ایران

؛ دو پیشران کنش سیاست خارجی منافع‌نگر

وفاق در مفاهیم و اجماع در راهبرد

محمد محمودی‌کیا در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: سیاست خارجی ضد استکباری ایران از منظر ماهیت و کارکرد همواره در میان طیفی از موافقین و مخالفین محل اختلاف بوده است چنانچه برخی آن را هسته اصلی گفتمان سیاست خارجی ایران دانسته و آن را عامل اصلی صیانت از هویت جمهوری اسلامی و منافع ملی در نظم و نظام بین‌المللی معرفی کرده‌اند و در نقطه مقابل، عده‌ای نیز این اصل را عامل بازدارنده و هزینه‌زا در کنش سیاست خارجی کشور عنوان می‌کنند.

ادامه مطلب

هیچ چیز بدتر از بی‌تصمیمی در سیاست نیست

اگر واشنگتن _ تهران توافق می‌خواهند!

جلال خوش چهره می نویسد: هیچ چیز بدتر از بی‌تصمیمی در سیاست نیست. تهران و واشنگتن یا باید به سرعت به توافقی درخور دست یابند، یا تن به ورطه‌ای دهند که دشمنان هرگونه تنش‌زدایی و تعامل سازنده میان این دو خواستار آن هستند. اعلام تعلیق در ادامه گفت‌وگوهای تهران _ واشنگتن توانست تأثیر فوری بر خوش‌بینی‌ها به سه دور گفت‌وگو‌های انجام شده بگذارد، اما اکنون همه آنچه فضای عمومی دیپلماسی را در خود فرو برده، نگرانی از آینده مسیری است که تنها امیدواری به کشف حل مسالمت‌آمیز اختلافات و رسیدن به نقطه توافق باقی مانده است. 

ادامه مطلب

نگاهی به معادلات پیچیده عرصه دیپلماسی

تعهدات ملی، بازدارندگی و مدارا در سیاست خارجی

مصطفی اعلایی در نوشتاری معتقد است که جمهوری اسلامی ایران برای جلوگیری از آسیب‌ها و حفاظت از منافع ملی بیش از هرچیز و در درجه اول درک خود از «تعهدات ملی» را اصلاح کند. ضرورت تحقق «تعهدات ملی» ایجاب می‌کند جمهوری اسلامی ایران به ماهیت «قدرت» و اصالت منفعت در روابط بین‌الملل توجه کرده و ضمن پیش‌گرفتن سیاست «مدارا» از سیاست «بازدارندگی» تک‌ساحتی فاصله گرفته و «بازدارندگی» چند‌وجهی را جایگزین آن کند. در غیر این صورت قطعا در آینده در یک مسیر دومینووار متحمل خسارت‌ها و ضررهای بزرگ ملی خواهد شد.

ادامه مطلب

احتمال آغاز دور چهارم گفت وگوها طی روزهای آتی

پیشبرد مذاکرات با حفظ اصول

پس از یک هفته ابهام در خصوص چرایی توقف مذاکرات، استیو ویتکاف، مذاکره‌کننده ارشد آمریکا، دوشنبه شب در گفت‌وگو با اکسیوس اعلام کرد که مذاکرات هسته‌ای با ایران در مسیر مثبتی پیش می‌رود و دولت ترامپ به دنبال حل دیپلماتیک این پرونده است. او افزود که دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم برای آخر هفته جاری (شنبه یا یکشنبه) برنامه‌ریزی شده، اما ممکن است به دلیل سفر احتمالی دونالد ترامپ به منطقه به تعویق بیفتد. نورنیوز، رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی ایران هم خبر داد که این دور (چهارم)، روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت در مسقط برگزار خواهد شد.

ادامه مطلب

ممنوعیت فعالیت گروه‌های تروریستی در عراق، تضمین‌کننده امنیت مرزهای ایران است

همکاری قضایی تهران و بغداد؛ مدلی برای مقابله منطقه‌ای با تروریسم

ممنوعیت فعالیت گروه‌های تروریستی در عراق، نه‌تنها به تقویت حاکمیت ملی عراق کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در تضمین امنیت مرزهای غربی و شمال‌غربی ایران خواهد داشت.

