این دعوا شخصی نیست

نویسنده: اسفندیار خدایی، دکترای مطالعات آمریکا از دانشگاه تهران و نویسنده کتاب تحریم‌های ایران در روابط آمریکا و چین (2017)

دیپلماسی ایرانی: در دنیای سیاست و تکنولوژی، ائتلاف‌ها ناپایدارند، اما کمتر کسی انتظار داشت رابطهٔ دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری جنجالی آمریکا، با ایلان ماسک، مالک تسلا، اسپیس‌اکس و X، چنین زود به خصومت کشیده شود. این جدال، تنها سیاسی نیست؛ بلکه آیندهٔ اقتصاد، تکنولوژی و انتخابات آمریکا را نیز نشانه رفته است.

آغاز جدال (۳۰ مه ۲۰۲۵)

ماجرا با استعفای رسمی ماسک از وزارت کارایی دولت (DOGE) آغاز شد. او نوشت: «به سهم خود کمک کردم؛ حالا زمان ساخت آینده است.» ترامپ نیز با لحنی پرکنایه خداحافظی کرد: «از ایلان متشکریم، اما برنامه‌ها ادامه دارند.»

حمله ماسک به لایحه‌ بودجه ترامپ (۳ ژوئن ۲۰۲۵)

ماسک، لایحه پیشنهادی ترامپ به نام «One Big Beautiful Bill» را «افتضاح تاریخی» خواند که می‌تواند آمریکا را به بدهی مزمن بکشاند. لایحه کاهش مالیات شرکت‌ها، حذف یارانه‌ها (از جمله خودروهای برقی) و افزایش بودجه نظامی را شامل می‌شد.

پاسخ ترامپ (۴ ژوئن ۲۰۲۵)

ترامپ در واکنش گفت: «ماسک وقتی پول یارانه می‌گرفت، مشکلی نداشت. حالا که حذف شده، ناله می‌کند. این ناشکری است.» او تهدید کرد قراردادهای فدرال با شرکت‌های ماسک بازبینی یا لغو خواهند شد.

از طعنه تا اتهام (۵ ژوئن ۲۰۲۵)

ماسک توییت‌های قدیمی ترامپ علیه ولخرجی دولت اوباما را بازنشر کرد و نوشت: «یا تغییر کرده‌ای یا فراموش کرده‌ای، دونالد.» او پیروزی ترامپ را نتیجه حمایت خودش دانست و سپس پستی را لایک کرد که خواستار استیضاح ترامپ بود؛ حرکتی پرمعنا و بحث‌برانگیز.

اتهام سنگین ماسک (۵ ژوئن ۲۰۲۵)

ماسک ادعا کرد نام ترامپ در پرونده‌های اپستین آمده ولی دولت مانع افشای آن شده است. کمپین ترامپ این ادعا را «دروغ محض» خواند. جفری اپستین میلیاردر آمریکایی بود که به اتهام ایجاد شبکه‌ای از سوءاستفاده جنسی از دختران نوجوان بازداشت شد و در سال ۲۰۱۹ به طرز مشکوکی در زندان خودکشی کرد. ارتباط او با چهره‌های بانفوذی مثل بیل کلینتون، پرنس اندرو، بیل گیتس، ترامپ و حتی ایلان ماسک، این پرونده را به یکی از جنجالی‌ترین ماجراهای سال‌های اخیر تبدیل کرد. در دعوای اخیر ترامپ و ماسک، برخی رسانه‌های نزدیک به ترامپ به ارتباط احتمالی ماسک با اپستین اشاره کرده‌اند. ماسک هم متقابلاً همین اتهام را به ترامپ نسبت داده است.

واکنش بازار و افکار عمومی

در ۵ ژوئن، سهام تسلا بیش از ۱۴٪ سقوط کرد. برخی جمهوری‌خواهان از ترامپ حمایت کردند، برخی دیگر از فشار بر نوآوری‌ها ابراز نگرانی کردند.

چرا این اتفاق مهم و خطرناک است؟

چندی پیش، اتحاد ترامپ و ماسک نماد هم‌راستایی قدرت سیاسی و تکنولوژی بود. حالا این اتحاد به صحنه‌ای از اتهام، تهدید و انتقام بدل شده است. این شکاف تازه در دل جریان محافظه‌کار، می‌تواند بر انسجام حزب جمهوری‌خواه و انتخابات آینده اثر بگذارد.

جدال ترامپ و ماسک، دعوایی شخصی نیست؛ این شکاف میان راست افراطی و لیبرتارین‌های ضد بیدارسازی است. ماسک تهدید کرده اطلاعاتی افشاگرانه دارد و ترامپ نیز در حال حمله به بخش مهمی از اقتصاد و رسانه‌های راست‌گراست. این نزاع، ممکن است سرنوشت سیاسی و اقتصادی آمریکا را دگرگون کند. ایلان ماسک تهدید بزرگی برای ترامپ است فراتر از دعوای رسانه‌ای.