گام اول برداشته شد؟!

دیپلماسی ایرانی: پس از تایید مقامات ایرانی همچون مسعود پزشکیان و فاطمه مهاجرانی مبنی بر آغاز مذاکرات غیرمستقیم با ایالات متحده، رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، نیز در مصاحبه‌ای تلفنی با شبکه NBC این موضوع را تایید کرد. ترامپ در این مصاحبه تأکید کرد که مقامات دو کشور در حال مذاکره هستند، اما در عین حال تهدیدات جدیدی را علیه ایران مطرح کرد. وی مدعی شد که در صورتی که تهران و واشنگتن نتوانند بر سر برنامه هسته‌ای ایران به توافق برسند، ایالات متحده گزینه‌هایی چون

بمباران و اعمال تعرفه‌های ثانویه را در نظر خواهد گرفت. این تهدیدات جدید ترامپ در حالی مطرح می‌شود که فضای دیپلماتیک میان دو کشور به طور غیرمستقیم در حال پیشرفت است، اما همچنان اختلافات عمیقی میان آنها وجود دارد که می‌تواند روند مذاکرات را پیچیده کند. هممزان با تهدیدات ترماپ علیه ایثرانو طبق تصاویر ماهواره‌ای منتشر شده، تعداد بمب افکن های B-2 مستقر در جزیره دیه گو گارسیا به ۹ فروند رسیده که یک اتفاق بی‌سابقه در تاریخ است.
 
 در واکنش به تهدیدات ترامپ، یک مقام ارشد نظامی ایران به روزنامه بریتانیایی "تلگراف" گفت که اگر ایالات متحده اقدامی نظامی علیه ایران انجام دهد، تهران در پاسخ به این حملات، پایگاه مشترک نیروی دریایی آمریکا و بریتانیا در دیه‌گو گارسیا را هدف قرار خواهد داد. این مقام ایرانی خاطرنشان کرد که در صورت حمله به ایران، هیچ تفاوتی میان نیروهای آمریکایی و بریتانیایی نخواهد بود و تمامی پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه در برد موشک‌های ایران قرار دارند. وی افزود که ایران از سلاح‌های پیشرفته‌ای چون موشک‌های خرمشهر با برد متوسط و پهپادهای انتحاری شاهد-۱۳۶ با برد ۴ هزار کیلومتر بهره می‌برد و قادر است به راحتی چنین حملاتی را انجام دهد.
 
 این تهدیدات ایران نشان‌دهنده آمادگی کامل کشور برای مقابله با هرگونه اقدام نظامی است که از سوی ایالات متحده صورت گیرد. ایران همواره تاکید کرده است که سیاست‌های فشار حداکثری آمریکا تنها منجر به تشدید تنش‌ها و پیچیدگی بیشتر بحران‌ها خواهد شد و هیچ‌گونه دستاورد مثبتی به همراه نخواهد داشت. تهران بر این باور است که اگر واشنگتن خواهان حل مسالمت‌آمیز مسائل باشد، باید از تهدیدات و سیاست‌های خصمانه دست بردارد و به مسیر دیپلماسی بازگردد.

آثار فاز اول مذاکرات بر سایر پرونده های ایران

با توجه به شرایط فعلی، به نظر می‌رسد که مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا تنها راهی برای کاهش تنش‌ها و بررسی امکان رسیدن به توافقات جدید باشد. اما در این مسیر، تهدیدات ترامپ و اظهارات مقام‌های ایرانی می‌تواند چالش‌هایی را به همراه داشته باشد که ممکن است روند مذاکرات را کند و پیچیده کند. بنابراین، آنچه که اهمیت دارد، این است که هر دو طرف درک کنند که تنها از طریق دیپلماسی و گفت‌وگو می‌توانند به حل مسائل پیچیده و جاری دست یابند. ضمنا باید اذعان داشت که پس از آغاز فاز اول مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و ایالات متحده، شرایط فعلی در روابط بین‌الملل و به‌ویژه در زمینه هسته‌ای ایران پیچیدگی‌های جدیدی را ایجاد کرده است. با توجه به اینکه مذاکرات از طریق واسطه‌هایی مانند عمان انجام می‌شود، هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد، اما آثار این گفت‌وگوها ممکن است به‌طور گسترده‌ای بر سایر مسائل مرتبط، از جمله مناسبات ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و همچنین روند مذاکرات ایران با اروپا، تاثیرگذار باشد.
 
 باید به این نکته اشاره کرد که آغاز این گفت وگوها به خودی خود تحولی مثبت در روابط ایران و ایالات متحده به‌شمار می‌رود. این که دو طرف وارد فاز غیرمستقیم مذاکرات شده‌اند، نشانه‌ای از تمایل برای کاهش تنش‌ها و ایجاد فضایی برای بررسی مسائل پیچیده است. اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که این مذاکرات در آغاز هنوز محدود به مسائل خاصی بوده و به‌طور کامل به توافقات هسته‌ای برنخورد. از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران بر مواضع خود تاکید دارد و به‌طور خاص به‌دنبال بازسازی اعتماد با طرف مقابل و رفع بدعهدی‌ها است. این مذاکرات، در درجه اول بر روابط ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاثیر خواهد گذاشت. ایران در حالی که به‌طور مستقل تصمیم‌گیرنده در حوزه فعالیت‌های هسته‌ای خود است، از سوی دیگر با فشارهای آژانس مواجه بوده و نیازمند مدیریت دقیق‌تر این روابط است. به نظر می‌رسد که ایران در صورت ادامه این گفت‌وگوها و دستیابی به برخی تفاهم‌ها با ایالات متحده، ممکن است برخی از اقدامات هسته‌ای خود را در جهت نشان دادن حسن نیت کاهش دهد تا زمینه برای پیشرفت در مذاکرات فراهم شود. این کاهش تنش‌ها می‌تواند در نهایت به تنظیم برخی از اختلافات موجود میان ایران و آژانس کمک کند و رابطه ایران با این نهاد را در مسیر سازنده‌تری قرار دهد.
 
 علاوه بر این، گفت‌وگوهای ایران و ایالات متحده می‌تواند تاثیرات قابل توجهی بر روند مذاکرات ایران با کشورهای اروپایی داشته باشد. کشورهای اروپایی که در طول سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند تا نقش میانجی و تسهیل‌گر را در مذاکرات هسته‌ای ایران ایفا کنند، اکنون ممکن است وارد فاز جدیدی از دیپلماسی شوند. در صورتی که مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا به نتیجه برسد، اروپایی‌ها می‌توانند به‌عنوان پل ارتباطی میان ایران و آمریکا نقش مهمی ایفا کنند. این امر می‌تواند به تقویت مناسبات ایران و اروپا و به‌ویژه در چارچوب برجام و اجرای تعهدات هسته‌ای منجر شود.
 
 در نهایت، مسیر مذاکرات ایران و آمریکا به دقت و حساسیت بالایی نیاز دارد. اگر دو طرف بتوانند اعتماد لازم را بازسازی کنند و به توافقاتی دست یابند، این مذاکرات می‌تواند به‌طور گسترده‌تری بر روابط بین‌المللی ایران و جهان تاثیرگذار باشد. اما اگر مسیر مذاکرات با بن‌بست مواجه شود، احتمالاً وضعیت روابط ایران با آژانس و اروپا همچنان به‌طور مستقیم تحت تاثیر تصمیمات سیاسی و دیپلماتیک باقی خواهد ماند. در هر حال، آنچه که مشخص است، این مذاکرات نه تنها آینده هسته‌ای ایران، بلکه موقعیت سیاسی آن را در سطح جهانی تحت تاثیر قرار خواهد داد.