ادامه مطلب

دو سناریو که بیش از همه رخ‌نمایی می‌کنند

مذاکرات عمان؛ احیای دیپلماسی در سایه بی‌اعتمادی ساختاری

معصومه علیانپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: تحلیل کنش‌های ایران و آمریکا در این مرحله، مستلزم فهم دقیق از سازوکارهای تصمیم‌سازی در هر دو کشور و ادراکات امنیتی آن‌ها از یکدیگر است. واشینگتن، به‌رغم اولویت دادن به بحران اوکراین و تقابل با چین، همچنان برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی خزنده علیه نظم هژمونیک خویش در غرب آسیا تلقی می‌کند. در مقابل، تهران نیز تجربه خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام را نه‌تنها شکست یک توافق بلکه زوال اعتبار تعهدات حقوق بین‌الملل می‌داند و از همین‌رو، رویکرد بازگشت به توافق سابق را فاقد ضمانت اجرایی ارزیابی می‌کند.

ادامه مطلب

گفتاری در اقتضائات و الزامات مسیر دیپلماسی

مذاکرات ایران و آمریکا به کدام سو می رود؟

سید احمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: همان گونه که ماهیت و رفتارهای طرف مقابل و تجربه به دست آمده از مذاکرات برجام نشان می دهد باید همه عناصر و الزامات یک مذاکرات را مورد توجه و محاسبه قرار داد. 

ادامه مطلب

سفر عراقچی به پاکستان و تلاش برای میانجی‌گری میان اسلام‌آباد و دهلی‌نو

تهران و معمای چندضلعی صلح در شبه قاره

باید اذعان داشت که شاهد یک معمای چندضلعی صلح در شبه قاره قاره هستیم. در این بین عراقچی با تأکید بر خویشتن‌داری و دیپلماسی، گامی مهم در این مسیر برداشته است، اما مسیر پیش‌رو نیازمند صبر و هماهنگی گسترده‌تر است. در نهایت، صلح در جنوب آسیا نه‌تنها به نفع هند و پاکستان، بلکه به سود کل منطقه و جهان است، و ایران می‌تواند با تداوم دیپلماسی فعال خود، نقشی کلیدی در این فرآیند ایفا کند.

ادامه مطلب

پالس مخرب فرانسه و نقش پلیس بد اروپا در مذاکرات هسته‌ای

ساز مخالف در پاریس

در حالی که مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن، ذیل توقف موقت در مراحل حساسی قرار دارد، موضع‌گیری‌های اخیر ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، و رویکرد کلی اروپا نشان‌دهنده ایفای نقش پلیس بد در این فرآیند دیپلماتیک است. اظهارات مسئول سیاست خارجی پاریس، که با اتهامات بی‌اساس علیه تهران، تهدید به بازگشت تحریم‌ها، و اصرار بر گسترش دامنه مذاکرات به مسائل غیرهسته‌ای همراه بوده، نه‌تنها فضای اعتماد را تضعیف کرده، بلکه به پیچیدگی‌های مذاکرات افزوده است. این پالس مخرب الیزه، که در تضاد با حمایت ظاهری از دیپلماسی قرار دارد، همراه با عدم برگزاری نشست پیشنهادی با ایران به دلایل لجستیکی، نشان‌دهنده رویکردی تقابلی است که می‌تواند مذاکرات را به بن‌بست بکشاند.

