تمام قد از توافق دفاع می‌کنم

عباس عراقچی*

دیپلماسی ایرانی:به خودمان تبریک می گویم. باید برای این توافق جشن گرفت زیرا ارتقا سطح بلوغ سیاسی در ایران از دستاوردهای توافق سیاسی است. این توافق بلوغ سیاسی بین المللی در ایران را به شدت بالا برد. من سراغ ندارم در موضوعی با این درجه اهمیت انقدر بحث شده و زوایای مختلف آن بررسی شده و تیم مذاکره کننده هم پاسخگو بوده باشد. درست است که در خلال مذاکرات و بعد از آن خیلی فشار آمد ولی بسیار مبارک بود و ما شاهد اثبات و تثبیت چند صدایی و بلوغ سیاسی در ایران بودیم.

مذاکرات هسته ای بر اساس بی اعتمادی به یکدیگر بود، نه ما به آنها اعتماد داشتیم و نه آنها به ما و همه توافقات هم به این ترتیب است. بدون اینکه لازم باشد کسی به کسی اعتماد کند اما در هر حال باید موارد را با درصد کمی از ریسک پیش برد و نهایتا باید ریسک پذیری تا حدی وجود داشته باشد. بحثی که در مذاکرات وجود داشت این بود که ما به دلیل عدم اعتماد می گفتیم اول آنها تحریم ها را بردارند بعد ما تعهداتمان را اجرایی کنیم. آنها هم از ما می خواستند ما ابتدا اقدام کنیم و بعد آنها تحریم ها را بردارند. اصلی که همه بر آن اعتقاد داشتند اصل همزمانی بود و مشکلی که وجود داشت و دارد این بود که اجرای تعهدات در بازه زمانی مختلفی امکان پذیر است، کارهایی که ممکن است ما انجام دهیم چندین ماه طول بکشد اما برداشتن تحریم ها می تواند سریع باشد و این اقدام طی یکی دو هفته بیشتر نخواهد بود اما اینکه چطور می شود زمان اجرای تعهدات را متناظر کرد فرمولی است که در برجام وجود دارد. این مرحله که در آن هستیم، مرحله تصویب قانونی است. حداکثر 90 روز طول می کشد که کار در مجلس و شورای عالی امنیت ملی ایران و کنگره آمریکا طی شود. پس از آن به روز توافق می رسیم. در آن روز آمریکا و اروپا تحریم های مالی و اقتصادی را لغو یا متوقف می کنند، اروپایی ها با تصمیم شورای وزیران اتحادیه اروپا تحریم ها را لغو می کنند، رییس جمهور آمریکا با امضای دستوری تحریم های آمریکا را متوقف می کند و شورای امنیت هم که قطعنامه خود را در این خصوص قبلا منتشر کرده است. در واقع اروپا و آمریکا حکم لغو را انشا می کنند اما این حکم اجرایی نمی شود تا زمانی که ما کارهایی را انجام دهیم، در این فاصله ما برخی کارهایی را که متعهد شده ایم انجام می دهیم.

با هیچ فرمول دیگری نمی شد همزمانی رعایت شود، تحریم های اقتصادی و مالی در روز اجرا برداشته می شوند و محدودیت های تسلیحاتی و موشکی هم در یک مدت زمانی معقول که مد نظر رهبری بود برداشته خواهد شد. جدول زمانی که پیش بینی شده کاملا معقول است و همه چیز در روال خودش طی می شود. تحریم سوئیفت طبق قوانین اروپا علیه کسانی است که نام آنها در لیست سیاه تحریم ها وجود دارد. آمریکا، اروپا و شورای امنیت فهرستی از افراد حقیقی و حقوقی دارند که به این افراد ویزای سفر داده نمی شود و اموالشان هم بلوکه می شود و سوئیفت هم با این ها حق ندارد کار کند. سوئیفت یک شرکت خصوصی است که خدمات مالی ارائه می کند. خود این شرکت به خاطر اثر روانی تحریم ها و خطر اعتبار خودش با ایران کار نمی کرد، در واقع تحریم سوئیفت تا 90 درصد به خاطر تحریم روانی علیه ما بود. به خاطر فضای امنیتی سازی و تحریم های شورای امنیت خیلی از شرکت ها و بانک ها با وجود این که منعی برای همکاری با ما نداشتند ولی ترجیح می دادند با ایران کار نکنند. توافق برجام عامل شکسته شدن فضای روانی علیه ایران شد. در اثر توافق برجام هر کسی که از لیست تحریم ها خارج می شود تحریم سوئیفت هم علیه آن اعمال نخواهد شد. در مرحله نخست 800 نهاد حقیقی و حقوقی از فهرست تحریم ها خارج می شوند و تحریم سوئیفت هم علیه آنها اعمال نخواهد شد ضمن این که در تحریم های اشاعه ای هم مواردی مربوط به سوئیفت کاملا رفع می شود و از زمانی که توافق اجرایی و فضای روانی برداشته شود، سوئیفت مشکل نخواهد داشت.

