محمد اسلامی

بررسی فضای دیپلماتیک را پس از مطرح‌شدن ادعاها درباره مذاکره مستقیم تهران-واشنگتن

مذاکره مستقیم و هزار چالش پیش‌رو جدید

با مطرح‌شدن ادعاها و شایعه‌هایی از روز سه‌شنبه درباره موافقت تهران با مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا، فضای معناداری در محافل رسانه‌ای و تحلیلی شکل گرفته است. با وجود آنکه ساعاتی پس از انتشار این خبر، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ادعای منتشر‌شده در یک رسانه مبنی بر انجام مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا در هفته‌های آینده در عمان را تکذیب کرد، اما تقریبا کمتر کسی بود که با خوانشی از بین سطور این تأییدها و تکذیب‌ها، احتمال تغییر موضع هر‌چند سطحی در سیاست خارجی ایران را نداده باشد.

ادامه مطلب

بررسی نشست عمومی سالانه آژانس انرژی اتمی و امکان رفع سوء تفاهم‌ها با تهران

فرصتی برای توازن جدید

به فاصله ده روز از نشست فصلی شورای حکام، شصت‌وهفتمین نشست عمومی سالانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم با حضور وزیران و رؤسای انرژی اتمی کشورهای عضو آژانس از دیروز دوشنبه در مقر سازمان ملل در وین آغاز به کار کرد. این نشست به مدت پنج روز از سوم تا هفتم مهرماه (۲۵ تا ۲۹ سپتامبر۲۰۲۳) به طول خواهد انجامید. روز نخست این کنفرانس یا نشست عمومی آژانس (که دیروز دوشنبه برگزار شد) به سخنرانی رافائل گروسی و نیز محمد اسلامی گذشت.

ادامه مطلب

افزایش تنش تهران - آژانس به موازات اجرای توافق ایران و آمریکا

روز موعود؟!

در حالی سیدابراهیم رئیسی بامداد امروز (دوشنبه)، تهران را به مقصد نیویورک برای حضور و سخنرانی در هفتادوهشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل ترک کرد که بلومبرگ مدعی شده امروز توافق تهران – واشنگتن بر سر تبادل زندانیان انجام خواهد شد. اگر ادعای بلومبرگ درست باشد، قرار است امروز دوشنبه ۲۷ شهریور/ ۱۸ سپتامبر، تبادل زندانیان دوتابعیتی و دسترسی ایران به شش میلیارد دلار پول بلوکه‌شده‌اش انجام شود. هم‌زمان به موضوع آزادی پنج زندانی ایرانی در آمریکا هم اشاره شده است.

ادامه مطلب

فصل بی دردسر آژانس در راه است؟

پشت دیوار سکوت تهران

طبق تقویم کاری، امروز دوشنبه ۲۰ شهریور/ ۱۱ سپتامبر، هزار‌ و‌ ششصد‌ و‌ هفتاد‌‌ودومین نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با حضور نمایندگان ۳۵ کشور عضو در ساختمان «مرکز بین‌المللی وین» برگزار می‌شود که موضوع ایران یکی از سرفصل‌هایی است که طبق جلسات پیش، در دستور کار شورا عنوان شده و قرار است راستی‌آزمایی و بازرسی فعالیت‌های اتمی ایران ذیل قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد و اجرای توافق‌نامه پادمان از دستور کارهای این نشست بررسی شود. این نشست تا ۱۵ سپتامبر/ ۲۴ شهریور ادامه خواهد داشت.

ادامه مطلب

بررسی ادعاهای رسانه‌ای درباره گزارش جدید آژانس

تنش زدایی در آستانه نشست فصلی شورای حکام

در گزارش‌هایی مداوم، مواضع اخیر محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، رافائل گروسی، مدیر‌کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و نیز برخی اخبار منتشر‌شده درباره محتوای گزارش آتی آژانس در آستانه نشست فصلی شورای حکام در سپتامبر بررسی شد. حال پیرو همان تحلیل‌ها اکنون برخی رسانه‌ها مدعی هستند با رؤیت گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تهران دست به کاهش یا آهسته‌کردن روند غنی‌سازی خود در تأسیسات هسته‌ای زده است که در صورت صحت در مغایرت جدی با گفته‌های یکشنبه هفته گذشته محمد اسلامی مبنی بر ادامه روند غنی‌سازی مبتنی بر قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها قرار دارد. در همین زمینه رئیس سازمان انرژی اتمی روز ‌پنجم شهریور پس از رونمایی از «رادیونوکلئیدسزیم-۱۳۷» در جمع خبرنگاران در محل نمایشگاه بین‌المللی تهران به‌صراحت تأکید کرده بود که «غنی‌سازی طبق برنامه اقدام راهبردی در چارچوب تدابیر کلی نظام انجام می‌شود».

