همه اقدامات در چارچوب خطوط قرمز بوده است

علی اکبر صالحی*

دیپلماسی ایرانی: در کشوری چند صدایی هستیم و موافق و مخالف از منظر خود مطالبی را بیان می کنند، بنابراین برای روشن شدن اذهان عمومی ضرورت دارد شرکت کنندگان با وجود این که در یک ماه گذشته جلسات متعددی با اقشار مختلف برگزار کرده اند، به برطرف شدن این ابهامات کمک کنند. در رژیم گذشته و اواخر سال 53 سازمان انرژی اتمی ایجاد و براساس توصیه کشورهای غربی که درآمد خوبی برای آن ها داشت با بالا رفتن قیمت نفت راه اندازی شد. آن ها پیش بینی کرده بودند ایران در طول 20 سال دارای 20 هزار مگاوات برق هسته ای باشد که بعد از انقلاب و با جنگ تحمیلی و خارج شدن کارشناسان خارجی و بمباران بوشهر این موضوع از اولویت خارج شد. در واقع هدف از راه اندازی صنعت هسته ای در کشور، تولید برق بوده است و امیدواریم تا 10 سال آینده بتوانیم سه هزار مگاوات تولید برق هسته ای داشته باشیم. بعد از جنگ، کشور تصمیم گرفت به فعالیت های هسته ای بازگردد، مجلس شورای اسلامی نیز بر این موضوع توصیه کرد و رهبر معظم انقلاب نیز به این موضوع در چشم انداز بلندمدت اشاره کردند که باید از این ظرفیت برخوردار شویم. در عین حال هدف صلح آمیز تولید برق هسته ای هم قبل از انقلاب، هم بعد از انقلاب و هم بعد از وین وجود داشته است.

بعد از جنگ، دولت تصمیم گرفت که باید در زمینه هسته ای خودکفا باشد و برای ساخت نیروگاه بوشهر که در حال حاضر 6 میلیارد دلار ارزش دارد، عقلانیت حکم می کند برای چنین سرمایه گذاری عظیمی تضمین سوخت آن را نیز داشته باشیم و بر این اساس کشور تصمیم گرفت وارد عرصه تولید چرخه سوخت شود و به گونه ای عمل کند که نشان دهد توانایی سوخت را دارد نه الزاما این که سوخت کل نیروگاه های آینده خود را تامین کند. اینکه گفته می شود بعد از وین فعالیت های هسته ای کور، متوقف یا حتی کند شده است، با صدای رسا می گویم و به عنوان کسی که متولی این حوزه است به ملت بزرگوار اطمینان می دهم که همه اقدامات در چارچوب خطوط قرمز بوده و تمامی کارها در کمیته های مختلف و نه زیر نظر یک فرد عمل شده است. بعد از مذاکره عملا در ادامه فعالیت صلح آمیز هسته ای محدودیت نداریم چرا که آن ها از منظر خود می گویند ایران باید نسبت به انحراف به سمت فعالیت غیرصلح آمیز محدود شود و این نگرانی آن ها بوده است. من نیز موافق این گفته آقای ظریف هستم که اگرچه اساس تحریم بحث دیگری بود، آنها به دنبال تغییر پارادایم سیاسی در کشور بودند و ما بارها گفته ایم که به دنبال فعالیت غیرصلح آمیز نیستیم و هر چه قدر می خواهید می توانید این موضوعات را پیگیری کنید و ما نیز کمک خواهیم کرد. در برجام آمده که موضوع ایران باعث نشود دیگر کشورها نیز به آن بپردازند و این جای تبریک دارد که ایران به عنوان تنها کشور در حال توسعه با مقاومت و ایستادگی توانست حق خود را بگیرد و تصریح کند و بعید می دانم کشور دیگری در حال توسعه به چنین جایگاهی برسد. یکی از راه های جلوگیری و ایجاد محدودیت از سوی آن کشورها این بود که می گفتند ما نباید روی فلز پلوتونیوم کار کنیم، اگرچه ما در افق 15 ساله هم چنین فلزی را نخواهیم داشت. از طرفی اگر موضوع آنها سوخت نیروگاه بوشهر است، قرار است این سوخت را به روسیه برگردانیم.

اگر موضوع سوخت اراک باشد 5 الی 6 سال طول می کشد تا این سوخت تولید شود و 5 سال طول می کشد تا این سوخت به مرحله عملیاتی درآید و نهایتا 10 سال طول می کشد که پلوتونیوم را به فلز تبدیل کنیم، بنابراین چون ما قصد غنی سازی 90 درصدی را نداشته و نداریم به دنبال موارد غیرصلح آمیز نیستیم. در قسمت راستی آزمایی نیز دو بخش داریم؛ ما به عنوان عضو آژانس و ان.پی.تی در فعالیت صلح آمیز هسته ای لاجرم طبق توافق پادمانی، آن ها باید بتوانند بازرسی های خود را انجام دهند و بیش از 30 سال است که این بازرسی ها انجام می شود. تا زمانی که نظم جهانی وجود دارد و ما فعالیت هسته ای داریم این بازرسی ها نه برای کشور ما، بلکه برای همه کشورها وجود خواهد داشت. بازرسی دیگری تحت راستی آزمایی نیز وجود دارد و این است که بعد از وین باید اقدامات کمّی انجام دهیم؛ یعنی تعداد سانتریفیوژ را کم کنیم و ذخایر را به 300 کیلوگرم برسانیم، آن ها هم باید راستی آزمایی کنند که آیا این اقدامات انجام شده است؟ و پس از آن اعلام می کنند و در روز موعود تمام تحریم ها برطرف می شود. در این راستی آزمایی ما برای خرید تجهیزات، محدودیت هایی را پذیرفتیم و آن ها لیستی از تجهیزات را دارند که می گویند این لیست مدنظر ما است. البته این تنها برای کشور ما نیست. حتی برای کشوری مانند نیجریه نیز این لیست چک می شود و ما پذیرفتیم اگر تجهیزاتی می خواهیم بخریم کمیته ای که کالاهای دو منظوره را لیست کرده نظارت کند.

