معادله‌ای که تعریف سیاسی منطقه را تغییر می‌دهد
اتصال مسکو به هم‌پیمانی تهران – بغداد – دمشق
ديپلماسي ايراني: سياست عراق و سوريه يكي از سياسي‌ترين روابط دو كشور همسايه محسوب مي‌شود. در ظاهر به اين شکل است كه عراق موضعي نزديك به لبنان يعني خودداری از اتخاذ هر گونه موضعي در قبال سوريه و حفظ خويشتنداري اختیار كرده، اما واقعيت اين است كه در كنار نظام فعلي دمشق ايستاده و حتي از آن فراتر حمايت‌هاي ملموس و واقعي از نظام اسد مي‌كند. چه از زاویه روابطش با دمشق و چه از اين بابت كه مانع ورود بيش از پيش پناهندگان سوري به خاك خود شده است. در حالي كه بر اساس روابط دو جانبه ميان ملت‌ها انتظار مي‌رفت كه دروازه‌هاي خود را براي ورود پناهندگان سوريه به خاك خود باز كند. به خصوص كه شمار بسياري از عراقي‌ها سال‌هاي بسياري را در سوريه گذراندند، حتي نوري مالكي، نخست وزير عراق در زمان ديكتاتوري صدام حسين بر اين كشور زندگي دوران تبعيد خود را در سوريه گذراند.
اما مسير سياسي عراق – سوريه را نمي‌توان از روابط عراق با ايران كه در سال‌هاي اخير به آن درجه رسيده است كه مي‌توان آن را در تاريخ روابط دو طرف بي‌سابقه دانست، جدا كرد. به گونه‌اي كه مي‌توان گفت نوري مالكي روابط تهران – بغداد را از يك رابطه پرتنش در گذشته به يك رابطه بسيار نزديك و دوستانه و استراتژیک تبديل كرده و اجازه نداده است كه دخالت كشورهاي رقيب منطقه‌اي و پان‌عربيست‌هاي داخلي خللي در آن ايجاد كند. البته ايران نيز در عراق براي حفظ مالكي همه گونه حمايتي به عمل آورده است و اجازه نمي‌دهد كه چه در داخل و چه در خارج، بغداد تحت کنترل مالکی تضعيف شود.
اين گسترش روابط سبب شده است تا عراق نيز در زمره كشورهاي هم‌پيمان ايران در منطقه قلمداد شود. در سايه همين نزديكي روابط بود كه نوري مالكي به توصيه ايران راهي مسكو شد و يك قرارداد تسلحياتي گسترده و تمام عيار با روسيه امضا كرد. قراردادي كه در نوع خود بي‌نظير بود و ارزشي بالغ بر چهار ميليارد دلار داشت و از سوي ديگر ارتش و سازمان‌هاي امنيتي عراق را از وابستگي صرف به سلاح‌هاي امريكايي و غربي رها مي‌كرد.
نمي‌توان منكر اين حقيقت شد كه امضاي توافق‌نامه تسليحاتي ميان عراق و روسيه به نفع ايران و سوريه نبوده است. دو كشوري كه روابطي بسيار تنگاتنگي با يكديگر دارند و در حال حاضر هر كدام با مشكلي در منطقه دست به گريبان است و به حمايت‌هاي روسيه به عنوان یکی از قدرت‌های برتر دنیا و از اعضای دائم شورای امنیت براي فايق آمدن بر اين مشكلات نياز دارد. سوريه از ناآرامي‌هاي داخلي رنج مي‌برد و نياز به حمايت‌هاي روسيه براي آينده سياسي خود در سايه فشارهاي بين‌المللي و غربي براي تغيير نظام حاكم بر آن دارد و ايران نيز بر سر پرونده هسته‌اي‌اش با مشكلات متعددي با غرب دست و پنجه نرم مي‌كند که حمایت روسیه از آن از اهمیت ویژه و بسیار بالایی برخوردار است. از اين رو نزديك شدن عراق كه هم به ايران و هم به سوريه نزديك است، به روسيه و امضاي قرارداد تسليحاتي با آن مي‌تواند به سود تهران و دمشق تمام شود.
نقش عراق در حمايت از ايران و سياست‌هاي آن به خصوص در پرونده هسته‌اي و گذشتن آن از تحريم‌هاي بين‌المللي بسيار مهم و روشن است. گزارش‌های بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد عراق نفت ایران را در بازارهای جهانی به فروش می‌رساند و ارز مورد نیاز ایران را تامین می‌کند. علاوه بر آن همکاری‌های نظامی و امنیتی گسترده‌ای میان ایران و عراق وجود دارد که بیش از این هیچ گاه سابقه نداشته است. سفر ژنرال احمد وحیدی، وزیر دفاع ایران به عراق و امضای توافق‌نامه‌های متعدد همکاری با دولت عراق همگی در همین راستا صورت گرفته است. از این رو می‌توان گفت که عراق جایگاهی ویژه در دستگاه سیاست خارجی و دیپلماسی دفاعی ایران دارد. عراق همچنین بازوی اتصالی ایران به سوریه است. سوریه‌ای که به کمک‌های بی‌شائبه ایران نیاز وافر دارد و عراق نقطه مفصلی آن برای برخورداری از این حمایت‌های منطقه‌ای‌اش محسوب می‌شود. عراق همچنین سوخت ارزان قیمت در اختیار سوریه قرار می‌دهد تا بتواند از پس جنگ خونینی که این روزها با آن درگیر است، برآید.
این روزها دیگر نمی‌توان منظومه سیاسی منطقه را بدون عراق و موضوعیت سوریه و نزدیکی هر دوی آنها به ایران تعریف کرد. روابط سیاسی عراق، سوریه و ایران روابطی خدشه‌ناپذیر و در عین حال تاثیرگذار در تمامی تعریف‌های سیاسی منطقه‌ای محسوب می‌شود. همین رابطه نزدیک و استراتژیک است که برای روسیه جذابیت دارد که باعث می‌شود خود را وارد آن کند تا این هم‌پیمانی از یک هم‌پیمانی سه جانبه به یک هم‌پیمانی چهار جانبه تغییر یابد. هم‌پیمانی‌ای که بی‌شک بسیار بیش از گذشته می‌تواند منافع روسیه در خاورمیانه را تامین کند و می‌تواند آینده‌ای بهتر برای حضور منطقه‌ای مسکو در برابر امریکا و غرب را نیز ترسیم کند.
منبع: السفیر
تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی
نظر شما :