افغانستانی های زیادی، به ویژه آن هایی که با ایالات متحده همکاری می کردند، از کشور فرار کردند. در میان این افراد، خلبانان نظامی هم بودند که خانواده های خود را با هواپیماها و هلیکوپترهای نیروی هوایی افغانستان به تاجیکستان و ازبکستان بردند.
ادامه مطلب
سیدجلال دهقانی فیروزآبادی بر ابن باور است:یکی از عوامل ناکامی دولت روحانی ناظر بر عدم توان دولت سابق برای اجماع‌سازی در حوزه سیاست داخلی در جهت تبیین و تعقیب سیاست خارجی مطلوب، به‌خصوص در قبال همسایگان است. واقعیت این است که دولت روحانی، به‌ویژه وزارت خارجه، توان اجماع‌سازی داخلی برای تحقق یک سیاست خارجی منطقه‌ای مطلوب را نداشت، در صورتی که بیش از نیمی از موفقیت جمهوری اسلامی در حوزه سیاست خارجی منطقه‌ای و تحقق روابط با همسایگان معلول توان دولت‌ها در اجماع‌سازی داخلی است.
ادامه مطلب
علی بمان اقبالی زارچ در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: بطور کلی اشتیاق امریکا برای حضور در شرق اروپا و خصوصا منطقه بالکان راهبردی حساب شده در راستای جهانی شدن و تسلط بر شاهراه مراسلاتی و ترانزیتی انرژی و کالا ارزیابی می شود چرا که یک نظریه سیاسی از دیرباز مطرح بود که اروپای شرقی قلب مهمترین نقطه حساس جهان است و کشوری که بر آن حاکم شود، بر جهان نیز تسلط خواهد یافت.
ادامه مطلب
عبدالصابر نورزاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در ظاهر نشان داده می شود که امریکا نگران وضعیت فعلی در افغانستان است و می خواهد با ایجاد شبکه های استخباراتی و سرمایه گذاری روی منابع انسانی، وضعیت در افغانستان را زیر نظر داشته باشد، اما واقعیت این است که اگر امریکا علاقه ای به وضعیت افغانستان و کنترل آن داشت، این کشور امروز در دامن تروریسم بین المللی پرتاب نمی شد. پس می توان حدس زد که هدف از این کار، تشدید بحران تروریسم در شمال افغانستان است تا علاوه بر خلق چالش های امنیتی برای کشورهای آسیای میانه، جمهوری خلق چین را نیز ناامن کند.
ادامه مطلب
سید علی موسوی خلخالی می نویسد: احیای کریدورهای شمال – جنوب و شرق – غرب که وارد فاز اجرایی شده و باید گسترش یابد اتفاق بسیار میمونی است که می تواند در تقویت جایگاه منطقه ای ایران بسیار موثر باشد. انتقال کالا میان قطر و امارات متحده عربی از طریق ایران با ترکیه، تقویت روابط با کشورهای اوراسیا و اتصال بنادر جنوبی ایران به مرزهای شمالی ایران از جمله آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و از سمت شرق با کشورهای آسیای میانه، همچنین انتقال کالا میان پاکستان و ترکیه از طریق ایران می تواند مزایای اقتصادی بسیاری داشته باشد و از تحمیل بار سنگین تحریم ها بر کشور نیز بکاهد. گسترش روابط با همسایگان از جمله آسیای میانه و قفقاز دستاورد مهمی است که دولت سیزدهم با جدیت و پیگیری به آن دست یافته است و باید برای حفظ و تداوم آن تلاش کند.
ادامه مطلب
علی موسوی خلخالی می نویسد: ایرانی که در کشورهای آسیای میانه حضور موثر داشته باشد، ریشه های تمدنی خود را تقویت کرده و ارتباطات تنگاتنگی را در آن حوزه تعریف کرده باشد، قطعا قدرت اثرگذاری بیشتری در سطح منطقه و عرصه های بین المللی خواهد داشت.
