عربستان میانجیگری قوی برای مذاکرات ایران و امریکا

نویسنده: کیکاوس پورایوبی، روزنامه‌نگار

دیپلماسی ایرانی: روابط دیپلماتیک و سیاسی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در طول ۴۵ سال گذشته دارای کش و قوسهای زیادی بوده است؛ گاهی روابط بسیار دوستانه و صمیمی و گاهی به نهایت خصمانه؛ اما مساله ژئوپلیتیکی، همجواری، نزدیکی دینی، فرهنگی، اجتماعی و بالانس قدرت منطقه ای همواره ایجاب می کند حداقل یک توافقنامه مسالمت آمیز نانوشته ی بین دو کشور برقرار شود. گرچه شخصا به عنوان یک دانشجوی روابط بین‌الملل، معتقدم بین ایران و عربستان لازم است توافقنامه استراتژیک برقرار شود تا لازمه ای باشد نه تنها تنش ها را کاهش دهد حتی در زمان خطرات منطقه ای این دو کشور متحد هم نیز باشند. 

در بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، قطعا نقش عربستان سعودی یک سر و گردن از بقیه کشورها برجسته‌تر و پررنگ تر است. 

همچنین عدم پذیرش رژیم اسرائیل و نپیوستن به پیمان صلح ابراهیم رویکرد ملاحظات و قدرت این کشور را بیشتر تثبیت کرده است. تاکیدی که این کشور در به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطین دارد می تواند دیپلماسی همسویی را با جمهوری اسلامی ایران به وجود آورد و رویکرد همسان دو طرف را پررنگ تر کند. 

ایران با نفوذی که در یمن دارد، می تواند صلحی بین حوثی ها و عربستان ایجاد کند و در قبال این رویکرد مسالمت آمیز، امتیازات ویژه ای از عربستان دریافت کند. 

در عین حال فراموش نشود که ایالات متحده آمریکا و شخص دونالد ترامپ نسبت به عربستان و ولیعهد جوانش، محمد بن سلمان، حساب خاصی باز کرده است. اگر بتوان مذاکرات را به طرفی رهنمون کرد که پای عربستان نیز در میانجیگری جدی تر و رقیق تر شود و عربستان در مذاکرات بین آمریکا و ایران نقش آفرینی کند قطعا این میانجیگری از حساسیت بالایی برخودار خواهد بود و اتفاق نادری خواهد بود. این اتفاق می تواند در توسعه روابط استراتژیک دو همسایه قدرتمند کمک شایانی کند، کشوری که چند درجه از میانجیگری عمان، قطر و امارات برتر است. 

عربستان سعودی در حالی که موضعی کاملا خصمانه نسبت به قضیه برجام داشت و توانسته بود بقیه کشورهای عربی را علیه این پرونده با خود متحد کند، در این دوره از مذاکرات استقبال خوبی از مذاکرات نشان داده و با هر گونه مقابله خصمانه با جمهوری اسلامی ایران مخالفت کرده است. 

اگر ایران و دیپلماسی آن بتواند پای عربستان را به میان بکشاند امکان بازگشایی بیشتری به وجود آید و در گره های کور مذاکرات که هر لحظه ممکن است به بن بست برود و در فضای سیاسی بین الملل محو و خنثی شود، کمک شایانی کند. نقش آفرینی عربستان می تواند امکان تحقق و نتیجه گیری مثبت موفقیت مذاکرات را افزایش دهد. اگرچه اصل تصمیم، هدایت و مدیریت رفع بحران جاری با خود جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکاست؛ اما برای کمک به رفع بحران می‌تواند کمک شرکای منطقه ای را به وسط بکشاند. 

ترامپ راهی منطقه است. قبل از او وزیر أمور خارجه کشورمان نیز به عربستان رفت و با طرف عربستانی گفت وگوهای خوبی را انجام داد. این اتفاق می تواند به نقش آفرینی عربستان بکاهد و ضمن کاستن هر چه بیشتر تنش ها عربستان را برای میانجی گری، بهتر از هر کشوری، میان ایران و امریکا هدایت کند. در عین حال با آمدن خالد بن سلمان، وزیر دفاع و شاهزاد عربستانی به ایران و دیدار با بلندپایه ترین مقام عالی کشورمان، زمینه برای رسیدن به صلحی فراگیر در منطقه بیشتر از هر زمانی دیگری فراهم شده است. چند پهلو بودن سیاست خارجی دونالد ترامپ مقوله ای نیست که بر کسی پوشیده باشد لیکن با نفوذ در متحدان نزدیک این انسان دمدمی مزاج راه حل دیپلماتیک را می توان تقویت کرد.