رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، ۲۱ فوریه به ایران سفر و با دولت این کشور توافق کرد که آژانس برای سه ماه دیگر اجازه نظارت بر برنامه هسته ای ایران را داشته باشد. این توافق می توانست تشدید درگیری بر سر فعالیت های هسته ای ایران را به تاخیر اندازد و فرصت بیشتری برای مذاکره کنندگان در ایالات متحده و ایران برای بررسی مجدد دیپلماسی فراهم آورد.
ادامه مطلب
اخبار روز یکشنبه مبنی بر اینکه ایران دعوت اتحادیه اروپا برای گفت و گو با ایالات متحده را رد کرده، یک عقب گرد مشکل ساز است و چالش های کنونی را پیچیده تر می کند و سرنوشت توافق هسته ای ۲۰۱۵ را به خطر می اندازد. اما این اتفاق جای تعجب نداشت و دلیل آن هم ساده است: تفکر اینکه تهران در حالی که واشنگتن سطح فعلی تحریم های خود را حفظ می کند مستقیما با آن وارد مذاکره شود، در دوران ریاست جمهوری ترامپ به کلی بی معنی شده است. این انتظار پیشتر جواب نداده و بعید است اکنون جواب دهد.
ادامه مطلب
رئیس جمهوری دونالد ترامپ سیاست تهاجمی «اعمال فشار حداکثری» را علیه ایران دنبال کرد؛ اما با توجه به اینکه جمهوری اسلامی تنها چند هفته با ذخیره مواد شکاف پذیر کافی برای ساخت بمب هسته ای فاصله دارد، شکست رویکرد حداکثری دولت قبلی آمریکا آشکار است. با این حال، هنوز گروهی از نومحافظه کاران حاضر به تسلیم شدن نیستند. به عقیده آنها، حملات مرگبار علیه نیروهای نظامی و دیپلمات های آمریکایی در عراق درست همان دلیلی است که ایالات متحده را از شروع مجدد مذاکرات هسته ای با ایران باز می دارد.
ادامه مطلب
قطر، کشور کوچک در حاشیه خلیج فارس، یک وظیفه دشوار برای خود برگزیده است: میانجی گری بین ایالات متحده و ایران. همانطور که شیخ محمد بن عبدالرحمن الثانی، وزیر امور خارجه قطر، ۱۰ فوریه گفت، دوحه در تلاش است تا تنش ها را «از طریق یک فرایند سیاسی و دیپلماتیک» حل کند. الثانی به همین منظور اخیرا با جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی، و رابرت مالی، نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران، صحبت کرده است.
ادامه مطلب
جلال خوشچهره در یادداشتی می نویسد: کنون به مانند گذشته نزدیک، تهران و واشنگتن به عرصه «رقابت اراد‌‌ه‌ها» وارد شده‌اند؛ اینکه سرانجام کدام طرف خواهد توانست دیگری را به قبول شرط‌های خود وادار کند. صورت مسأله با یک تغییر شکلی همان است که بود. «نه جنگ و نه مذاکره» تنش‌ها را تا پایان دولت «دونالد ترامپ» در نقطه انجماد نگه داشت. حالا بحث برسر «اول تو ـ بعد من» است. تهران می‌گوید: نخست لغو کامل تحریم‌ها، سپس مذاکره. واشنگتن اصرار دارد: بازگشت کامل تهران به همه تعهدات برجامی و آنگاه گفت‌وگو.
ادامه مطلب
نتایج یک نظرسنجی تلفنی از ایرانی ها نشان داد که اکثر مردم این کشور طرفدار احیای کامل توافق هسته ای ۲۰۱۵ هستند، اما به این شرط که ایالات متحده به توافق و تعهدات خود بازگردد یا دو کشور همزمان برجام را به اجرا گذارند. این نظرسنجی توسط مرکز مطالعات بین المللی و امنیتی در دانشگاه مریلند و آژانس مستقل «ایران پال» مستقر در تورنتو از بیش از ۱۰۰۰ ایرانی بین ۲۶ ژانویه تا ۶ فوریه انجام شد.
ادامه مطلب
امیرعلی ابوالفتح در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که تلاش ایالات متحده آمریکا برای صدور و تصویب قطعنامه‌ای در نشست امروز دوشنبه شورای حکام ارتباطی به پاسخ ایران ندارد، بلکه واکنشی به اقدام دوشنبه هفته گذشته کشورمان در توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی است. بنابراین اگر دیشب (یکشنبه شب) تهران پاسخ مثبتی به حضور در مذاکرات می داد هم تفاوتی در عملکرد و تحرکات دیپلماتیک آمریکا در شورای حکام نداشت. دولت بایدن به فکر تقابل جدی در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای ایران و توقف اقدامات کاهش تعهدات برجامی تهران است.
