شاید بهترین سناریوی خاورمیانه در مقطع فعلی حفظ وضع موجود باشد

نویسنده: راغده درغام 

دیپلماسی ایرانی: رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه هفته گذشته در تهران با اشاره به این که آنکارا گسترش حمایت تهران از نظام اسد را نخواهد پذیرفت، به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه اعلام کرد که با طرح مسکو برای برون‌سپاری مأموریت خود در سوریه به ایران، کاملاً مخالف است. اردوغان تأکید کرد که هر گونه تلاش ایران برای تسلط بر سوریه در تضاد مستقیم با منافع ملی ترکیه خواهد بود و آنکارا در مورد منافع ملی خود بسیار جدی است. 

در همین حال، رهبری ایران به پوتین نشان داد که برای در دست گرفتن کنترل سوریه آماده است. پوتین اذعان کرد که نقش روسیه در سوریه در نتیجه گرفتاری در اوکراین کمرنگ شده است. وی ضمن پذیرش هشدار اردوغان در مورد ایران، به رهبران ایران اطمینان داد که مسکو متحد راهبردی تهران باقی می‌ماند و بدون توجه به دیدگاه‌ها و تهدیدهای اردوغان، به تهران توصیه می‌کند تا در این مقطع زمانی جایگزین روسیه در سوریه شود. پوتین حتی آینده لبنان را نیز تابع محاسبات ایران دانست.

برخلاف برخی تصورات، هدف از نشست تهران تلاش برای تقسیم سه جانبه نقش ها در سوریه بود. با وجود موافقت سه طرف بر ادامه گفتگوها، هیچ توافقی حاصل نشد.

اردوغان با تأکید بر این که ارزیابی ترکیه از منافعش تغییر نکرده است و در صورت نیاز به انجام عملیات نظامی در سوریه ادامه خواهد داد، علاقه چندانی به همکاری با روسیه در سوریه نشان نداد. 

تهران که به دنبال گسترش «خط مقدم» خود با اسرائیل است، سوریه را برای طرح خود در منطقه بسیار مهم می داند. ابراهیم رئیسی در دیدار دوجانبه خود از پوتین خواست تا فشار بر دیگر اعضای شورای امنیت سازمان ملل را افزایش دهد. رئیسی در این دیدار تأکید کرد که ایران امتیازاتی نخواهد داد که این کشور را ضعیف نشان دهد.

برای روسیه و ایران، انعقاد سریع پیمانی میان دو کشور بسیار مهم است. با ادامه عقب نشینی آمریکا از خاورمیانه، اتحاد چین، روسیه و ایران به طور عملی، دقیق و قاطعانه در حال پیشرفت است.

با این که حزب الله غایبی مهم در نشست تهران بود، اما همچنان قوی ترین نماینده ایران در سوریه و لبنان است. حزب الله می رود تا خود را در کنار نیروهای ایران یا به نمایندگی از آنها قرار دهد.

در لبنان، حزب الله در تلاش است تا منابع نفت و گاز کشور را به مهماتی برای «مقاومت» خود تبدیل کند. حزب الله این کار را با تهدید به ممانعت از تعیین مرزهای دریایی میان لبنان و اسرائیل انجام می دهد و دو هدف بسیار مهم را دنبال می کند: تضمین برخورداری از سهم خود از ثروت لبنان و تضمین جابه جایی بدون مانع بین لبنان و سوریه از طریق خشکی و دریا.

توافق آمریکا، ایران و سکوت ضمنی اسرائیل در مورد مسائل هسته ای و امنیتی و کاهش تنش ناشی از آن، گزینه ای بسیار بهتر برای کشورهایی مانند سوریه و لبنان است. ایران و روسیه تصمیم گرفته‌اند از لبنان و سوریه برای منافع متقابل و محاسبات مربوط به مهار اسرائیل استفاده کنند. دولت بایدن هنوز بین امید به توافق با ایران، تردید در مورد فشار بر تهران و حزب‌الله، تهدید به بازگرداندن تحریم‌های «فشار حداکثری» دوران ترامپ و یا انداختن تقصیر همه چیز به گردن دولت قبلی گیر کرده است. شاید بهترین سناریو در خاورمیانه در این مقطع، ادامه وضعیت موجود با تمام ایراداتش باشد.

منبع: نشنال / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11