پیش از برجام تامین تجهیزات با دردسرهای فراوانی انجام می شد و احتمال خرابکاری هم در آن می رفت. در حال حاضر بعد از مذاکرات وین ما به طرق رسمی تجهیزات خود را خریداری می کنیم و اگر خرابکاری صنعتی رخ دهد به طور رسمی اعلام دعوا خواهیم کرد که این یک حسن است ضمن این که وقتی می خواهیم کالایی برای ایزوتوپ های پایدار و طراحی رآکتور صنعتی آب سنگین اراک خریداری کنیم یا بسازیم، کاملا روشن خواهد بود.

اگر برای فعالیت های هسته ای هزینه کردیم خدا شاهد است که بردیم. شما عزت را در آینده مشاهده خواهید کرد و خوشا به حال نسل های آینده که خواهند دید که کشور به چه سمت و سویی خواهد رفت و چه روزگار نیکویی خواهد داشت. اینکه چرا چنین توافقی 12 سال پیش صورت نگرفت و آیا هزینه این اقدام بررسی شده است؟ باید گفت آیا باید همانند کشور لیبی عمل می کردیم که همه صنعت هسته ای خود را واگذار کرد و بعد هم حکومت را، یعنی آش را با جایش بردند؟ یا باید مانند کره شمالی می ایستادیم؟ ما از ان. پی. تی خارج نشده ایم و نمی خواهیم مانند لیبی و کره شمالی باشیم. جمهوری اسلامی ایران دارای تاریخ سه هزار ساله و مدیریت حکیمانه است و ضمن حفظ و تثبیت حقوق، با دنیا از در مذاکره در می آییم .ما هزینه زیادی برای حفظ استقلال سیاسی می پردازیم و اگر به خواسته های آن ها تن می دادیم، همچون ژاپن هزاران دلار سرمایه وارد کشور می شد. ما می خواستیم 20 هزار مگاوات برق تولید کنیم که برای آن 2.5 میلیارد دلار هزینه پرداخت شد. این که گفته می شود ما نیروگاه هسته ای نمی خواهیم، این باید توسط متخصصین بررسی شود و پاسخ دهند و این حق ما و نسل آینده ما است. باید به آینده مملکت نگاه کنیم و اگر همچنان انرژی را از منابع نفتی تامین کنیم، در این صورت آیندگان خواهند گفت که گذشتگان نفت را فروختند و خوردند و به فکر آسایش خود بودند و در نهایت ما را نفرین خواهند کرد.

برای راه اندازی نیروگاه بوشهر به دنبال اسپانیایی ها، آمریکایی ها و حتی آلمانی ها که در ابتدا پول دریافته کرده بودند رفتیم اما نیامدند، در مذاکره 1+5 تمکین کردند و هرچه می خواستیم گرفتیم. اگر چنین فرصتی برای کشور به وجود نمی آمد چنین دستاوردی حاصل نمی شد، بنابراین کنگره آمریکا حق دارد که بگوید کشور را به ایران صنعتی تبدیل کرده اند .سه الی چهار سال مدام گفتند که ما به دنبال غنی سازی 50 الی 70 درصدی هستیم و هر چه می گفتیم که این تجهیزات آلوده از خارج آمده قبول نمی کردند اما با مقاومت و ایستادگی ملت متوجه شدند که حق با ما است .حال این که نیروگاهی را با مقاومت ملت برای تولید یک هزار مگاوات ساختیم، گفتیم که سوخت آن را هم باید خودمان تضمین کنیم، آیا این ادعای بدی است؟ نیروگاه هایی که در کشورهای امارات و مانند آن ها ساخته می شود تنها یک باتری است که طی یک قرارداد با کره جنوبی ساخته می شود و آن را راهبری می کنند و در نهایت با خود می برند، آیا ما می خواهیم باتری بسازیم؟ امروز فرزندان این مملکت درباره گداخت که 50 سال آینده به بازار خواهد آمد، فعالیت می کنند. بنابراین باید آماده باشیم و الفبای علم را یاد بگیریم تا بتوانیم کتاب علم را بخوانیم.

این که نفت را بفروشیم و بخوریم درست نیست. 1+5 می داند ما چه قدرتی داریم و به دنبال سلاح هسته ای نیستیم اما برخی داخلی ها این را نمی دانند .برای اولین بار یک کشور در حال توسعه در عرصه دیپلماسی در جایگاه کشورهای توسعه یافته قرار گرفته است و در حال حاضر در اذهان عمومی جهان ایران به قدرتی بزرگ تبدیل شده است که افتخاری برای کشورهای اسلامی و در حال توسعه به حساب می آید .شهید علی محمدی و شهریاری شاگردان من بودند، من توفیق معلمی آنها را داشتم و زمانی که آن ها را از دست دادم نمی توانستم روی پای خود بایستم. این را گفتم که بگویم اهل شعار نیستم، وقتی به عکس شهدا می نگرم می گویم همه چیز شما هستید .ملت با استواری و شهامت در مقابل جهان استکبار ایستاد و حق خود را گرفت. آن ها مجانی چیزی به کسی نمی دهند بنابراین بدانید که می خواهیم ژاپن علمی باشیم نه ژاپن سیاسی.

* متن کامل سخنرانی معاون رییس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی در نشست دیپلماسی ایرانی برای بررسی توافق هسته ای وین؛ 18 مردادماه، سالن آمفی تئاتر روزنامه اطلاعات