توافق هسته ای در چه وضعیتی است؟
در پاسخ به بیانیه اروپا، میخائیل اولیانف، نماینده روسیه و سخنگوی اصلی تیم مذاکره کننده این کشو گفت: فرصت برای تغییر وجود دارد و برای ناامید شدن زود است.
ادامه مطلبدر پاسخ به بیانیه اروپا، میخائیل اولیانف، نماینده روسیه و سخنگوی اصلی تیم مذاکره کننده این کشو گفت: فرصت برای تغییر وجود دارد و برای ناامید شدن زود است.
ادامه مطلبنتیجه مستقیم این موضع ایران و رد آنچه در شش دور مذاکره در وین بر سر آن توافق شده بود این است که موضع کشورهای اروپایی نیز با موضع ایالات متحده آمریکا کاملا منطبق شود و حتی کشورهای اروپایی در اعلام ناامیدی خود از عملکرد هیئت ایرانی و محتوای پیشنهادهای علی باقری، جلوتر از آمریکا عمل کردند.
ادامه مطلبگیل مورسیانو می گوید: «لحن ها تغییر کرده است. جو بایدن و نفتالی بنت توافق کرده اند که دیگر اختلاف نظر را در ملاء عام نشان ندهند، یکدیگر را شرمنده نکنند و هماهنگی بین دو دولت را بهبود بخشند.»
ادامه مطلبعلی موسوی خلخالی می نویسد: آنچه پرسش برانگیز است، این است که چرا هم زمان با آغاز مذاکرات وین تحرکات نظامی روسیه در مرز اوکراین افزایش می یابد و هر چه به دقایق آغاز مذاکرات نزدیک می شویم، تنش ها میان روسیه و اروپا و امریکا در اوکراین افزایش می یابد؟ یا در حالی که تیم های مذاکره کننده به پایتخت های یکدیگر برگشته اند و قصد دارند طی روزهای آینده مجددا به مذاکرات برگردند، امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه به منطقه سفر می کند، در ابوظبی از شکست مذاکرات سخن می گوید و از این که احتمالا دور جدید گفت وگوها به این زودگی ها آغاز نشود و در عربستان سعودی شدیدترین حملات دیپلماتیک را متوجه ایران می کند و همسو با مواضع ریاض از لزوم برخورد با آنچه تهدیدهای منطقه ای و موشکی ایران می نامد، سخن می گوید؟
ادامه مطلببرخی تحلیلگران سیاسی دستیابی به توافق موقت را بعید می دانند زیرا برنامه هسته ای ایران که تهران بر صلح آمیز بودن آن اصرار دارد، نسبت به سال ۲۰۱۵ پیشرفت زیادی کرده است و مقامات کنونی ایرانی نسبت به فواید کاهش احتمالی تحریم ها، کمتر از گذشته خوش بین هستند. همچنین آمریکا و اروپا نسبت به زمان ریاست جمهوری باراک اوباما قدرت چانه زنی کمتری دارند زیرا در آن زمان لغو تحریم ها انگیزه جذابی برای ایران بود ولی اکنون تهدید به تشدید تحریم ها تاثیر کمتری دارد چرا که ایران توانسته است در برابر سخت ترین تحریم های ممکن، بایستد.
ادامه مطلبیک منبع دیپلماتیک اسرائیلی چند روز پیش به بن کاسپیت، ستون نویس المانیتور گفت: "بیشترین شرمندگی آن است که هر گاه تهدید ایران را به آمریکایی ها گوشزد می کنیم، به ما می گویند "شما از جان ما چه می خواهید؟ همین شما بودید که ترامپ را متقاعد کردید که از توافق خارج شود، نتانیاهو این کار را کرد. بعد ایرانی ها هم شروع به نقض توافق کردند. اگر امروز به اینجا رسیده ایم، تنها علتش همین است."
ادامه مطلبمسعود نوری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: فارغ از هیاهوهای رسانه ای و حاشیه های مطبوعاتی، آنچه در نهایت از فحوا و صراحت کلام طرفین ایرانی و غربی دریافت شد – در بهترین حالت – بی نتیجه بودن گفت و گوها بود. گرچه طرف ایرانی سعی بیشتری در عدم ارائه ارائه تصویری شفاف از روند و برآیند مذاکرات داشته اما برای نخبگان سیاسی و محققین روابط بین بین الملل و پیگیر موضوع برجام، علل ناکامی مذاکرات وین چندان پنهان نیست.
ادامه مطلببا این که دو کشور درگیر در مناقشه از آمادگی خود برای دستیابی به توافق سخن به میان می آورند اما اختلاف نظر واشنگتن – تهران درباره توافق هسته ای و شرط های تعیین شده از سوی دو طرف در آستانه آغاز گفت وگوها، تفاوت چندانی با نخستین دور گفت وگوها برای بازگشت به توافق هسته ای، ندارد.