ادامه مطلب

بازگشت به جنوب شرق آسیا

۲۰۲۵، سال شکست طلسم روابط ایران و آسه آن؟

دانیال خطائی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی به بررسی فراز و فرودهای ۳۰ سال تلاش ایران برای دستیابی به توافق مشارکت با آسه ‌آن می‌پردازد. همچنین ضمن مرور سیر تحول تاریخی این انجمن از یک چارچوب همکاری میان طبقه حاکم کشورهای جنوب شرق آسیا در دوران جنگ سرد به یک بلوک منطقه‌ای منسجم، دلایلی همچون قاعده اجماع، فشار قدرت‌های بزرگ، جنگ سرد ایران و عربستان، و امنیتی‌سازی برنامه هسته‌ای ایران را از مهم‌ترین موانع در مسیر نزدیکی ایران و آسه‌ آن معرفی می‌کند. همچنین به تأثیر مثبت برجام، دیپلماسی فرهنگی ایران، و تغییرات ژئوپلیتیکی نظیر مواضع آسه‌ آن در قبال روسیه و تایوان می‌پردازد. در پایان، تصمیم ایران در سال ۲۰۲۴ برای درخواست مشارکت در پایین‌ترین سطح رسمی، یعنی «مشارکت توسعه‌ای»، به‌عنوان گامی واقع‌گرایانه در مسیر ادغام تدریجی با آسه ‌آن تحلیل می‌شود؛ تحولی که با ریاست مالزی بر آسه‌ آن در سال ۲۰۲۵، می‌تواند به امضای یک توافق تاریخی و بازگشت بلندمدت ایران به جنوب شرق آسیا منتهی شود.

ادامه مطلب

ادامه حواشی خروج مایک والتز از کابینه ترامپ و فشارهای اسرائیل

داستان ناتمام یک اخراج

اگرچه خروج مایک والتز از کابینه دونالد ترامپ در پنجشنبه گذشته به‌ظاهر تغییری در ساختار سیاسی کاخ سفید بود، اما پیامدهای این تصمیم و لایه‌های پنهان آن همچنان در محافل دیپلماتیک و راهبردی جهان موج می‌زند. به گزارش واشنگتن‌پست، اخراج والتز، مشاور امنیت ملی پیشین آمریکا، با هماهنگی‌های فشرده او با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برای پیشبرد گزینه نظامی علیه ایران گره خورده است. این رویداد، که در آستانه دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم تهران-واشنگتن رخ داد، نه‌تنها شکاف‌های عمیق در تیم سیاست خارجی ترامپ را آشکار کرد، بلکه فشارهای نتانیاهو برای ممانعت از دیپلماسی با ایران را برجسته ساخت. 

ادامه مطلب

دلایلی که سوء مدیریت دولت را نشان می‌دهند

همه اخراج‌های ترامپ از دوره اول تا کنون

اخراج والتز نتیجه ترکیبی از خطای امنیتی و اختلافات ایدئولوژیک بود. رسوایی سیگنال بهانه‌ای برای حذف او فراهم کرد، در حالی که اختلافاتش با رویکرد معامله‌محور‌ترامپ در قبال ایران نشان‌دهنده چالش‌های هماهنگی در تیم سیاست خارجی او بود.

ادامه مطلب

راه‌هایی که باید برای گسترش روابط گشود

قطب نمای خاموش دیپلماسی اقتصادی ایران در آفریقا

علی مرتضوی شریف در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: طبعا خروجی ضعف دیپلماسی اقتصادی ایران در آفریقا خود را در حجم تجارت ایران با آفریقا نشان می دهد که اکنون تنها سه درصد از صادرات و یک درصد از واردات کشور را تشکیل می‌دهد و به گفته وزیر صمت به حدود  ۸۰۰ میلیون دلار محدود شده است!

ادامه مطلب

مزیت نسبی ایران‌ و تشیع، قدرت معنایی-معنوی است

سید جواد طباطبایی و مساله سیاست خارجی جمهوری اسلامی

نعمت اله مظفرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مراتب مختلف نیازمند آگاهی و بهره‌مندی فرا استراتژیک از دستگاه فکری طباطبایی است. بویژه اینکه سید، سیاست خارجی ایران را به یک مساله فلسفی-جامعه شناسانه تبدیل می کند که سابقه ندارد.

