اگرچه در گزارش های مربوط به مرگ غرب اغراق شدیدی وجود دارد، اما شکی نیست که جهان شاهد تغییر قدرت جهانی است. در حالی که روندهای اقتصادی، مالی و جمعیتی کنونی در حال شکل دادن به «قرن آسیا» هستند، قدرت های غربی هنوز در انکار به سر می برند و با کوته اندیشی، سیاست های ملی گرایانه ای را به اجرا می گذارند که در نهایت روند فرسایش اولویت جهانی بلوک غرب را تشدید می کنند.
ادامه مطلب
دولت دونالد ترامپ جمهوری خواه به پایان رسیده و دولت جو بایدن دموکراتیک جای آن را گرفته است، اما هنوز نشانه های قابل توجهی دال بر تعدیل مواضع واشنگتن در قبال تهران دیده نمی شود. در همین حال، ایران سعی دارد روابط قوی تری با قدرت های جایگزین جهانی ایجاد کند. ایران در طی چهار دهه تضاد با ایالات متحده، یک روند تدریجی «آمریکایی زدایی» را پشت سر گذاشته و نه تنها از آمریکا، که از غرب به طور کلی، فاصله گرفته است. در حقیقت، روابط ایران با اتحادیه اروپا که در طی این سال ها مواضع متغییری در قبال ایران داشته، نیز تحت تاثیر بیگانگی فزاینده آن با بلوک غرب قرار گرفته است. جست و جوی فوری برای یافتن شرکای جدید در روابط اقتصادی و راهبردی سبب شده ایران توجه خود را به سمت شرق، و به ویژه به کشورهایی که به عنوان برندگان اصلی نظم جهانی چندقطبی جدید ظاهر شده اند، یعنی چین و روسیه و هند، معطوف کند.
ادامه مطلب
ایران چندین قرن است که از درگیری بین قدرت های بزرگ به نفع خود استفاده می کند. این امر در طی سال ها موجب عدم اعتماد بین روسیه و ایران شده است. و اگرچه فعل و انفعالات بین مسکو و تهران شکل جدیدی به خود گرفته، اما بار الگوهای تاریخی هنوز بر روابط آنها سنگینی می کند. تلاش های مشترک و هماهنگ موفقیت آمیز دو کشور در زمینه های مختلف مانند مشارکت در عملیات سوریه، مبارزه با تروریسم و توافق هسته ای ایران، گمانه زنی ها درباره احتمال ایجاد یک اتحاد جدید منطقه ای افزایش دادند، اما این ارزیابی صرفا منعکس کننده انتظارات است و نه واقعیت ها.
ادامه مطلب
ایران با توجه به چهار دهه خصومت با ایالات متحده، قاطعانه تصمیم گرفته است سیاست دو جانبه «آسیایی شدن» و «آمریکایی زدایی» را برای اطمینان از بقا و شکوفایی آتی خود دنبال کند. به عبارت دیگر، از آنجایی که نشانه های قابل توجهی دال بر اینکه ایالات متحده مواضع خود را در قبال ایران تعدیل می کند وجود ندارد، این کشور در صدد آن برآمده تا روابط اقتصادی و استراتژیکی قوی با سایر قدرت های جهانی ایجاد و روی تغییر سیستمی جهان و افزایش قدرت های آسیایی به عنوان قانون گذاران آینده، سرمایه گذاری کند. چرخش ایران به سمت شرق اساسا سدی برای جلوگیری از نفوذ آمریکا و به نفع بقای اقتصادی آن است که گسترش روابط با چین و دیگر قدرت های آسیایی را در نظر بگیرد. مساله بیشتر ضرورت است تا انتخاب.
ادامه مطلب
ایران همچنان درگیر وعده آینده بهتر در آسیا و مشکلات کنونی در دفاع از منافع منطقه ای خود در برابر اعمال فشارهای آمریکا و متحدانش است. عوامل داخلی و نفوذ و تاثیر نیروهای خارجی که در صحنه ژئوپلتیک بازی می کنند، به یک اندازه در سرنوشت ایران نقش دارند. با این حال، تغییر سیستمی در قرن بیست و یکم می تواند این فرصت را برای ایران فراهم آورد تا به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه ای و یک اقتصاد سعادتمند آسیایی، رشد کند. اگرچه، جمهوری اسلامی برای موفقیت این رویکرد باید شرایط داخلی و منطقه ای را همسو سازد و اصلاحات اجتماعی و اقتصادی در پیش بگیرد تا بتواند ادغام ایران در نظام جهانی را تسهیل کند و به طور همزمان، به منطقه نظم دهد.
