و رفتار سیاسی چین نشان می دهد که مقامات این کشور همانند روسیه تا زمانی از مواضع رادیکال ایران در ضدیت با آمریکا حمایت می کنند که سود و امتیازات اقتصادی بیشتر از سوی تهران تضمین شود. پکن و شرکت های دولتی چینی در همین راستا ضمن همراهی با تحریم های ضدایرانی ایالات متحده آمریکا در طول ۲۰ سال گذشته، نفت ایران را در سال های اخیر با قیمتی به مراتب پایین تر از قیمت واقعی آن (۱۲ دلار ارزان تر از قیمت روزِ نفت ایران) در بازار غیررسمی انرژی خریداری می کند. به این ترتیب، چین از استیصال جمهوری اسلامی ایران در زمینه فروش میلیون ها بشکه نفت بدون مشتری اش، استفاده می کند و تهران هم به این دلخوش کرده که پکن بزرگترین خریدار نفت اش است و بدین ترتیب در داخل چنین تبلیغ می شود که سیاست آمریکا در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران با شکست مواجه شده است! در حالی که واقعیت آن است که واردات نفت چین از روسیه و عربستان سعودی به مراتب بیشتر از واردات این محصول از ایران است.
ادامه مطلبولید فارس می نویسد: عربستان سعودی با امضای توافقنامه پکن اعلام کرد در مسائل حاکمیتی و دفاعی و دیپلماتیک، مستقل شده و قصد دارد روابطش با ایران را با شروطی که تعیین کرده است، عادی کند. پس از آن امارات متحده عربی و بحرین نیز اعلام کردند روابط خود با نظام بشار اسد را عادی خواهند کرد. کشورهای عربی همچنین مراودات اقتصادی با چین و روسیه و تدریجا ایران را گسترش دادند که این مسئله زلزله ای در دولت و کنگره آمریکا ایجاد کرد.
ادامه مطلباین رویداد، فراتر از عادی سازی روابط بین دو کشور رقیب است و به نشانه های برپایی نظام جدید منطقه ای در خلیج فارس و شبه جزیره عربستان اشاره دارد. علاوه بر این، میانجی گری چین در دستیابی به این توافقنامه، نشان دهنده انتقال مرکز ثقل راهبردی و ژئواستراتژیک از غرب به کشورهای جهان سوم در جنوب است.
ادامه مطلبعلی موسوی خلخالی می نویسد: بسیاری بر این باورند که اروپایی ها بیش از امریکایی ها از توافق به دست آمده میان ایران و عربستان با میانجی گری چین خوشنودند. به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران از جمله تحلیلگران اروپایی، سفرهای اخیر مقامات اروپایی، به ویژه سران فرانسه و آلمان به چین و تقاضایشان از پکن برای ورود به پرونده اوکراین در حالی که امریکایی ها به پیشنهاد چین برای حل بحران اوکراین روی خوش نشان نداده اند، شاهدی است بر اینکه اروپایی ها ورود چین به پرونده خاورمیانه را موفق ارزیابی کرده اند و اکنون می خواهند از این پتانسیل برای حل مشکلات خود با روسیه بهره ببرند.
ادامه مطلبایران پس از تصمیم به احیای روابط دیپلماتیک با عربستان سعودی، فعالانه به سمت عادی سازی روابط با جهان عرب حرکت کرد و در تدارک برگزاری نشستی با اعضای شورای همکاری های کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تا پایان سال جاری است.
ادامه مطلباظهارات مقامات آمریکایی و اسرائیلی تایید میکند که نه تنها طرح بایدن برای تشکیل ائتلاف عربی – اسرائیلی برای حمله به ایران شکست خورده بلکه کشورهای عربی و در راس آنها عربستان با گامهای بلندی از این ائتلاف فاصله گرفته اند و این کار را هم از طریق اعطای هدیهای دیپلماتیک به چین از طریق میانجی گری برای نزدیک کردن این کشور به ایران و هم از طریق نزدیکی به روسیه از طریق افزایش قیمت نفت و مواضع سیاسی در قبال درگیری اوکراین و روابط مستحکم میان ولی عهد این کشور با رئیس جمهوری روسیه انجام داده است.