ادامه مطلب

نقش عربستان در مذاکرات ایران و آمریکا

همکاری علیه تنش

روابط رو به رشد ایران و عربستان سعودی، به‌ویژه پس از توافق پکن در مارس ۲۰۲۳، به عاملی کلیدی در شکل‌گیری دیپلماسی منطقه‌ای و نیز دیپلماسی هسته‌ای ایران تبدیل شده است. در این میان، عربستان با حمایت از مذاکرات ایران و ایالات متحده و تلاش برای میانجی‌گری، نقشی محوری در کاهش تنش‌های منطقه‌ای ایفا می‌کند. سفر تاریخی خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان، به تهران و دیدار او با رهبر انقلاب، همراه با نامه ملک سلمان، نشان‌دهنده عزم ریاض برای تقویت همکاری با تهران و جلوگیری از درگیری‌های احتمالی است.

ادامه مطلب

تداوم دیپلماسی هسته‌ای ایران در سایه توقف مذاکرات

کانال‌های باز سیاست خارجی تهران

با وجود توقف موقت مذاکرات، همچنان شاهد تداوم دیپلماسی هسته‌ای تهران و کانال‌های باز سیاست خارجی هستیم. در این راستا، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، عصر روز جمعه در تماس تلفنی با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، آخرین تحولات مرتبط با گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و ایالات متحده را تشریح کرد و بر تعهد ایران به مسیر دیپلماتیک تأکید کرد. این تماس، که در بحبوحه مذاکرات حساس هسته‌ای و واکنش‌های منطقه‌ای رخ داد، نشان‌دهنده تلاش تهران برای حفظ و تداوم دیپلماسی در مواجهه با چالش‌های بین‌المللی است.

ادامه مطلب

درس عبرتی برای ما و دیگران

نگاهی به تنهایی ترکیه در «جهانِ ترک»

محمد علی دستمالی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: اتفاقی که در نشست سمرقند روی داد از هر جهت، مهم و آموزنده بود. به وضوح دیدیم که سه عضو مهم سازمان کشورهای ترک یعنی قزاقستان، ترکمنستان و ازبکستان، به راحتی در قبال دریافت برخی امتیازات و منافع مادی و تقویت روابط سیاسی و مالی با اتحادیه‌ی اروپا، به راحتی به ترکیه پشت کردند. این واقعه، یک بار دیگر این حقیقت بزرگ را به یاد همه‌ی ما می‌آورد که حتی پدیده‌های به ظاهر کم اهمیتی همچون پولاد، زغال سنگ و اشتراک منافع ترانزیتی، می‌تواند یک ائتلاف مهم و پایدار شکل دهد. اما مفاهیم و عوامل به ظاهر بسیار مهمی همچون اشتراکات هویتی – تباری، شباهت‌های دینی – مذهبی و همنشینی‌های گعده‌ای، قادر به ساخت ائتلاف نیست.

ادامه مطلب

برندسازی آیین‌های ملی در عرصه بین‌الملل

ضرورت بازتعریف نقش ایران در پرونده نوروز

عابد اکبری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در رقابت فرهنگی جهانی، تنها خاستگاه تاریخی کفایت نمی‌کند؛ بلکه باید روایتی معتبر، جذاب و مداوم از یک آیین تولید و تثبیت شود.

ادامه مطلب

اتفاقی که می‌تواند کمک‌کننده باشد

تعویق دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا در عمان؛ لجستیکی یا سیاسی؟

فاطمه خادم شیرازی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در فضای سیاسی کنونی که همزمان با ادامه تحریم‌های آمریکا علیه ایران و افزایش تنش‌های منطقه‌ای همراه شده است، بسیاری از تحلیلگران معتقدند که چنین تأخیری بیشتر ریشه در دلایل سیاسی دارد تا لجستیکی صرف.