پرسیده می شود که آیا متن توافق متوازن است یا نه؟ می گویم متن توافق، متن متوازنی است. توافق هم متوازن است و هر دو طرف به خواسته های خود رسیدند ولی آیا خواسته های هر دو طرف هم وزن هستند، این بحث دیگری است. طرف مقابل خواسته اش تغییر رژیم و تغییر رفتار سیاسی ایران بود که مدت ها این خواسته ها را کنار گذاشته است. خواسته دیگرش این بود که ایران به سمت سلاح هسته ای نرود و خود آنها اعتراف کردند که اگر ایران اراده کند منعی در مساله ندارد و تکنولوژی آن را هم در اختیار دارد. آنچه که مانع است اراده ای است که در این زمینه به خاطر فتوای مقام معظم رهبری وجود دارد. اینها قصدشان این بود که اگر ایران اراده کرد به سمت سلاح هسته ای برود، این فرآیند یک سال طول بکشد آن هم برای مدت زمان 10 سال و همه چیزهایی که در توافق آمده است بر همین مبناست. در واقع یک سال Break Out Time بوده است که به آن رسیدند. ما هم محدودیت ها و نظارت ها را پذیرفتیم.

خارج شدن از فضای امنیتی سازی خواسته ایران بود؛ فضایی که پرونده ایران را تهدید علیه صلح و امنیت بین الملل عنوان می کرد و هدفشان ایجاد اجماع بین المللی علیه ایران بود و ما توانستیم از این شرایط خارج شویم. 6 قطعنامه ذیل فصل 7 علیه ایران صادر می شود اما قطعنامه جدید که ذیل فصل 7 نیست و تحت ماده 25 است از تغییر بنیادین در روابط بین ایران و شورای امنیت سخن می گوید. برنامه هسته ای ما از یک برنامه ممنوعه به یک برنامه مشروع از دید شورای امنیت و حقوق بین الملل تبدیل شد. حتی در این قطعنامه عنوان شده که برنامه هسته ای ایران، برنامه ای تجاری است و ایران ظرف 10 تا 15 سال به همه خواسته های خود خواهد رسید. تحریم های اقتصادی و مالی در روز اجرای توافق و بقیه تحریم ها در یک فاصله زمانی معقول برداشته می شود و ما از هیات های طرف مقابل شنیدیم که می گفتند ایرانی ها تایید فعالیت هسته ای خود را از شورای امنیت گرفتند. مهم ترین خواسته ما و چیزی که منشا قدرت ایران بود، این بود که در یک دعوای 12 ساله توانستیم حرف خود را به کرسی بنشانیم و این از همه دستاوردهای ما مهم تر است. ما با غرب و شورای امنیت وارد معرکه 12 ساله ای شدیم و موضوع دعوا این بود که ایران غنی سازی نکند. این مساله ضرورت معیشتی ما نبود. موضوع ما نبرد اراده ها بود، این که 6 قطعنامه می گوید ایران باید غنی سازی را متوقف کند اما این قطعنامه ها یک دقیقه هم اجرا نشد و این 6 قطعنامه توسط یک قطعنامه کنار گذاشته شد. آنها خواسته خود مبنی بر غنی سازی صفر را کنار گذاشتند و ما می بینیم که هر روز نتانیاهو در تلاطم بود که سانتریفیوژ را هم به ایران ندهید. دعوای اراده ها به نفع جمهوری اسلامی تمام شده است. رمز قدرت ما این است که ما در منطقه امنیت ساز هستیم و بدون نظر ایران چیزی پیش نمی رود و به خاطر این است که ایران قدرت و اراده مقاومت داشته است. قدرت ایران ناشی از مقاومت مردم در مقابل فشارها و تحریم ها است. مقاومت مردم بود که دشمن را از تحریم ناامید کرد. می خواهم به خودمان به خاطر این توافق تبریک بگویم. برخی می گویند باید در این زمینه منصف بود و نه جشن و نه عزا گرفت اما من می گویم باید به خاطر این توافق جشن بگیریم و من تمام قد از توافق دفاع می کنم.

* متن کامل سخنرانی معاون معاون امور حقوقی و بین المللی وزیر امور خارجه در نشست دیپلماسی ایرانی برای بررسی توافق هسته ای وین؛ 18 مردادماه، سالن آمفی تئاتر روزنامه اطلاعات