ادامه مطلب
با به قدرت رسیدن سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری جدید در ایران، تهران و دوشنبه روابط خود را از صفر آغاز کردند و بنا را بر گسترش فوری و همه جانبه روابط گذاشتند. در سال ۲۰۲۱، حجم مبادلات تجاری میان دو کشور به ۱۲۱ میلیون دلار رسید که دو برابر سال ۲۰۲۰ میلادی بود. ایجاد سرمایه گذاری های مشترک در مناطق آزاد اقتصادی نیز در حال بررسی است.
ادامه مطلب
آسیای مرکزی اخیرا به یک اولویت سیاسی برای تهران تبدیل شده که در حال حاضر منطقه را به عنوان یک «پل» بالقوه بین ایران و شرق می‌بیند.
ادامه مطلب
هرچند کشورهای آسیای میانه، احتیاط کرده و یورش پوتین به اوکراین را محکوم نکردند اما گزارش شده که درخواست پوتین برای شناسایی مناطق دونتسک و لوهانسک را رد کرده اند. در چنین محیطی است که ایران، بویژه اگر توافق هسته ای ۲۰۱۵ احیا شود، فرصت های زیادی برای کار با کشورهای آسیای مرکزی دارد که در خشکی گیر افتاده اند. ایران بر این باور است که فرصت هایش در آسیای میانه، تقویت شده چرا که یکی از معدود جایگزین ها برای وابستگی کامل کشورهای آسیای میانه به چین در غیاب روسیه و آمریکاست.
ادامه مطلب
کشورهای آسیای میانه در رقابت با هم برای کمک به افغانستان در جهت غلبه بر انزوای آن و همچنین پایان دادن به بحران سیاسی و اقتصادی این کشور که پس از قبضه قدرت توسط طالبان در آن گرفتار شده است، اعلام آمادگی می کنند.
ادامه مطلب
ترکیه در تعامل سیاسی با کشورهای آسیای میانه تلاش کرد خود را کشوری الگو معرفی کند که دموکراسی غربی را با مدل حکومت اسلامی در آمیخته است. ولی این تبلیغات، تاثیر مورد نظر مقامات ترکیه را ایجاد نکرد چرا که کشورهای تازه استقلال یافته از اتحاد شوروی، ساختاری همگون نداشتند و با طوفانی از مشکلات داخلی مواجه شدند که آنها را مجبور کرد برای حل مشکلات به طرف های مختلف بین المللی و منطقه ای متمایل شوند.
ادامه مطلب
مسعود نوری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: بیشترین توجهات کشورهای خارجی به معادن لیتیوم افغانستان متمرکز است که در بخش باتری‌های قابل شارژ مانند باتری‌های تلفن، کامپیوتر، باتری‌های موتور و وسایل الکترونیکی استفاده می‌شود. بر اساس برخی برآوردهای رسمی، ذخایر لیتیوم افغانستان قابل مقایسه با ذخایر بولیوی، یکی از بزرگترین تامین کنندگان جهان است. ذخایر غنی لیتیوم محلی در ابتدا توسط شوروی سابق کشف شد. با این حال توسعه واقعی آنها هرگز تحقق نیافته است.
ادامه مطلب
تفاوت ها در منافع در سوریه پسا جنگ نشان داد که مسکو و تهران دیدگاه های متفاوتی دارند و اهداف متضادی را در خاورمیانه دنبال می کنند. با این حال، آنها پتانسیل بالایی برای تعامل در زمینه جهانی یا اوراسیایی دارند. روسیه در آستانه لغو تحریم ها در سال ۲۰۱۶ به ادغام ایران در سطح منطقه ای و بین المللی تشویق کرد.