ادامه مطلب

بوی جنگ می آید؟

دوباره نطنز!

این روزها هرچه امیدها برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای و احیای برجام کم‌رنگ‌تر از هر زمان دیگری شده است، در مقابل موضوع پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران داغ داغ است. از ادعاهایی درباره وجود تأسیسات تازه در نطنز گرفته تا رونمایی از بمب‌های آمریکایی با هدف حمله به این تأسیسات و مواضع تکراری و واهی اسرائیل برای جنگ با ایران و... .

ادامه مطلب

بازگشت ابهام به رابطه تهران و آژانس

دیپلماسی مبهم یا سیاست ابهام؟!

علی مصیبی در گفت‌وگویی تاکید دارد که موضع‌گیری‌ها اخیر گروسی تلاش از سوی آژانس برای گرفتن امتیازات بیشتر در جهت عقب‌نشینی تهران از برنامه هسته‌ای خود است. این کارشناس، تأکید دارد که اکنون آژانس سعی دارد در آستانه نشست فصلی وضعیت را به سود خود مدیریت کند.

ادامه مطلب

گروسی در مرز خوش بینی و بدبینی!

دیپلماسی پنهان بین تهران و آژانس در جریان است/ توافق کم در برابر کم به نتیجه می رسد؟

جلال خوش چهره در گفت وگویی تاکید دارد: «در شرایط حساس کنونی که عمق، گستردگی و تنوع اختلافات پادمانی بین دو طرف بسیار زیاد و تقریباً بی سابقه است، هم ایران و هم آژانس البته با حمایت ۱+۴ و ایالات متحده، مذاکرات و توافقات چراغ خاموشی را بدون جنجال سازی رسانه‌ای و حساس کردن برخی بازیگران و منتقدان این نوع تعاملات با ایران پیش ببرند.» هدف از این نوع دیپلماسی چراغ خاموش به زعم این تحلیلگر، ایجاد روندی بدون حاشیه یا حداقل کم حاشیه برای حل اختلافات پادمانی است تا در مسیر توافقات تهران و آژانس کارشکنی و مانع تراشی احتمالی صورت نگیرد.

ادامه مطلب

برداشت متفاوت تهران و آژانس را از سفر گروسی به ایران

نقطه سر خط؟!

چنین به نظر می رسد که تضاد برداشت جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از نتایج سفر گروسی به تهران درگیر جنگ روایت‌هایی شده است که می تواند مشابه با مذاکرات هسته‌ای عملاً به تداوم و تشدید بحران منجر شود. چرا که در گفت و گوهای وین نیز نبرد روایت‌های تمام عیاری بین غرب و تهران در جریان بود که نهایتاً وضعیت را به نقطه فعلی کشاند.

ادامه مطلب

سفر گروسی پایان یافت

دوباره وین

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که با دعوت رسمی ایران، ظهر روز جمعه وارد تهران شد، به فاصله ساعاتی اولین دور از رایزنی‌های خود را با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی آغاز کرد. همچنین جمعه‌شب گروسی در ضیافت شام رئیس سازمان انرژی اتمی با دست‌اندرکاران و صاحب‌نظران صنعت هسته‌ای ایران دیدار و گفت‌وگو کرد. در ادامه دور دوم این گفت‌وگوها به صبح دیروز شنبه موکول شد که در نهایت هم شاهد برگزاری یک نشست خبری مشترک بین گروسی و اسلامی بودیم. اما این پایان کار سفر دوروزه گروسی به تهران نبود، بلکه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ادامه با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور هم دیدار کرد. در مجموع این سفر صرفا با کلی‌گویی‌های مثبت همراه بوده است، لذا نمی‌توان به ضرس قاطع از موفقیت‌آمیزبودن یا شکست آن سخن گفت. از این رو باید گفت که همه چیز در بازگشت گروسی به وین و روند تحولات در نشست شورای حکام روشن خواهد شد.

ادامه مطلب

آیا این سفر می‌تواند چالش هسته ای را مرتفع کند؟

مدیرکل آمد

سرانجام پس از کش‌و‌قوس‌های فراوان، به دنبال موافقت و دعوت رسمی تهران، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سفری دوروزه ظهر دیروز (جمعه) وارد تهران شد و مورد استقبال بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی قرار گرفت. آن‌گونه که به نظر می‌رسد، اگر موضوع غنی‌سازی ۸۴درصدی مطرح نبود، بسیار بعید به نظر می‌رسید که ایران با سفر گروسی موافقت کند؛ اما تداوم اختلافات پادمانی و احتمال تأثیرگذاری موضوع غنی‌سازی ۸۴ درصد که می‌توانست وضعیت پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران را در نشست شورای حکام بغرنج و پیچیده کند، مدیرکل آژانس را راهی تهران کرد.