ادامه مطلبآمریکا همچنان بر موضع خود مبتنی بر اصل «بازگشت متقابل» پافشاری میکند. اصلی که به معنای بازگشت تهران و واشنگتن به توافق امضا شده در شش سال قبل اما بدون بحث درباره کاهش یا لغو تحریمهای اعمال شده از سوی آمریکا بر تهران است. اظهارات بیان شده از سوی مسئولان آمریکایی درباره موضوع برنامه هستهای ایران هیچ نرمش و انعطافی را نشان نمیدهد که میزانی از خوشبینی را به وجود آورد.
ادامه مطلبهر کس امید به سیاست خلاق تازه ای داشت که همه بازیگران بد در بحران کنونی خاورمیانه را در نظر بگیرد، با این ائتلاف دلسرد شده است.
ادامه مطلبتوماس فریدمن می نویسد: تصمیم دونالد ترامپ به پاره کردن برجام در سال ۲۰۱۸ – تصمیمی که مایک پمپئو و بنیامین نتانیاهو هم مشوق آن بودند – یکی از احمقانه ترین، نابخردانه ترین و زیانبارترین تصمیمات حوزه امنیت ملی آمریکا در دوران پس از جنگ سرد بود.
ادامه مطلبعبدالرحمن ولایتی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در موضوع مذاکرات چنانچه بیشتر دقیق شویم مشاهده می کنیم که آمریکایی ها با فرمت سیاسی در فرآیند مذاکرات حضور یافته اند و نه حقوقی و برای همین حاصل این همه نشست و برخاست ها و پروپاگاندای رسانه ای بین المللی و گسیل تمرکز جهانی به وین و هتل کوبورگ و اینترکانتیننتال در نهایت با تغییر کرسی کاخ سفید و حضور دونالد ترامپ بر باد رفت و همه چیز به اصطلاح به تنظیمات کارخانه برگشت.
ادامه مطلبتوبین در پایان گفت که دو سال زمان لازم بود که افرادی که در آن برهه بحرانی در ارتباط نزدیک با نتانیاهو کار می کردند یعنی رئیس سابق موساد، وزیر دفاع و ژنرال ارشد علناً پذیرفتند که همه یک دروغ بزرگ گفته اند. وی امیدوار است که این امر تأثیری در تصمیمات اسرائیل داشته بود. لیکن این یک ابراز امیدواری ساده ای بیش نیست زیرا همه چیز مخالف بازگشت به برجام پیش می رود.
ادامه مطلبجاوید قربان اوغلی در یادداشتی می نویسد: منابع خبری هیئت ایرانی را قریب به ۴۰ نفر تخمین زدهاند. برخلاف انتقادهایی که ممکن است از سوی عناصر ناآشنا به «تعداد» هیئت ایرانی وارد شود، در صورت برخورداری از «عزم و ارادهای جدی برای نیل به تفاهم» باید آن را از ویژگیهای مثبت ترکیب تیم ایران در دور جدید مذاکرات برشمرد.
ادامه مطلبجلال خوشچهره در یادداشتی می نویسد: حضور هیئت پر شمار ایرانی در وین، قبول پیشنهاد ایرانیها برای تغییر مکان پیشین مذاکرات به هتل کوبورگ، تعامل مسالمت جویانه «جوزف بورلی» رئیس اتحادیه اروپا با اعزام «رافائل گروسی» معاون خود در مدیر کلی آژانس بینالمللی انرژی هستهای به تهران و نیز واسطهگریهایش میان طرفهای ایرانی، آمریکایی - اروپایی در وین پیش از شروع دور نخست گفتگوها و مهمتر، پرهیز شورای حکام آژانس از دادن قطعنامه علیه ایران در آخرین نشست خود، نشان از آمادگیهایی دارد که برخلاف گمانه زنیهای مخالف، به توافق نهایی نزدیک است.
ادامه مطلببرای جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا، مذاکرات ایران یک کابوس است. پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، بایدن اکنون با مشکلی مواجه است که اساساً قابل حل نیست. برای فروش سیاسی یک توافق هسته ای جدید به آمریکایی ها، رئیس جمهوری باید از ایرانی ها امتیازاتی بیشتر از سال ۲۰۱۵ دریافت کند. از سوی دیگر، ایرانی ها نه تنها خواستار لغو تحریم های آمریکا هستند، بلکه خواستار تضمینی هستند که حتی اگر دونالد ترامپ (یا هر جمهوریخواه دیگری) در ژانویه ۲۰۲۵ وارد کاخ سفید شود، توافق جدید همچنان پابرجا بماند. از سوی دیگر، بایدن می داند که هیچ اقدامی نکردن، به همان اندازه غیرممکن است. ایران به طور گسترده در حال غنی سازی اورانیوم است و تلاش های آژانس بین المللی انرژی اتمی را برای نظارت کامل بر تأسیسات که برخی از آنها در اعماق زمین ساخته شده اند، محدود می کند. این موضوع بایدن را تحت فشار بیشتری قرار می دهد.