ادامه مطلب
محسن جلیلوند در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که اگر در بدبینانه ترین سناریو و حالت ممکن در نشست فردا دوشنبه شورای حکام قطعنامه‌ای علیه پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران صادر شود و ایران در مقام واکنش توافق و بیانیه یکشنبه هفته گذشته خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را ملغی کند، تهران از «موازنه تهدید» وارد «موازنه وحشت» خواهد شد.
ادامه مطلب
بازگشت به توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ با ایران موسوم به برجام یک اتفاق بزرگ است. برای یک مذاکره موفق، به دو طرف مایل به معامله نیاز است و به نظر می رسد تهران و واشنگتن اکنون دولت جدید جو بایدن در چنین شرایطی قرار دارند. دولت بایدن به وضوح اعلام کرده در صورتی که ایران به تعهدات هسته ای خود عمل کند، مایل به بازگشت به توافق هسته ای است. با توجه به تمایل حقیقی دو شریک توافق، تنها مساله ای که باقی می ماند ایجاد یک صحنه سازی هوشمندانه است تا اینگونه به نظر برسد که ایران در برابر آمریکا قاطعانه ایستاده است و دولت بایدن هم بتواند مدعی شود که به یک توافق جدید و بهبود یافته دست پیدا کرده. وعده مذاکرات بیشتر برای اعمال محدودیت ها در زمینه سلاح های هسته ای و توسعه موشک های بالستیک ایران هم بیشتر برای اطمینان خاطر دادن به متحدان و ایجاد ثبات منطقه ای است.
ادامه مطلب
پرستو بهرامی راد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: دو کشور با میانجی گری اروپا، عمان قطر و حتی عراق جلسات مخفیانه‌ای خواهند داشت و پای میز مذاکره می‌نشینند. از طرف دیگر آمریکا امتیازاتی به ایران در همین اول کار می‌دهد، از جمله آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران توسط ژاپن و کره جنوبی، فعال‌تر شدن کانال سوئیس و اینستکس و کانالی برای خرید و فروش نفت ایران توسط برخی کشور‌ها و.... با این حال بی شک بازگشت آمریکا به برجام به بعد از انتخابات ۱۴۰۰ موکول می‌شود، زیرا برداشتن همه تحریم‌هایی که دونالد ترامپ علیه ایران گذاشته است به زمان زیادی نیاز دارد.
ادامه مطلب
دیپلماسی با ایران از زمان روی کار آمدن رئیس جمهوری جو بایدن عمدتا در نتیجه موضع گیری دشوار او برای شروع در بن بست بوده است. دولت بایدن تاکید کرده اگرچه دولت دونالد ترامپ زمانی برجام را ترک کرد که تهران کاملا به آن متعهد بود، اما ایران باید حتی قبل از آنکه ایالات متحده لغو تحریم ها را بررسی کند، اولین گام را در بازگشت به تعهدات هسته ای خود بردارد. ایرانی ها در پاسخ روند گام به گام را پیشنهاد کردند که در آن، دو طرف به طور همزمان به موارد نقض برجام پایان داده و توافق را بازیابی کنند. موضع تند و تیز بایدن که احتمالا با هدف جلب حمایت منتقدان سخت گیر در کنگره اتخاذ شده، چنان لجوجانه است که به نظر می رسد او دست کم تا زمانی که ایران یک گام هر چند کوچک در بازگشت به تعهدات برجامی برندارد، خبری از مفهوم مذاکرات رسمی نخواهد بود.
ادامه مطلب
خبرهای خوب همیشه به واضح ترین شکل ممکن نمی رسند. شش سال پیش، توافق هسته ای ایران یک پیروزی دیپلماتیک بود که طی یک روند طولانی و دردناک بدست آمد. آخر هفته گذشته یک پیروزی خیلی ناچیز، اما به همان اندازه ضروری، حاصل شد. اگرچه ایران در برداشتن یک گام دیگر در عقب نشینی از انطباق با توافق، دسترسی آژانس بین المللی انرژی اتمی را به سایت ها و پرونده هسته ای خود کاهش داده است، اما توافق سه ماهه روز یکشنبه گذشته امکان نظارت مستمر را برای آژانس فراهم می کند. همانطور که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، گفت: «توافق اکنون را نجات می دهد.» نگرانی عمده این بود که اگرچه ایران تا امروز گام ها در عقب نشینی از برجام را به شدت با دقت مدیریت کرده، مراحل بعدی عقب نشینی آن غیرقابل برگشت باشد.
