حق آنهایی که در خط مقدم بودند

دیپلماسی ایرانی: همزمان با دیدار ولادیمیر پوتین، حسن روحانی و رجب طیب اردوغان در آنکارا برای دومین اجلاس درباره آینده سوریه، مسکو میزان هفتمین کنفرانس امنیت بین المللی بود. در این کنفرانس چندین وزیر دفاع از کشورهای مختلف حضور داشتند. در این بین چین نه تنها یک مقام بلندپایه را به مسکو فرستاد بلکه پیامی واضح و آشکار نیز داشت. ژنرال وی فنژه، وزیر دفاع جدید چین، در کنار همتای روسی خود سرگئی شویگو گفت: «طرف چینی مایل است که آمریکا درباره رابطه تنگاتنگ میان روسیه و چین در زمینه نظامی مطلع باشد.» شویگو نیز به نوبه خود بر موضوع «رابطه ویژه» در همکاری چین و روسیه تاکید کرد.

حتی قبل از این اجلاس، گلوبال تایم روی این موضوع تاکید داشت که جنگ تجاری با چین تنها رابطه ویژه و تنگاتنگ روسیه و چین را تقویت خواهد کرد. وزیر دفاع ایران، امیر سرتیپ امیر حاتمی روی این موضوع تاکید داشت که «برنامه های خارجی ها» در ارتباط با امنیت خاورمیانه ناگزیر با شکست روبه رو می شود. آنچه در مسکو اتفاق افتاد می تواند با آنچه در آنکارا گذشت همپوشانی داشته باشد.

۲۲ نوامبر سال گذشته نخستین اجلاس سه جانبه روسیه، ایران و ترکیه در سوچی برگزار شد. اجلاس سوچی به کنگره گفتگوی ملی سوریه شکل داد و قدم هایی در جهت صلح در سوریه برداشته شد. حتی سازمان ملل نیز آنچه در سوچی گذشت را «اقدامی مهم برای زنده نگاه داشتن روند مذاکرات سوریه» توصیف کرد. برای مذاکرات آنکارا مقدماتی از سوی وزیر امور خارجه روسیه سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه ایران، محمدجواد ظریف و همتای ترک آنها مولود چاووش اوغلو در ابتدای آوریل در آستانه تهیه شد. بیانیه نهایی بر روی تعهد مشترک و حفظ تمامیت ارضی، اتحاد و استقلال سوریه تاکید داشت.

در حقیقت اجلاس آنکارا نخستین سفر خارجی پوتین پس از انتخاب مجدد به عنوان رئیس جمهور روسیه بود. استراتژی روسیه، ایران و ترکیه در سوریه ادامه آن چیزی بود که در آستانه به آن رسیدند یعنی تاکید بر حفظ مناطق عاری از خشونت در دمشق و حومه شرقی غوطه، ادلب، حمص و مرزهای سوریه و اردن و ایجاد کریدری انسانی برای محافظت از شهروندان در برابر مناطق جنگی به ویژه در منطقه غوطه.

مذاکرات کلیدی صورت گرفته در ترکیه درباره اتفاقی است که پس از ادلب خواهد افتاد. سخن از شورشیان میانه رو و مهاجر است. همه چیز به این بستگی خواهد داشت که آیا آنکارا می تواند این جماعت را متقاعد کند که جنگ به پایان رسیده است. در غیر این صورت نیروهای ارتش سوریه با پشتیبانی نیروی هوایی روسیه به حملات هوایی دیگری دست خواهند زد که می تواند هزاران نفر به آوارگان ۳،۵ میلیون نفری که هم اکنون در مرزهای ترکیه حضور دارند اضافه کند. آنچه مشخص است این است که آنکارا قصد ندارد به این زودی مناطق شمال غرب و مرکزی سوریه را ترک کند. اینکه مسکو و تهران، بدون اشاره به دمشق، چگونه به این مساله واکنش نشان می دهند یک سوال باز است.

همکاری تجاری روسیه و ترکیه بر سه محور اساسی انرژی، هسته ای و سلاح بنا شده است. نخستین نیروگاه هسته ای ترکیه با هزینه ای بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار ساخته خواهد شد و نخستین راکتور آن تا سال ۲۰۲۳ آماده می شود و احداث آن برعهده روس ها خواهد بود. به دنبال قرارداد امضا شده در دسامبر سال گذشته مسکو سامانه موشکی S-۴۰۰ را تا سال ۲۰۲۰ به آنکارا تحویل خواهد داد. برای پوتین این درخواستی از سوی دوستان و همکاران ترک است. درخواستی که ناخرسندی ناتو را در پی داشت. خط لوله ۱۲ میلیارد دلاری ترک استریم که در حال احداث است بخشی دیگر از همکاری های آنکارا و مسکو است که چندین عضو اتحادیه اروپا را آزرده است. همکاری نزدیک چین و روسیه همچنین ممکن است اردوغان را متمایل کند تا به سازمان همکاری های شانگهای بپیوندد. آنکارا همکاری های نزدیکی با دو عضو دیگر این سازمان یعنی ایران و پاکستان دارد. پاکستان عضو دایم این سازمان است و ایران درحال تبدیل شدن به یک عضو دایم.

به گفته وائل الحلقی، نخست وزیر سوریه، موافقت نامه های انرژی، تجاری و مالی امضا شده در سوریه تا کنون ارزشی معادل یک میلیارد دلار دارند. پیش از این ریاض حداد، سفیر سوریه در روسیه قول داده بود که این منافع به کسانی خواهد رسید که به سوریه در مبارزه با تروریسم کمک کرده و «حق کسانی است که در خط مقدم» حضور داشتند تا اقتصاد کشور را احیا کنند. این بدان معنی است که اساسا روسیه، ایران و چین بهره مند خواهند شد. هنوز مشخص نیست که اوتومانسیسم جدید اردوغان اگر بخواهد نقشی ایفا کند در این رابطه چه خواهد کرد.

منبع: آسیا تایمز/ مترجم: روزبه آرش