ادامه مطلبسه سال و نیم از خروج یک جانبه دولت دونالد ترامپ و ناکارآمد شدن توافق هسته ای گذشته است. هم اکنون می توان گفت خروج هر چه سریعتر از بن بست توافق هسته ای برای جامعه بین المللی یک امر ضروری است.
ادامه مطلبدولت جدید ایران نهایتا به بررسی داخلی طولانی مدت خود درباره چگونگی و راهبردهای جدید مذاکرات هسته ای در وین و یافتن راه حل های عملی برای بن بست فعلی در احیای توافق هسته ای پایان داد. مذاکراتی که از زمان انتخابات ریاست جمهوری ایران در ژوئن ۲۰۲۱ متوقف شده بود، از سر گرفته شده است. اگرچه ایران و ایالات متحده درباره قصد و جدیت طرف مقابل در بازگشت به تعهدات هسته ای تردید دارند، اما جایگزین بهتری برای برجام در حل و فصل برنامه هسته ای ایران وجود ندارد.
ادامه مطلبموسسه دفاع از دموکراسیها هشدار داد، خودداری واشنگتن از رویارویی با دشمنانش و خروج از افغانستان و تصمیم گیری برای خارج کردن نیروهای نظامی خود از عراق و پاسخ ندادن به اقدامات تحریک آمیز ایران در دریا و خشکی موجب شده است تهران دیگر واشنگتن را جدی نگیرد و آن را تهدید تلقی نکند. به همین علت دنیس راس گفته راه دستیابی به صلح با ایران، تهدید این کشور به جنگ است و آمریکا اگر بخواهد در پرونده هسته ای پیشرفتی صورت بگیرد، باید گزینه نظامی را روی میز نگه دارد.
ادامه مطلبعبدالرضا فرجی راد در گفتوگو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که در هیچ دوره ای مانند اکنون تهران و واشنگتن تا به این حد آماده مذاکره و حصول توافق جدید نبودهاند. چون از یک طرف دولت رئیسی با انواع مشکلات اقتصادی و معیشتی واقعاً به موفقیت در این مذاکرات و رفع تحریمها نیاز دارد و از طرف دیگر دولت بایدن هم برای تمرکز بیشتر در خصوص مقابله با چین به تضمین در خصوص مدیریت توان هستهای ایران نیاز دارد. این مسائل سبب می شود که آینده مذاکرات روشن باشد تا جایی که من احتمال شکست مذاکرات را تقریباً صفر می دانم.
ادامه مطلباکنون اوضاع سوریه و منطقه تغییر کرده است. نگاه دولت جو بایدن به نقش آفرینی ایران در منطقه متفاوت از نگاه دولت ترامپ است و بایدن نیز مانند باراک اوباما، مسائل منطقه را به مذاکرات هسته ای پیوند زده است و نمی خواهد مذاکرات را خراب کند. به همین علت پاسخ دادن به تنش آفرینی ایران در سوریه و عراق و خلیج فارس را از زاویه میزان تاثیر آن بر مذاکرات هسته ای بررسی می کند.
ادامه مطلبآیا مذاکره هسته ای ایران و آمریکا با خواسته های بیش از حد غیر منطقی ای که امریکا ادعا می کند، ایران مطرح کرده است، دشوار خواهد شد؟
ادامه مطلباسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در اوایل قرن بیستم بود که آدولف هیتلر، رهبر آلمان نازی در کتاب خود "نبرد من" به صراحت به شرایط و زیستواره سیاسی و اجتماعی شهر وین حمله کرده و آن را "وین ماری زهرآگین" نام مینهد۴، شهر وین که مرکز تعامل، مذاکره و مذاکره، توافق و همزیستی مسالمتآمیز برای نژادها، مذاهب، افکار و ایدئولوژیهای متفاوت بود، فضایی جهان وطنی داشت که به شدت مورد انتقاد هیتلر قرار میگیرد. سالهاست که وین به شهری برای مذاکرات ایران و غرب بر سر مسائل هستهای ایران و با بهتر بگوئیم ظهور ایران به عنوان یک قدرت بزرگ منطقهای و جهانی، بدل شده که شرایط جوی و سیاسی آن برای برخی سیاستگذاران و مذاکره کنندگان ایران بسیار بهتر و آشناتر از فضا و شرایط ایران و تهران شده است.