ادامه مطلب

رویکرد چند جانبه؛

الزامی برای به فرجام رسیدن مذاکرات هسته ای

محمدمهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: هر چند عمل متقابل در برابر مواضع غیر دوستانه کشورهای اروپایی به‌ویژه انگلیس، فرانسه و آلمان، در برخی موارد ضروری است، اما این کشورها در فرجام مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا نقشی حساس دارند؛ از این رو، حفظ هماهنگی با تمام طرف‌های توافق ۲۰۱۵ از جمله این سه کشور حیاتی است و می تواند مفید باشد.

ادامه مطلب

توازن در مه

دیپلماسی اروپا و معمای ایران

سید کامران یگانگی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: اروپا در مواجهه با ایران، بیش از هر زمان دیگری گرفتار دوگانگی‌های درونی است. از یک سو، تمایل به حفظ ساختار دیپلماسی چندجانبه و تثبیت نقش خود به‌عنوان بازیگری مستقل در معادلات جهانی، و از سوی دیگر، فشارهای فزاینده از سوی ایالات متحده، ناتو و جریان‌های فراملی. این تضاد، دیپلماسی اروپایی را به رفتاری تبدیل کرده که در ظاهر متعادل است اما در باطن، دچار احتیاطی فلج‌کننده شده است.

ادامه مطلب

تعویق مذاکرات ایران و آمریکا

سایه تغییرات کابینه ترامپ بر دیپلماسی

در حالی که قرار بود دیروز جمعه مذاکرات ایران با تروئیکای اروپایی در رم کلید بخورد و امروز شنبه شاهد دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا باشیم، به ناگاه از عصر پنج‌شنبه فضای جدیدی به دلیل تعویق مذاکرات بر سیاست خارجی حاکم شده است. هرچند اخبار و گزارشات متناقضی درباره دلایل این تعویق منتشر شده است، اما همزمانی آن با تحولاتی در کابینه دونالد ترامپ این شائبه را تقویت می‌کند که دلیل هرچه باشد در طرف عمانی و ایرانی نیست، بلکه فعل و انفعالات سیاسی در کاخ سفید شرایط را مبهم کرده است. اظهارات مقامات ایرانی، آمریکایی، عمانی، و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، همراه با گزارش‌های رسانه‌ای و واکنش‌های منطقه‌ای، تصویری چندوجهی از وضعیت کنونی ارائه می‌دهد.

ادامه مطلب

چرخش سیاست خارجی عربستان

از وابستگی به آمریکا تا پذیرش واقعیت قدرت ایران

رضا معصومی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: یادداشت پیش‌رو با تکیه بر شواهد عینی و تحلیل راهبردی، این چرخش را از منظر منافع و قدرت جمهوری اسلامی ایران بررسی کرده و نشان می‌دهد که چگونه ایران توانسته با تلفیقی از قدرت سخت، نفوذ منطقه‌ای و دیپلماسی هوشمندانه، مهره‌های منطقه را به نفع خود بازچینی کند. 

ادامه مطلب

تنش‌هایی که خواهی‌نخواهی تاثیرگذارند

سه بحران ژئوپلیتیکی موثر بر مذاکرات غیرمستقیم ایران و امریکا

نقش مخرب اسرائیل در خاورمیانه می‌تواند مذاکرات را به سمت بن‌بست سوق دهد، جنگ اوکراین و مذاکرات روسیه -آمریکا می‌تواند فضای دیپلماتیک را پیچیده‌تر کند، و رقابت چین – آمریکا می‌تواند ایران را به سمت وابستگی بیشتر به چین سوق دهد.

ادامه مطلب

تحلیل اندیشکده‌ها از سفر رئیس جمهوری ایران به آذربایجان چیست؟

از نگرانی انگلیس تا حمایت روسیه نسبت به سفر پزشکیان به باکو

انگلیس نگران است که تقویت محور مسکو – باکو – تهران، وابستگی اروپا به منابع انرژی قفقاز را تحت تأثیر قرار دهد. در حالی که روسیه روابط نزدیکی با ایران و آذربایجان دارد و از تقویت محور مسکو – باکو – تهران حمایت می‌کند.