ادامه مطلب
اکنون در ۲۰۲۱ برجام همچنان یک چارچوب و نقطه مرجع برای سیاست دو سوی اقیانوس اطلس و جهان در قبال ایران مانده است. این مساله صرف نظر از اینکه توافق همچنان پابرجا می ماند یا خیر، صادق است. به علاوه، برجام فرمول اصلی برای رسیدگی به نگرانی های اصلی جامعه بین المللی درباره فعالیت هسته ای ایران یعنی محدودیت و مهم تر از آن، راستی آزمایی را شامل می شود. انبوهی از چالش ها در مسیر احیای توافق هسته ای وجود دارد که به معنای دشوار بودن بازگشت دولت بایدن به برجام است. ایران احتمالا پیش از بازگشت به انطباق کامل، جبران خسارت اقتصادی که به دلیل تحریم های ایالات متحده متحمل شده را خواهد خواست. همچنین انتظار می رود ضمانت های موثری در کاهش تحریم ها طلب کند. در همین حال، مشخص نیست که آیا فشار سیاسی کافی در ایالات متحده برای لغو گسترده رژیم تحریمی علیه ایران وجود داشته باشد یا خیر، چرا که چندین محدودیت مهم در برنامه هسته ای ایران مرتبط با بندهای غروب توافق در سال ۲۰۲۳ آغاز می شود. همه این مسائل بدان معنی است که دولت بایدن اکنون که سمت ریاست جمهوری را تحویل گرفته، با چالش های اساسی در ارتباط با برنامه هسته ای ایران مواجه باشد.
ادامه مطلب
دولت بایدن سعی کرده برای قانع کردن جمهوری اسلامی به بازگشت به مذاکرات درباره احیای توافق هسته ای ۲۰۱۵ شاخه زیتون را به ایران تقدیم کند. مقامات ایران خیلی سریع آشکار ساختند که این کار آسان نخواهد بود.
ادامه مطلب
توافق هسته ای ایران دولت دونالد ترامپ را دوام آورد و اکنون امکان پیوستن دولت جدید جو بایدن به آن وجود دارد؛ اما این بدان معنا نیست که می توان به وضعیت پیش از خروج واشنگتن از توافق بازگشت. سال ها تحریم و قلدری نه تنها به موضع گیری شدیدتر پایتخت های سراسر جهان در برابر واشنگتن انجامیده، بلکه حقایقی را آشکار ساخته که باید با دیپلماسی فزاینده حل و فصل شوند که یعنی به رغم آنکه اروپایی ها و ایالات متحده بر سر اصول دستیابی به یک توافق دیگر با ایران اتفاق نظر دارند، اما هنوز مجبور به چانه زنی در مورد چگونگی انجام این کار هستند.
ادامه مطلب
به نظر می رسد دولت جو بایدن بازگشت به برجام را به یکی از اولویت ها در سیاست خارجی خود تبدیل کرده است؛ توافق جامعی که در ژوئیه ۲۰۱۵ بین ایران، ایالات متحده، روسیه، بریتانیا، چین، فرانسه و آلمان منعقد و هدف از آن محدود کردن غنی سازی اورانیوم توسط ایران بود و البته توافقی که دونالد ترامپ در کارزار «اعمال فشار حداکثری» در ماه مه ۲۰۱۸ ایالات متحده را از آن خارج کرد.
ادامه مطلب
توانایی های ایران منطقه را دگرگون خواهد کرد، و اسرائیل چاره ای جز همزیستی هسته ای با ایران را نخواهد داشت، این در نتیجه ایجاد بازدارندگی متقابل و اطمینان از ویرانی تمام عیار، میان دو طرف محقق خواهد شد. این معادله نوعی ثبات در منطقه را به همراه خواهد داشت و جایگاه سیاسی نظامی و نفوذ ایران را افزایش خواهد داد، زیرا ایران از برخورد محترمانه همراه با لطافت جهان، در برابر کره شمالی به دلیل برخورداری از کلاهک های هسته ای و موشک های بالستیک، درس گرفته است.