ادامه مطلب

«دیپلماسی پنهان»، ترجیح طرف‌های هسته ای

کنترل تنش در روابط ایران و غرب؟

 جلال خوش چهره در نوشتاری معتقد است که برخی دعوت اخیر از گروسی به تهران را به دیپلماسی «دقیقه ۹۰» تعبیر کرده‌اند‌، اما بسا درست‌تر این است که این دعوت و پذیرش آن از سوی مدیر کل آژانس و استقبال همه طرف‌های گفت‌‌وگو کننده هسته‌ای با ایران را نوعی تلاش مشترک برای «کنترل» اوضاع پیش از «آشفتگی» ناشی از عمیق‌تر شدن اختلاف‌ها تفسیر کرد.

ادامه مطلب

دیپلماسی دقیقه ۹۰ تهران جواب می دهد؟

چانه زنی در وقت اضافه

بهروز طریقت در گفت‌وگویی تاکید دارد: «اساسا تلاش ایران برای سفر گروسی به تهران نشان می‌دهد اختلاف‌های پادمانی میان سازمان انرژی اتمی و آژانس حل‌وفصل نشده است و مهم‌تر از آن، موضوع و اتهام جدید یعنی غنی‌سازی ۸۴ درصد هم حتی با سفر هیئتی از آژانس در هفته گذشته به نتیجه نرسیده است»./عبدالرضا فرجی راد اعتقاد دارد: چون در روزها و هفته‌های اخیر مقامات اروپایی، آمریکایی و مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مصاحبه و موضع تندی علیه ایران حتی با وجود ادعای غنی‌سازی ۸۴‌درصدی نداشته‌اند، این امر حکایت از آن دارد که غرب هم تمایلی به تصاعد تنش ندارد.

ادامه مطلب

تداوم اختلافات پادمانی در آستانه نشست فصلی شورای حکام چه نتیجه ای برای ایران دارد؟

یک نشست و چند سناریو

سه سناریوی صدور قطع‌نامه ضد ایرانی، ارجاع پرونده به شورای امنیت و فعال‌شدن مکانیسم ماشه بیش از دیگر سناریوها پررنگ جلوه می‌کند. در‌این‌بین بعید به نظر می‌رسد شاهد فعال‌شدن مکانیسم ماشه باشیم؛ چرا‌که آغاز پروسه حقوقی و دیپلماتیک فعال‌شدن مکانیسم ماشه به معنای پایان رسمی مذاکرات هسته‌ای خواهد بود؛ چون در چنین وضعیتی بدیهی است که تهران هم وارد مسیر متفاوتی خواهد شد که می‌تواند نگرانی‌های غرب را بیشتر کند؛ به‌ویژه آنکه تهران از حربه در اختیارش یعنی فعالیت‌های هسته‌ای به دنبال موازنه تهدید است.

ادامه مطلب

وضعیت حساس در آستانه نشست فصلی شورای حکام

روشنگری های تهران جواب می هد؟

جواد ترابی در گفت وگویی تاکید دارد که وضعیت پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از حالت «فنی و حقوقی» به حالت «سیاسی و امنیتی» تغییر ماهیت داده است. خود این «تغییر ماهیت» به زعم ترابی یک روند و پروژه عمدی برای ایجاد اهرم فشار بر تهران در کنار موضوع جنگ اوکراین و حقوق بشر است.

ادامه مطلب

نگاهی به ادعاهای رئیس سازمان انرژی اتمی

بوی تصاعد تنش می آید؟!

ایران به این درک رسیده است که غرب در این تقابل ترکیبی سعی دارد از طریق اهرم فشار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران را در مسیر خود کنترل و مدیریت کند که معدود اهرم‌های فشار یا به بیان دقیق‌تر تنها اهرم فشار ایران هم از کار بیفتد و تهران نهایتا در موضع نه‌چندان قدرتمندانه پای میز حاضر شود و «توافق جدیدی» را بپذیرد؛ توافقی که بنا به خواست آمریکا ابعادی گسترده‌تر و موضوعات فراتر از احیای برجام و حل‌وفصل پرونده هسته‌ای را شامل می‌شود.

ادامه مطلب

ایران و آژانس به توافق می رسند؟

سفر پرابهام!