ادامه مطلب
ایالات متحده دوست دارد در بازارهای فزاینده گاز آسیا با ایران (و البته قطر) رقابت و ایران را از دور خارج کند و مانع از نمایان شدن آن به عنوان یک بازیگر اصلی انرژی در آسیا شود و روند بهبود اقتصادی آن را به تعویق اندازد که این مساله از نظر ژئوپلیتیک و اقتصادی منطقی است. اینکه از ایران وجهه یک شریک انرژی پر خطر بسازد نیز در راستای همین هدف بوده است.
ادامه مطلب
رویکرد ایران به آسیایی شدن سلسله مراتبی بوده و تهران آشکارا به مرور زمان اهمیت بیشتری برای کشورهایی قائل شده که ردپای ژئوپلیتیکی قوی در فضای اوراسیا دارند. ایران در صدد بوده تا جایگاهی جدید برای خود در آسیا بیابد؛ آسیای جدیدی که در نتیجه تغییر سیستمی شکل گرفته است. «آمریکایی زدایی» ایران و ضعف سیاسی مداوم اروپا اکنون آرزوی دیرینه تهران برای ارتقاء جایگاه آسیایی یا به عبارت دیگر «آسیایی شدن» آن را تغذیه می کند. گرایش طبیعی ایران در جهت گیری شرقی در سال های اخیر به لطف سه عامل شتاب گرفته است: ابتکارعمل جاه طلبانه کمربند و جاده چین؛ اعمال فشارهای غرب علیه ایران؛ و افزایش علاقه ایران به همسایگی منطقه آسیای جنوبی به ویژه هند.
ادامه مطلب
ایران در دهه ۱۹۷۰ به عنوان بزرگ ترین اقتصاد منطقه، سرعت توسعه خود را بالا برد و سبب شد آژانس های بین المللی این کشور را به عنوان یک کشور بالقوه «ان.آی.سی/کشور جدید صنعتی» در کنار کشورهایی مانند جمهوری کره و سنگاپور به رسمیت بشناسند. ایران با اقتصادی در حال صنعتی شدن و در مسیر رشد، در حال تحول و در موقعیت خوبی برای تسلط بر آسیا و افزایش حوزه نفوذ تا دورترین نقاط قاره آسیا بود. تمایل ایران به آسیا پس از انقلاب به طرز چشمگیری تشدید شد. «نگاه به شرق» به ویژه با فاصله گرفتن ایران از غرب تقویت و با تحمیل تحریم های اقتصادی و سیاسی غرب تشدید شد.
ادامه مطلب
اهمیت آسیای شرقی به عنوان پویاترین منطقه اقتصادی جهان دیگر مورد مناقشه نیست و اهمیت استراتژیک این قسمت از جهان نه تنها در سیاست «چرخش به آسیا» ایالات متحده در زمان رئیس جمهوری باراک اوباما، که در نتیجه رویکرد جدید روسیه در چرخش به سمت جامعه اقتصادی آسیا و با توجه به این واقعیت که حتی هند که خود یک محرک قدرت اقتصادی آسیا به شمار می رود، استراتژی «نگاه به شرق» دارد، اثبات شده است. ظهور ژاپن به عنوان یک اقتصاد بزرگ دهه ۱۹۶۰ و جهانی شدن تولید به دنبال آن توامان با استراتژی های صنعتی صادرات محور در آسیا از جمله در جمهوری کره، سنگاپور و تایوان، پیشروی کل اقتصاد آسیا در مسیر رشد را تسریع کرد. اما از زمان پایان جنگ سرد بوده که آسیا دوره تغییرات اقتصادی-اجتماعی را با بیشترین سرعت تجربه کرده و ظهور مجدد چین به عنوان یک قدرت اقتصادی جهانی از اواخر دهه ۱۹۹۰ هم برای آسیا تحول آفرین بوده و آن را به قطب صنعتی جهان تبدیل کرده است. چین با آغاز طرح جاه طلبانه «کمربند و جاده» نه تنها جایگاه خود به عنوان «قدرت ضروری» آسیا را تثبیت کرد، که باعث نگرانی هند، ژاپن، کره جنوبی و دیگران شد.
ادامه مطلب