ادامه مطلب
علی عیدی پور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در شطرنج حالتی به نام «زوگزوانگ» ZUGZWANG وجود دارد که به آن «حرکت اکراهی» هم گفته می شود. این حالت زمانی است که نوبت حرکت بازیکن فرا می رسد و مجبور است که حرکت کند اما حرکت خوبی برای انجام دادن ندارد، یعنی با هر حرکتی وضعیت او از قبل بدتر می شود و به دردسر می افتد. به همین دلیل بازیکن دوست ندارد حرکت کند چون قطعا یکی از مهره هایش را از دست خواهد داد. از طرف دیگر طبق قوانین بازی، بازیکن نمی تواند حرکت نکند، بنابراین تنها راه خروج این است که بازیکن بنا به خواست خود یکی از مهره هایش را فدا کند تا شاید بتواند بازی را از این حالت خارج کند. البته خارج شدن یا بدتر شدن وضعیت بازی، کاملا به هنر بازیکن در بازی بستگی دارد. از این منظر می توان گفت که «بازی هسته ای» ایران به حالت آچمزی کشیده شده و ایران باید از طریق «بازی زوگزوانگ»، حرکتی انجام دهد تا از آچمزی خارج شود. بدین معنی که باید مهره ای را فدا کند تا بتواند مهره های دیگر را نجات دهد.
ادامه مطلب
علی سلیمانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: بعید به نظر می رسد مجموعه اروپا و امریکا؛ قصد عدم تاثیرگذاری بر انتخابات را نداشته باشند و "توافقی صادقانه" با دولتی را که سه ماه به پایان عمر خود وقت دارد را داشته باشند مگر، امتیازهای خوبی کسب کنند. اگر توپ در زمین ایران است؛ بگذاریم دولت ۱۴۰۰ شوت بزند؛ عجله نکنیم.
ادامه مطلب
مجید خورشیدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: توافق میان جمهوری اسلامی ایران و شش کشور که در ادامه با بدعهدی و کژرفتاری ایالات متحده به پنج کشور تبدیل شدند، برای پایان دادن به تضییعاتی بود که به واسطه تحریم های مربوط به برنامه هسته ای بر کشور وارد شده بود. از آفاتی که در همان روزهای نخستین طلوع برجام از سوی برخی صاحب نظران عنوان می شد، این معنا بود که در اذهان چنین باوری پدید آید که چرخ اقتصاد ما به سامان و قاعده بوده و تنها تحریم های هسته ای حرکتش را کند یا آهسته کرده است و با وقوع توافق و امضای برجام همه گیر و گرفت ها رفع و اقتصاد چابک و پویا می شود. این در حالی بود که اقتصاد ایران برای سال ها از تک محصولی بودن و وابستگی به ارز حاصل از خام فروشی در کنار تورم و بیکاری رنج می برد و در بازه هایی بسته به وفور درآمدهای نفتی و نحوه بازتوزیع آن در جامعه گشایش یا تنگی بیشتری را متحمل می شد. اما قفل تحریم های هسته ای تنها همان روند پیشین اقتصاد متورم و نفتی کشور را دچار مشکل و رکود می کرد و توافق و گشایش تنها برای بازگشت به شرایط قبل بود و نوعی صیانت از امر "ممکن" و نه امر "مطلوب".
ادامه مطلب
صادق ملکی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: بی شک توافق با مدیرکل آژانس نتیجه نرمشی غیراعلامی است که در صورت فراهم شدن زمینه ها نقطه آغاز برای خروج از بن بستی خواهد بود که رهایی از آن عامل ورود قدرتمند ایران به معادلات نه بر اساس رویا بلکه بر مبنای ظرفیت خواهد شد.
ادامه مطلب
سید جلال ساداتیان در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که مجلس با اعتراض به توافق سازمان انرژی اتمی با اژانس به دنبال یک بازی سیاسی است تا از یک طرف مانع از احیای برجام در آستانه انتخابات شود و بدین صورت اعتبار سیاسی آن به جریان رقیب نرسد و هم این که با این تلاش ها تنش های دیپلماتیک و حقوقی برجامی برای دولت حسن روحانی پررنگ‌تر شود، بدون آنکه مجلس و جریان حامی آن مقصر این شرایط شناخته شود.
