آقای ترامپ هرگز یک ایرانی را تهدید نکنید!

نویسنده: سعید محمدی، کارشناس روابط بین الملل

دیپلماسی ایرانی: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا که خود میز مذاکره با ایران را با خروج از برجام ترک کرد، بارها در تلاشی مزورانه و در مقام مدعی، خواستار گشایش باب مذاکره با ایران شده است. این در حالی است که او با اقدامات خصمانه خود همچون به کارگیری تروریسم اقتصادی، پزشکی و فرهنگی علیه مردم ایران و دستور ترور قهرمان ملی ایران سردار سلیمانی، دیوار بی اعتمادی را به مراتب فراتر از آنچه قبلا میان ایران و آمریکا بوده، بالا برده است. او اخیرا بار دیگر نظر خود در مورد مذاکره با ایران را این گونه بیان کرد: «ایران به شدت می‌خواهد یک توافق انجام دهد، ایران منتظر است چون به خاطر توصیه ‌هایی که از رقبا می‌شنوند، می‌خواهند ببینند چه کسی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیروز می‌شود. اگر ایران تا انتخابات آمریکا منتظر بماند،‌ باید برای توافق دو برابر هزینه کند». او در جمع محدود باقی مانده از طرفدارانش در شهر «تالسا» در ایالت اوکلاهما گفت: «بگذارید من صریح به شما بگویم، من می‌توانم بهترین توافق و سریع‌ترین را با ایران انجام بدهم. آنها می‌خواهند من ببازم ... «جان کری» و بقیه به آنها گفته‌اند صبر کنید. اگر ترامپ ببازد،‌ شما صاحب و مالک آمریکا می‌شوید. من گفتم ما می‌توانیم صبر کنیم. ایران می‌تواند صبر کند، اما بعد باید هزینه بزرگ و وحشتناکی را برای توافق بپردازد».

ظاهرا ترامپ بر ادامه مسیر عدم التزام به رعایت آداب دیپلماسی برای ایجاد فضای لازم در جهت انجام مذاکره و  توافق سیاسی اصرار دارد، چرا که پیش از این که او یک رئیس جمهور باشد، فردی تاجر، افراطی و نابردبار است. تاجری که با دست یافتن به میز ریاست جمهوری آمریکا و دسترسی به قدرتی وسوسه کننده، روش چانه زنی بازاری، تهدید و شانتاژ به سبک کُشتی کج را برای تنظیم روابط خارجی خود انتخاب می کند. 

با چنین گزینشی همواره  برخی جمع و تفریق های ترامپ در مورد حل و فصل موضوعاتی منجمله در در مسائل داخلی، خارجی و بین المللی دستاورد مطلوب به همراه نداشته و با بن بست مواجه شده است. او در مورد ایران به معادلات چند مجهولی، بغرنج و پیچیده برخورد کرده است. برخی دلائل در مورد عدم موفقیت ترامپ در این باب عبارتند از:

- ترامپ مشاوران خوبی نداشته است، اشتباه بزرگ خروج از برجام، برقراری تروریسم اقتصادی و به شهادت رساندن سردار سلیمانی، قهرمان مبارزه با تروریسم در منطقه، خاورمیانه را گروه مشاوران او در سبد تصمیم سازیش قرار دادند. برخی مشاوران و مقامات ارشد دولت ترامپ از جمله جان بولتون و یا پمپئو با سازمان های تروریستی ضد ایران ارتباط داشته و یا برای آنها لابی گری کرده اند یا می کنند و قصد و نیت این مشاوران همواره به راه انداختن جنگ و تغییر نظام ایران بوده است.

- عدم اطلاعات ترامپ از واقعیات میدانی: ترامپ به دلیل نداشتن اطلاعات دقیق برای سنجش فاصله و ارتفاع دیوار بی اعتمادی میان ایران و آمریکا ضمن برهم زدن قاعده های سازنده، واقعیت های میدانی و تاثیر جریانات متعارض بر روابط فی مابین ایران و آمریکا را در نظر نداشته و صرفا بر اساس باورهای غلط، آن هم از موضع غیرمنطقی و کاسبکارانه مسیر هموار را به ویرانه مبدل کرده است.
 
- بیش فعالی ترامپ در حوزه تهدید: او از طریق صدور فرمان های تحریک آمیز مبتنی بر توسعه فضای جنگ سالارانه با هدف تحمیل اراده سیاسی – اقتصادی یکجانبه گرایانه، به ویژه جایگزین کردن ادبیات تهدید و ارعاب به جای آداب دیپلماسی، اشتباهات فاحشی را مرتکب شد. به کارگیری زبان تهدید و توهین نسبت به اقوام، ملل و ادیان نزد جامعه بین المللی و ایران، چهره منفوری از او ترسیم کرد. ترامپ حتی درک نکرد که چرا نباید هرگز یک ایرانی را تهدید کرد. 

- عدم انتخاب مسیر صحیح برای تعامل و همکاری: ترامپ برای ایجاد فضای مذاکراتی، مسیر صحیح مبتنی بر اعتماد و احترام متقابل را انتخاب نکرد. البته برای کمک به او بهترین مسیر را دکتر حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران بارها به او پیشنهاد داده، مسیر باز و روشنی که تا کنون به قوت خود باقی است: رفع تمامی تحریم های تروریستی و ظالمانه علیه ایرانیان در شرایطی که پاندمی کرونا همکاری های میان جامعه بین المللی را برای شکست این بیماری مهلک، حیاتی کرده است و بازگشت به سازوکار هموار و دارای چشم انداز روشن «برجام» به منظور ادامه رایزنی و گفت وگوهای سازنده.

بدین ترتیب ترامپ در سه سال گذشته علی رغم بیان و تشویق مکرر مقامات ایرانی، برای توافقی سازنده در مسیری صحیح گام بر نداشت. او همواره بر خلاف مسیر جریان منطقی به مقصد ایران پارو زده و بر خلاف تصوراتش هر روز بیشتر از گذشته از میز مذاکره برای ایجاد یک سازوکار منطقی مبتنی بر منافع مشترک با امکان برد – برد طرفین برای مصالحه، فاصله گرفته است.

در واقع ترامپ به دلیل خطای محاسباتی ناشی از تحلیل های غلطی که اطرافیانش در اختیار او گذاشته اند، بارها ضمن طرح این ادعا که ایران در انتظار پیروزی «جو بایدن» نامزد دموکرات در انتخابات است، یا این که دموکرات ها و یا جان کری به ایرانیان خط داده اند که با او مذاکره نکنند؛ متوهمانه خود آزاری کرده و تهران را به مذاکره فاقد چارچوب و بدون چشم اندازی روشن فرا می خواند.