ادامه مطلب
رحمن قهرمانپور در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی، ضمن تاکید بر این نکته که احیای برجام به موازات تعمیق مناسبات منطقه ای، بهترین سناریوی ممکن در حوزه دیپلماسی برای دولت سیزدهم است، پیرامون چالش های پیش روی سید ابراهیم رئیسی در عرصه سیاست خارجی تصریح کرد که سیاست گذاری و اجرای تئوری تعمیق مناسبات با همسایگان چندان کار ساده ای نیست، چون مجموعه همسایگان ما یک چارچوب معین و مشترک امنیتی، ژئوپلتیک و ژئواستراتژیکی ندارند. پس تنظیم یک سیاست خارجی مدون و هوشمندی که بتواند این سطح از تنوع امنیتی، ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک را در همسایگان ایران پوشش دهد کار بسیار سختی است و به یک اجماع نظر داخلی نیاز دارد که البته متاسفانه این اجماع نظر فعلا در کشور مشاهد نمی شود.
ادامه مطلب
خدایار سعید وزیری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ایجاد اتحادیه‌ای همچون یک کنفدراسیون با نیم‌نگاهی به ساختار اتحادیه اروپا می‌تواند سازوکاری باشد که پیوند دیرینه فرهنگی میان این ملل را که همگی در مرزهای ایران بزرگ قرار دارند و سیاست‌های فرامنطقه‌ای و استعماری، طی دهه‌ها و سده‌ها به جدایی آنها منجر شده را به شکلی جدید برقرار کند و این پیوند را در اشکال دیگر کارکردی به منصه ظهور رساند.
ادامه مطلب
الهه کولایی در نقد عملکرد سیاست خارجی دولت های یازدهم و دوازدهم عنوان داشت که به دلیل تحولات آمریکا و همچنین تاکید بر ایدئولوژی گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و کم توجهی یا عدم توجه به تحولات منطقه‌ای و بین المللی، بدون در نظر گرفتن دگرگونی قواعد حاکم بر جهان، به خصوص قواعد حاکم بر بازیگران فعال در عرصه جهانی مانند روسیه فرصت ها از دست رفت، چرا که تمام این پارامترها متاسفانه از سوی دستگاه سیاست خارجی ما طی هشت سال گذشته یا به درستی رصد نشد و یا شنیده نشد. این رویه و نگاه همچنان در دولت های یازدهم و دوازدهم طی این سال ها پی گرفته شد و همچنان به این فضای متحول منطقه ای و بین المللی کم توجهی شد که نتیجه آن تداوم فرصت سوزی ها بود. لذا من به عملکرد سیاست خارجی دولت یازدهم و دوازدهم نمره خوب و قابل قبولی نمی دهم.
ادامه مطلب
روسیه و کشورهای آسیای میانه نه منابع، نه دلایل قانع کننده و نه تمایل به مداخله نظامی در امور افغانستان را دارند. چنین مداخله ای یک بی احتیاطی کامل با نتایج فاجعه بار خواهد بود. نخست، افغان ها خودشان باید جنگ داخلی را خاتمه دهند - در میدان جنگ و در حالت ایده آل، در پای میز مذاکره. دوم این که روسیه منافع مستقیمی در افغانستان ندارد، بنابراین، به استثنای افراط گرایان باید آماده برقراری ارتباط با همه نیروهای تاثیرگذار محلی باشد. و سوم این که علی رغم نزدیکی ازبکستان و تاجیکستان به هم طایفه ای های خود در آن سوی مرز، این کشورها توانایی مداخله نظامی در درگیری های داخلی افغانستان را ندارند و باید از کنار نظاره گر باشند.
ادامه مطلب
در حالی که گزارش های منتشر شده از خروج نیروهای آمریکایی از بزرگ ترین میدان هوایی در افغانستان به عنوان بخشی از برنامه خروج کامل نیروها از این کشور جنگ زده حکایت دارند، روسیه، ایران و چین گزینه های خود برای آینده نامشخص ارزیابی می کنند.