ادامه مطلب
جلال خوشچهره می نویسد: درخواست اعتراضی مجلس در جلسه دوشنبه که در کمتر یک دقیقه به رأی گذاشته و تصویب شد؛ بدون حضور نماینده‌ای از سوی دولت در این جلسه و به‌رغم اعلام رسمی سخنگویان شورای‌عالی امنیت ملی و سازمان انرژی هسته‌ای درباره ماهیت و شکل توافق انجام گرفت. سکوت دولت تا آخرین ساعات بعدازظهر دوشنبه (۴ اسفند ۹۹) از دو حال خارج نیست؛ امضای این توافق نمی‌توانسته بیرون از حوزه اختیاراتی که نظام سیاسی به دولت واگذار کرده، باشد و یا دولت در برابر اعتراض سنگین مجلسیان پاسخ روشن ندارد.
ادامه مطلب
محمدصادق کوشکی در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که توافق یکشنبه سازمان انرژی اتمی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نه تنها نادیده گرفتن مصوبه مجلس یازدهم موسوم به اقدام راهبردی برای لغو تحریم است، بلکه زیر پا گذاشتن قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است.
ادامه مطلب
در رابطه با سیاست رئیس جمهوری جو بایدن در قبال ایران یک مشکل بزرگ وجود دارد و دلیل آن روشن نیست. تا زمانی که بایدن مسیر خود را اصلاح نکند، خطر از دست رفتن توافق و بازگشت دو کشور به مسیر درگیری در میانه بحران های داخلی متعدد آمریکا وجود خواهد داشت.
ادامه مطلب
جلال میرزایی در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است اقدامی که در چارچوب توافق میان سازمان انرژی اتمی با آژانس صورت گرفت می‌تواند بهترین سناریو و یک گام مرضی الطرفین برای مدیریت شرایط باشد.
ادامه مطلب
توافق هسته ای ایران دولت دونالد ترامپ را دوام آورد و اکنون امکان پیوستن دولت جدید جو بایدن به آن وجود دارد؛ اما این بدان معنا نیست که می توان به وضعیت پیش از خروج واشنگتن از توافق بازگشت. سال ها تحریم و قلدری نه تنها به موضع گیری شدیدتر پایتخت های سراسر جهان در برابر واشنگتن انجامیده، بلکه حقایقی را آشکار ساخته که باید با دیپلماسی فزاینده حل و فصل شوند که یعنی به رغم آنکه اروپایی ها و ایالات متحده بر سر اصول دستیابی به یک توافق دیگر با ایران اتفاق نظر دارند، اما هنوز مجبور به چانه زنی در مورد چگونگی انجام این کار هستند.
ادامه مطلب
احد رضایان قیه باشی در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که اگر اقدامات و واکنش‌های مناسب در برابر تحرکات دولت بایدن شکل بگیرد می‌تواند یک فضای مثبت دیپلماتیک را به وجود آورد و این فضای مثبت حداقلی، امیدی را در جامعه پدید می آورد که می تواند باعث تعدیل برخی از چالش ها، مشکلات و بحران ها شود. ما نباید به واسطه پافشاری بر برخی مسائل، ولو آن که حق با ایران است خود را از فرصت های پیش رو محروم کنیم.
ادامه مطلب
پرستو بهرامی راد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: آمریکا به دلیل مشکلات داخلی و اختلافات اساسی با چین، خاورمیانه‌ای پر تنش را نمی‌خواهد؛ بنابراین برای فرار از تنش راهی، چون احیای برجام و بازگشت به این قرارداد نخواهد داشت. اما دولت بایدن سعی دارد با کمترین هزینه بازگردد و در این بین هم پیمایان منطقه‌ای خود از جمله اسرائیل را راضی نگه دارد.
ادامه مطلب
برجام نتیجه تلاش و همراهی همه طرف های پای میز مذاکره بود و در این میان، تمایل اتحادیه اروپا به اقدام برای کشاندن همه بازیگران مربوطه پای میز مذاکره و نگه داشتن آنها در آنجا اهمیت زیادی داشت. به علاوه، اصرار اروپا بر یک راه حل چندجانبه اهمیت سازش مبتنی بر مذاکره را بالا برد. سرانجام، مذاکره کنندگان به «چند بخش کردن» مساله تصمیم گرفتند و بر منافع مشترک در رابطه با برنامه هسته ای ایران و نادیده گرفتن اختلافات بر سر سایر موضوعات غیر قابل سازش، متمرکز شدند. با این حال، این رویکرد باعث نارضایتی شماری از کشورهای خاورمیانه شد چون نگران بودند که به رسمیت شناخته شدن برنامه هسته ای و مزیت مالی برجام به ترغیب ایران در گسترش فعالیت های منطقه ای بیانجامد.
ادامه مطلب