ادامه مطلبمریم خالقی نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: عربستان اولا سال های زیادی است که با ایران به عنوان قدرت مهم منطقه دارای روابط سرد است و در جبهه مقابل ایران در منطقه سیاستگذاری کرده که اولین علت نتایج این هفت سال عضویت در سیاست گذاری مقابله با ایران است. در این سالها و اتفاقات اخیر، دولت عربستان دریافته که تضاد بین ابرقدرت های منطقه ضررها و موانعی که برای منافع آن دارد بیش از دستاوردهایش است.
ادامه مطلبسید رحمان موسوی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: توافق ایران و عربستان برای احیای کامل روابط دیپلماتیک یک دستاورد مهم است. در گفتوگوهایی که چین از آن حمایت کرد و با کمکهای قبلی عراق و عمان، دو کشور معاملهای را انجام دادند که وعده کاهش تنشهای فزاینده بین دو کشور را میدهد.
ادامه مطلبحامد آقایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: جنگ روسیه در اوکراین و تحریم انرژی ایران از سوی آمریکا، مسئولان چینی را برآن داشته است تا هر چه بیشتر به سمت جایگزین های متعبرتر بروند.
ادامه مطلبمحمد رشمه در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: همگرایی منطقهای و عضویت ایران در سازمانها و نهادهای مهم و تاثیرگذار منطقهای و بین المللی از جمله سازمان همکاری شانگهای نقشی مهم در حفظ و تضمین منافع ملی و حیاتی کشور خواهد داشت که با عضویت رسمی و دائمی ایران در سازمان مذکور در سپتامبر ۲۰۲۲، گامی مهم در تقویت نگاه به شرق و شکل گیری هویت اوراسیایی جمهوری اسلامی برداشته شد که بدون شک در صورت بهره مندی کامل از منافع و مزایای آن توسط ایران که پیشتر نیز بدان اشاره شد، منافع ملی بلند مدت متعددی را در حوزههای اقتصادی و تجاری، سیاسی، امنیتی، فرهنگی، بهداشتی، زیست محیطی و غیره برای کشورمان در پی خواهد داشت.
ادامه مطلببا گسترش روابط دیپلماتیک چین و کشورهای خاورمیانه در دهه گذشته، ادعاهای دروغین واشنگتن آشکار شد. جامعه بین المللی باید از تلاش کشورهای خاورمیانه برای مذاکره و دستیابی به راهکار های دیپلماتیک برای حل بحران های این منطقه، حمایت کند.
ادامه مطلبآشتی سعودی ها و ایرانی ها در پکن اتفاق افتاد، زیرا چین و روسیه در ایجاد نظم نوین جهانی به شرکای قوی نیاز دارند و نقش جهان اسلام در این زمینه مهم است. جهان اسلام در جهان چند قطبی آینده، ستون مهم توازن و موازنه قدرت در صحنه جهانی است.
ادامه مطلببر اساس اعلام وزارت دفاع روسیه، در روزهای ۱۶ تا ۱۷ مارس، در نزدیکی سواحل ایران در منطقه بندر چابهار، مرحله دریایی رزمایش سه جانبه برگزار می شود که طی آن، شرکت کنندگان تشکیلات خود را به کار خواهند کرد. در این میان، این مانورها انرژی مثبتی به جهان و منطقه خواهد داد. همانطور که رسانه های چینی خاطرنشان کردند، در طول این رزمایش، هم مبارزه مشترک با دزدی دریایی و هم رویه های لازم برای اطمینان از ناوبری ایمن انجام می شود که ظاهرا، اصلی ترین آنها، تضمین ایمنی حمل و نقل هیدروکربن خواهد بود.
ادامه مطلبروابط مسالمت آمیز عربستان و ایران مستلزم کنار گذاشتن محور اصلی کشمکشی است که آمریکا آن را ترویج میدهد؛ یعنی کشمکش میان اهل سنت و شیعه. همچنین مدخل نظامی طرح آمریکا را نیز از میان میبرد.