ادامه مطلب
یادداشت اختصاصی یولداشوا گلی (دانشکده علوم ازبکستان) برای دیپلماسی ایرانی: متاسفانه ایران و ازبکستان در سه دهه گذشته سطح همکاری اندکی، عمدتا در سطح جامعه مدنی (تجارت ماهواره، معدود روابط غیرنظامی و دانشگاهی) داشتند. وقت آن رسیده که این مشکل حل شود چرا که تنش مداوم ژئوپلیتیکی و بی ثباتی اقتصادی-اجتماعی در این مناطق، تنها به تشدید ناآرامی های بین المللی در شرایط چندپارگی منطقه می انجامد و همچنین می تواند تحقق کوریدورهای حمل و نقل آینده مانند چابهار، شمال-جنوب و غیره را به چالش بکشد.
ادامه مطلب
ارتش آمریکا انتظار دارد با استقرار نیروهای آمریکایی و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در کشورهای آسیای میانه، بتواند بازدارندگی در برابر سازمان های تروریستی را حفظ کند. چنانچه ارتش آمریکا در آسیای میانه مستقر شود، مهار ایران، چین و روسیه هم ممکن خواهد شد. اما با این حال موانع زیادی برای استقرار ارتش آمریکا در آسیای میانه وجود دارد و در این میان روسیه که آسیای میانه را حیاط خلوت خود می داند، به شدت با استقرار نیروهای آمریکایی در این منطقه مخالف است.
ادامه مطلب
ایران توجهش را بر آسیای مرکزی متمرکز کرده و دیپلمات هایش در ماه های اخیر به عنوان بخشی از سیاست "نگاه به شرق"، به پنج کشور سفر کرده اند. در آوریل ۲۰۲۱، ایران و تاجیکستان توافق کردند تا همکاری های نظامی را ارتقاء دهند.
ادامه مطلب
حسام الدین حجت زاده در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: اتحادیه اقتصادی اوزاسیا (EAEU) شامل کشورهای فدراسیون روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان به-عنوان اعضای دائم در ماه مه سال ۲۰۱۴ به ابتکار مسکو شکل گرفت. از بدو تأسیس این اتحادیه، ایران همواره برای پیوستن به آن تلاش می کرد و در اواخر سال ۲۰۱۹ موفق شد با امضای موافقتنامه تجارت ترجیحی به عضویت منطقه آزاد تجاری انحادیه اقتصادی اوراسیا دربیاید. با این حال، جمهوری اسلامی ایران همچنان در پیوستن کامل به این اتحادیه به عنوان راهگشای تعمیق روابط با کشورهای این حوزه جغرافیایی پیرامونی ایران ناکام مانده و با وجود امضای موافقتنامه تجارت ترجیحی با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، منافع اقتصادی و تجاری مورد انتظار تهران در اوراسیا همچنان تأمین نشده است.
ادامه مطلب
ایران در سیاست خارجی بر چندین بعد از جمله ایدئولوژی و نژاد متمرکز است. بسته به موقعیت و تحولات در هر زمان و بسته به سیاست لازم برای رسیدگی به یک مساله خاص، یکی از ابعاد سیاست خارجی ایران می تواند بر دیگر ابعاد برتری یابد. این سیاست گذاری ها برمبنای طرف مقابل و شرایط موجود طرح ریزی می شوند و هر کدام به بعدی مجزا در سیاست خارجی نیاز دارند.
ادامه مطلب
نیاز کشورهای آسیای میانه به بنادر ایران سبب شده است که به رغم تحریم های ایالات متحده و سرمایه گذاری های سعودی، این کشورها همچنان روابط خود با تهران را در اولویت قرار دهند.
ادامه مطلب
اندیشکده «شورای روابط بین المللی روسیه» که یک محفل آکادمیک و دیپلماتیک غیرانتفاعی فعال از سال ۲۰۱۰ است، مقاله ای به قلم الکساندر یِرماکُف، تحلیلگر و کارشناس نظامی، درباره چالش های منطقه یوراشیا در یک دهه پیش رو منتشر کرده است.