حتی اگر اختلافات ایران و آژانس حل شود، تاثیرات مخرب مقولاتی چون ارسال پهپاد و حقوق بشر هم بر سیاست خاجی ایران کاهش یابد، به دنبالش واشنگتن هم به سمت تعدیل و انعطاف در مواضع گام بردارد و نهایتا مذاکرات وین هم ازسر گرفته شود، باز این نکات به معنای حصول توافق و احیای برجام نیست.

ادامه مطلب

گره ایران و آژانس باز می شود؟

گام سفید!

اگرچه گفته‌های محمد اسلامی و رافائل گروسی حکایت از آن دارد که رویارویی و اختلاف‌نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان انرژی اتمی ایران کماکان به قوت خود باقی است اما خبر دیروز چهارشنبه اسلامی درباره سفر مقامات آژانس در روزهای آینده به ایران می‌تواند به‌عنوان گامی مثبت در مسیر حل‌وفصل اختلافات دو طرف (ایران و آژانس) عمل کند. البته شکاف جدی در مواضع تهران و آژانس، رسیدن به نقطه مطلوب برای تعدیل و حل اختلافات را قدری پیچیده و طولانی می‌کند.

ادامه مطلب

طرفین به دنبال بحران آفرینی نیستند

برخوردی نه چندان سخت

بعد از خبری شدن جزئیات اقدامات ایران در پاسخ به صدور قطع نامه شواری حکام شاهد واکنش نه چندان تند اروپایی ها و آژانس بودیم که مویدی بر گزارش های قبلی «شرق» مبنی بر عدم تمایل غرب برای بحرانی تر کردن پرونده فعالیت های هسته ی ایران است. در همین راستا بعد از موضع گیری نرم واشنگتن نسبت به این اقدام، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تنها به گزارش این اقدام سازمان انرژی اتمی بسنده کرد و اعلام داشت که ایران غنی‌سازی با خلوص ۶۰ درصد را در نیروگاه زیرزمینی فردو آغاز کرده است.

ادامه مطلب

آخرین تحولات هسته ای ایران پس از صدور قطع نامه شورای حکام

پاسخ کنترل شده

با مشخص شدن جزئیات پاسخ تهران به قطع نامه شورای حکام می توان این گونه استنباط کرد که جمهوری اسلامی ایران به سناریوی «پاسخ کنترل شده» روی آورده است تا از یک طرف دولت سیزدهم از نگاه جریان رادیکال داخلی متهم به مماشات، سکوت و انفعال نشود و برای خالی نبودن عریضه واکنشی را در برابر شورای حکام از خود نشان داده باشد و همزمان این واکنش به قدری تند و اصطلاحا «انتحاری» نباشد که نهایات به بحرانی تر شدن روابط ایران و آژانس و پرونده فعالیت های هسته ای ایران منجر شود. خاصه آنکه ایران اکنون در حوزه سیاست خارجی با مجموعه ای از چالش های ریز و درشت مواجه است و به همین دلیل تشدید بحران در زمینه هسته ای هم می تواند دولت سیزدهم را به نقطه غیرقابل مدیریت سوق دهد.

ادامه مطلب

یک سفر با دو هدف!

فضای دیپلماتیک پس از صدور قطع نامه شورای حکام و انتخاب تهران

در فاصله کمتر از دو روز از تصویب قطع نامه شورای حکام شاهد سفر السید بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان به تهران بودیم. اگر چه تا پیش از تحولات دو ماه اخیر و سایه سنگین آن بر سیاست خارجی و پرونده متعدد این حوزه با محوریت مذاکرات هسته ای، دو کشور عمان و قطر به عنوان میانجی گر بین ایران و غرب عمل می کردند، اما با توجه به شرایط کنونی و تحت الشعاع قرار گرفتن احیای برجام ذیل موضوعاتی چون مرگ مهسا امینی، اعتراضات مردمی و نیز اوج گرفتن مسئله حقوق بشر که با صدور قطع نامه جدید شورای حکام علیه تهران نیز همراه شد و قبل تر از آن دولت بایدن و اروپایی ها نیز عملا مذاکره بر سر برجام را کنار گذشته اند، باعث شده است که مسقط هم، نه با ماموریت کاری پیشین خود برای میانجی گری، بلکه این بار با هدف آرام کردن جمهوری اسلامی و جلوگیری از تصاعد تنش به واسطه واکنش ایران در مقابل قطع نامه پا به تهران گذاشته است. 