ادامه مطلبمایکل کوگلمن، مدیر موسسه جنوب آسیا در مرکز ویلسون، در توئیتی نوشت: این آشتی بین ایران و عربستان سعودی، تحت حمایت چین، قوی سیاه، شگفتانگیز و نقطه عطف نادری در روابط بینالمللی است. روابطی که در سراسر جهان، از جمله در جنوب آسیا، به ویژه در پاکستان که رقابت ایران و عربستان سعودی به شدت خود را نشان داده است، بازتاب های عمده ای خواهد داشت.
ادامه مطلبسید محمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: عناصر نظم مطلوب منطقه ای ایران یعنی نظم درون زا درست در تضاد با عناصر نظم منطقه ای برونگرا است. این ثبات می خواهد، آن بی ثباتی، این مداخله مثبت قدرت های خارجی را طلب می کند، آن مداخله منفی، این مشارکت در نظم را هدف می داند، آن مشارکت را وسیله، این نظم بدون اسرائیل را دنبال می کند، آن یکی نظم با اسرائیل، این به ملت ها اصالت می دهد، آن به دولت ها، این مهندسی نظم از قاعده به رأس را دنبال می کند، آن از رأس به قاعده و بالاخره این هسته نظم منطقه ای را روابط همسایگی مبتنی بر اعتماد متقابل می داند و آن یکی هسته نظم را روابط مبتنی بر هژمونی و تفوق تلقی می کند. توافق ۱۰ مارس میان ایران و عربستان با نقش محوری چین به عنوان میانجی و بالانسر جدید منطقه ای نشان می دهد عناصر منطقه گرایی درونزا کنار هم قرار گرفته است.
ادامه مطلببا توجه به بی ثباتی های ناشی از تنش بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در خاورمیانه، تلاش دیپلماتیک موفقیت آمیز چین در میانجیگری بین این دو کشور، نشان دهنده تغییرات مهم در ساختار قدرت خاورمیانه است. همزمان با این توافق، شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین توسط شورای ملی مردم چین، برای یک دوره دیگر به ریاست جمهوری این کشور انتخاب شد. این مسئله نشان دهنده خواست چین برای افزایش حضور و نفوذ خود در خاورمیانه و جامعه بین المللی است.
ادامه مطلبمحمدبن سلمان پس از چند سال، به یک رویکرد واقع گرایانه تر در سیاست خارجی رو آورده است. آنها می گویند هرچند ایالات متحده همچنان شریک برتر امنیتی این پادشاهی است اما به هرحال نمی توانست میانجی توافقی میان عربستان و ایران باشد آن هم به خاطر روابط عمیقا آشفته اش با جمهوری اسلامی.
ادامه مطلبسعید رمضانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: توافق ایران و عربستان، پیروزی برای صلح به شمار می آید. بازگشت روابط دو طرف به حالت طبیعی، فرصت های زیادی را در اختیار منطقه و جهان اسلام قرار خواهد داد و همچنین تاثیر بسزایی در ثبات و امنیت منطقه غرب آسیا خواهد داشت. در صورتی که روند نزدیک شدن روابط ایران – عربستان در مسیر طبیعی خود پیش برود می توانیم به تغییرات اساسی ژئوپلیتیکی جدید در نظم غرب آسیا امیدوار باشیم.
ادامه مطلبسید وحید کریمی و سید علی موسوی خلخالی در یادداشتی مشترک در دیپلماسی ایرانی می نویسند: این جمله دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق ایالات متحده که همواره با تحقیر می گفت: «بدون حمایت آمریکا عربستان دوهفته دوام نمی آورد» ظاهراً دیگر مصداق ندارد و بی اعتباری آن اکنون ثابت شده است.
ادامه مطلببه گفته فیگوروآ، پژوهشگر دانشگاه کمبریج، سفر رئیسی هیچ یک از «عوامل اساسی» محدود کننده همکاری های دو کشور را تغییر نمی دهد. تحریم ها، ناآرامی ها و اعتراضات در ایران و مشکلات حقوقی برای سرمایه گذاران چینی از مهمترین این عوامل بوده اند. علاوه بر این، کشورهای همسایه ایران مانند عربستان سعودی و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس فضای باثبات و سودآورتری را برای سرمایه گذاری ارائه می دهند.
ادامه مطلب