ادامه مطلبایران خواستار غرامت و جبران ضررهای وارده به خود پیش از امضای توافق هسته ای و بدون هرگونه تغییر یا تعدیل در آن است، ایران هرگز در این زمینه سازش نخواهد کرد و خواستار شناخت طرفی است که خسارت وارده به آن را جبران خواهد کرد.
ادامه مطلبجلال خوشچهره در یادداشتی می نویسد: البته پرسش در این باره آن است که تهران برای دور تازه گفتوگوها، چه میزان از آمادگی را در تعدیل مواضع گذشته خود دارد؟ آیا تهران به «توافق موقت» چشم دوخته است؟ در این صورت چه میزان از مطالباتش در گفتوگوهای تازه تأمین خواهد شد؟ آیا گفتوگوهای تازه در ادامه توافقها در شش دور گفتوگوهایی است که دیپلماتهای دولت حسن روحانی انجام دادند؟ یا قرار است تهران شکل تازهای از گفتوگوها را دنبال کند؟
ادامه مطلببه گفته یک مقام رسمی اسرائیلی، هولاتا به سولیوان گفته است که فکر نمی کند این ایده خوبی باشد و بر نگرانی اسرائیل تاکید کرده که ممکن است هر گونه توافق موقتی، به یک توافق دائمی تبدیل شود و به ایران اجازه می دهد که زیرساخت های هسته ای اش و ذخیره اورانیومش را نگه دارد.
ادامه مطلبوی تأکید کرد: اگر برجام برای ایران منافع مشخص و روشن اقتصادی و تجاری نداشته باشد قطعا طرف مقابل باید بداند این پنجره تا ابد برای آن باز نخواهد ماند کما اینکه قانون مجلس شورای اسلامی که اجرای آن برای دولت الزامآور است نیز همین را میگوید.
ادامه مطلبیکیتا اسماگین، کارشناس شورای امور بینالملل روسیه که در ایران زندگی میکند، به نیزاویسیمایا گازیتا می گوید که دادههای ارائه شده توسط وال استریت ژورنال به طور کلی کمتر چیزی را می تواند تغییر دهد. وی می افزاید: «طی دو سال گذشته، ایران به طور پیوسته سرعت برنامه هسته ای خود را افزایش داده و این نشان دهنده برخی از عوامل فشار، در درجه اول روی ایالات متحده است و همچنین می خواهد این موضوع را ثابت کند که آمریکایی ها با خروج از توافق هسته ای اشتباه بزرگی مرتکب شدند و اینکه ایران به هیچ چیز مقید نیست و برنامه هسته ای خود را گسترش خواهد داد.» اسماگین چشم انداز مذاکرات در وین را روشن نمی بیند.
ادامه مطلبیکی از کارشناسان غربی که هفته گذشته در اروپا با باقری کنی دیدار کرد، می گوید که معاون وزیر امور خارجه ایران تاکید داشت که او به عنوان مسئول گفت وگوهای هسته ای در دولت ابراهیم رئیسی گمارده شده است. او در این باره می گوید: "او به روشنی تلاش داشت این پیام را منتقل کند که رسیدن به توافق ممکن است و او کسی است که مسئول پرونده هسته ای است." باقری همچنین انتقادهای گذشته اش از برجام را کم اهمیت جلوه داد و گفت زمانی آن دیدگاه را مطرح کرده که به عنوان یک کارشناس بیرون از دولت نظر می داده اما اکنون او در دولت و یک سیاستگذار دولتی است و به نمایندگی از نظام کار می کند و دیدگاه های شخصی اش اهمیتی ندارند.
ادامه مطلبدر کوتاه مدت، ایران طیف وسیعی از مزایا را به دست خواهد آورد به این دلیل که آنها مشروط به مداخلات سیاسی قابل توجه ۱+۵ نیستند. اهمیت این مزایای خودکار با یادآوری دوره پس از لغو تحریم ها در سال ۲۰۱۶ مشخص می شود؛ اقتصاد ایران آن زمان ۱۳.۴درصد رشد کرد و این در حالی بود که اجرای کامل لغو تحریم ها هنوز به طور کامل رخ نداده بود. اقتصاد ایران در چند زمینه کلیدی رونق یافت. این مزایا به هیچ وجه معادل عادی سازی اقتصادی بین طرف های برجام نیست، اما به اندازه ای که ایران را به سمت مذاکره سوق دهد، قابل توجه است.
ادامه مطلب