ادامه مطلب

شکل گیری فضای ضدایرانی در شدیدترین حالت ممکن

دور، دور تحریم

انتخاب یکی از دو گزینه «تقابل» یا «تعامل»، عملا دو مسیر متفاوت و حتی متضاد را برای ایران و آینده پرونده فعالیت های هسته ای کشور رقم خواهد زد. تا به اینجای کار و از شواهد امر و نیز مواضع مقامات کشور چنین بر می آید که تهران به سان دوره های پیشین به سمت تقابل، آن هم تقابل تمام عیار پیش خواهد رفت که با توجه به اقتضائات کنونی در کشور می تواند تبعات بسیار گزافی را به دنبال داشته باشد. حال باید منتظر واکنش دولت رئیسی، شورای عالی امنیت ملی و به تبعش اقدامات سازمان انرژی اتمی ایران بود تا چه تصمیمی را اتخاذ خواهند کرد؟ 

ادامه مطلب

تقابل اوج می گیرد

تهران زیر تیغ!

فارغ از ادعاهای تهران به نظر می رسد که شورای حکام با تحریک آمریکا و تروئیکای اروپایی مجددا عزم خود را برای تصویب و صدور قطع نامه جدید علیه پرونده فعالیت های هسته ای ایران جزم کرده اند. اما در این بین آنچه تعیین کننده سیر حوادث آینده خواهد بود به واکنش تهران در برابر این قطع نامه باز می گردد.

ادامه مطلب

دولت سیزدهم به شدت کُند است

«تز گیج» از نیکسون تا رئیسی

سیدوحید کریمی در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی بر این نکته تاکید دارد که فقدان انضباط اجرایی در حوزه داخلی باعث وقت‌کشی می‌شود، این وقت کشی در شرایط کنونی و با وجود بحران‌های مختلف بسیار زیانبار و خطرناک است. شاید به واسطه راهبرد گیج در حوزه سیاست خارجی با هدف خرید زمان بتوانیم منافعی را برای خود تعریف کنیم، اما در حوزه داخلی، شرایط کاملاً برعکس است. یعنی فرصت‌سوزی و وقت‌کشی تنها و تنها به ضرر دولت و کل جمهوری اسلامی ایران تمام خواهد شد. لذا من امیدوارم وضعیت مانند اکنون ادامه پیدا نکند، چون یقیناً در کوتاه مدت یا میان مدت به نقطه ای برگشت ناپذیر، غیرقابل کنترل و غیرقابل مدیریت خواهیم رسید.

ادامه مطلب

بررسی یک توافق میان تهران و آقای مدیرکل

چرا آژانس بر نصب دوربین در مجتمع تسای کرج اصرار دارد و ایران رد می کند؟

جاوید منتظران در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: درحالی‌که آژانس و کشورهای غربی مدعی هستند که ایران شروط توافق جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران را کاملاً اجرا نکرده، ایران پاسخ داده است که طبق توافق و گفت وگوهای پیشین، صرفاً اجازه داده‌شده تا کارت ذخیره دوربین‌ها در تمامی مکان‌های ضروری در ایران به‌جز کارگاه ساخت تجهیزات سانتریفیوژ در مجمع تسا در کرج تعویض شود. نماینده ایران در آژانس در این خصوص در حساب توییتر خود نوشت: «در طول گفت‌وگوها در تهران و اخیراً در وین نیز به‌روشنی تأکید شد ازآنجاکه تحقیقات امنیتی و قضایی در مورد مجتمع تسای کرج همچنان ادامه دارد، تجهیزات نظارتی این مجتمع در زمره تجهیزات تحت سرویس فنی قرار نمی‌گیرند.» در این میان سؤال اینجاست که علت این اصرار و فرافکنی کشورهای غربی و آژانس در خصوص سایت آسیب دیده تسای کرج چه می‌تواند باشد و در سوی مقابل علت مخالفت ایران با تعویض کارت‌های حافظه نظارتی آژانس در سایت مزبور برای چیست؟

ادامه مطلب

نشست وین زیر سایه توافق موقت

توافقی که باید از آن استقبال کرد

جلال خوشچهره در یادداشتی می نویسد: فارغ از هرگونه گرایش سیاسی رقیب در داخل، از توافق فنی میان «محمد اسلامی» رئیس جدید سازمان انرژی هسته‌ای با «رافایل گروسی» دبیرکل آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای باید استقبال کرد. اهمیت این توافق به اندازه‌ای است که می‌تواند بر جمع‌بندی و بیانیه پایانی نشست چهار روزه شورای حکام  این آژانس‌ که از دوشنبه (۲۲ تا ۲۶ شهریور کار خود را آغاز کرده) سایه اندازد.

ادامه مطلب