ادامه مطلب

صدروزگی دولت ترامپ و دور چهارم مذاکرات با ایران

صدای پای توافق در راهروهای رم

صد روز از آغاز دولت دوم دونالد ترامپ گذشته و این مقطع حساس با اعلام دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده در رم هم‌زمان شده است. تهران‌ که با جدیت به دنبال احیای دیپلماسی هسته‌ای و رفع تحریم‌های اقتصادی است، هم‌زمان با گفت‌وگوهای اصلی با واشنگتن، مذاکراتی با تروئیکای اروپایی را در حاشیه پیش می‌برد. اظهارات متناقض مقامات آمریکایی، از خوش‌بینی به توافق تا تهدید به اقدام نظامی، همراه با نگرانی‌های فزاینده اسرائیل از حاشیه‌نشینی در این فرایند، فضای دیپلماتیک را پیچیده کرده است.

ادامه مطلب

مذاکرات در غرب، تنش در شرق

بوی جنگ دو قدرت اتمی در میانه مذاکرات هسته‌ای ایران

در حالی که تهران خود را برای مذاکرات حساس با اروپا و دور چهارم گفت‌وگوها با ایالات متحده در رم آماده می‌کند، همسایگان شرقی ایران در آستانه تنشی بی‌سابقه قرار گرفته‌اند. حمله تروریستی ۲۲ آوریل ۲۰۲۵ در پهلگام کشمیر، که به کشته شدن ۲۶ گردشگر منجر شد، روابط هند و پاکستان را به نقطه‌ای بحرانی رسانده است. این تنش، با تبادل اتهامات، اقدامات دیپلماتیک متقابل، و هشدارهای نظامی، نه‌تنها ثبات شبه‌قاره را تهدید می‌کند، بلکه امنیت مرزهای شرقی ایران و ژئوپلیتیک پیرامونی آن را تحت تأثیر قرار داده است. ایران، به دلیل پیوندهای تاریخی و موقعیت استراتژیک خود، ناگزیر از ایفای نقش میانجی‌گری و تلاش برای مدیریت بحران است.

ادامه مطلب

همچنان دیپلماسی بهترین گزینه است

جدال با عقل در مذاکرات ایران و امریکا

سید علی موسوی خلخالی می‌نویسد: تداوم مذاکرات، حتی بی‌فایده، می‌تواند به مثابه به تعویق افتادن زمان تنش سخت و جنگ باشد که همان هم غنیمت است. طرف‌های بسیاری هستند که برای ورود به جنگ با ایران لحظه‌شماری می‌کنند.

ادامه مطلب

چرا ایتالیا؟

رم، نقطه‌ای که تهران و واشینگتن در اروپا به هم رسیده‌اند

سید علی موسوی خلخالی در یادداشتی می‌نویسد: اگرچه میانجی‌گر این دور از مذاکرات نیز وزیر امور خارجه عمان است اما نفس برگزاری این نشست‌ها میان مسقط و رم معنای خاصی دارد. در مذاکرات قبلی ایران و امریکا، حتی مذاکراتی که به برجام منتج شد، محل مذاکرات یا وین در اتریش بود یا ژنو در سوئیس، اما اکنون نخستین بار است که رم برای برگزاری مذاکراتی در این سطح انتخاب می‌شود. چرا از میان کشورهای اروپایی ایتالیا انتخاب شده است؟ این موضوع را از دو دریچه ایران و امریکا می‌توان بررسی کرد.

ادامه مطلب

گزارش تصویری

امضای دفتر یادبود قربانیان حادثه انفجار بندر شهید رجائی توسط سفرای خارجی مقیم ایران

مراسم امضای دفتر یادبود قربانیان حادثه انفجار بندر شهید رجائی با حضور سفرا و روسای نمایندگی های خارجی و روسای دفاتر سازمان های بین‌المللی مقیم تهران از صبح تا بعد از ظهر روز سه‌شنبه در محل وزارت خارجه برگزار شد.

ادامه مطلب