ادامه مطلب
کارشناسان بر این باورند که کریدور حمل و نقل برفراز آسمان بعد از شوروی برای ناوگان هوایی نظامی پنتاگون ضروری است تا توانایی های نظامی اش را در آسیای میانه تقویت کند. کارشناسان گمان می کنند که این امر نه تنها منافع روسیه را تهدید می کند، بلکه با "حمله پنهان و ناگهانی احتمالی به ایران" نیز همراه خواهد بود.
ادامه مطلب
ولی کوزه گر کالجی در یادداشتی می نویسد: ترکیب ۱+۵ در ادبیات سیاسی سال های اخیر بیش از هر چیز تداعی کننده ترکیب پنج کشور عضو دائم شورای امنیت به اضافه آلمان در روند مذاکرات هسته ای با ایران بود. اما طی دو سال اخیر اخیر ترکیب ۱+۵ کاربرد دیگری نیز یافت و برای اطلاق به همکاری های پنج کشور منطقه آسیای مرکزی با اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا، ژاپن و هند نیز مورد استفاده قرار گرفته است. سفر اخیر فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به آسیای مرکزی (۱۶ تیر ۱۳۹۸) و دیدار با وزیران امور خارجه پنج کشور آسیای مرکزی در بیشکک قرقیزستان، بار دیگر اراده سیاسی بازیگران این منطقه را در اجرای الگوی ۱+۵ به نمایش گذاشت. این تحولات ایجاب می کند که دیپلماسی کلان ایران در سطح آسیای مرکزی، «رویکرد متوازن در عرصه دیپلماسی» را به صورت جدی تری مورد توجه قرار دهد و زمینه را برای سفر هم زمان وزیر امور خارجه و رئیس جمهوری ایران به پنج کشور آسیای مرکزی فراهم کند. ایران تجربه این رویکرد را دارد و تجربه سفر مرحوم هاشمی رفسنجانی، رئیس‌جمهور وقت ایران به چهار کشور آسیای مرکزی، یعنی قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان در سال ۱۳۷۳ می تواند بار دیگر تکرار و نهادینه شود. به ویژه آن که در محیط تحول یافته کنونی آسیای مرکزی که وارد مرحله جدیدی از غیرامنیتی سازی و تنش زدایی به ویژه در روابط ازبکستان و تاجیکستان شده است، اجلاس های متعددی بین رهبران و مقامات پنج کشور منطقه در دو سال اخیر برگزار شده که بستر و فضای مناسبی را برای شکل دهی به الگوی ۱+۵ بین ایران و منطقه آسیای مرکزی فراهم کرده است.
ادامه مطلب
رحمن قهرمانپور در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی پیرامون تاثیر خلاء دیپلماسی فراگیر منطقه‌ای در ۴۰ سال گذشته بر این نکته تاکید دارد: متاسفانه در سایه عدم تفاهم داخلی در امر سیاست خارجی فرصت های مبادلات سیاسی، اقتصادی و تجاری ما با بسیاری از همسایگان به حاشیه رفت. در حالی که هرکدام از این همسایگان در شرایط تحریمی کنونی می‌توانند یک برگ برنده برای ایران تلقی شوند.
ادامه مطلب
احمد بخشایش اردستانی در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است: کاهش بودجه نظامی می‌تواند خود را در حوزه های مانند دستمزد کارمندان و نظامیان نشان دهد، ولی حوزه پیشران و صنایع نظامی و دفاعی ایران در سایه کاهش بودجه مشکلی پیدا نخواهد کرد. از این رو نمی‌توان در سایه این مسائل عنوان داشت که ما ناچاریم نفوذ منطقه خود را در خاورمیانه، به خصوص خاورمیانه عربی کاهش دهیم.
ادامه مطلب