چندبار باید ایران حسن نیت خود را به آذربایجان، ترکیه و عربستان نشان دهد؟

نویسنده: پویا فتحی زاد، پژوهشگر جغرافیای سیاسی

دیپلماسی ایرانی: روابط بین المللی با همسایگان آن هم در منطقه ای شکننده و بحران زا، قطعا از اهمیت زیادی برخوردار است. در شرایطی که چشم انداز مطلوب غرب در این منطقه متکی بر ناامنی و بحران است، ایجاد روابط حسنه و همگرایی های منطقه ای مسلما می تواند نقش مهمی را در مدیریت سیاسی فضای غرب آسیا داشته باشد.

متاسفانه آسیای غربی ژئوپلیتیک مطلوبی را در منطقه خود ندارد. علی رغم وجود اشتراکات فراوان و دلایل بسیاری که می تواند بر اتحاد و هم دلی کشورهای منطقه دلالت کند، برخی از این کشورها همچنان تمایل خود را به بازیگران بیرونی نشان می دهند. بدون شک، بدیهی است که هر مسئله تنش زا و نگران کننده این منطقه به طور مستقیم یا غیر مستقیم از منبع تغذیه غربی سرچشمه می گیرد. منفعت آنان مطمئنا در ناامن سازی آسیای غربی است. با این وجود، همچنان برخی کشورهای منطقه عاقلانه فکر نمی کنند و تصمیمات منطقی نمی گیرند!

جمهوری اسلامی ایران بارها تاکید کرده که مسائل منطقه راه حلی به جز همگرایی کشورهای درون منطقه ای ندارد و دستیابی به الگوی مطلوب توسعه همه جانبه کشورها در عین رقابتی سالم، به خواست و عمل کشورهای منطقه نیازمند است. 

با این حال، برخی از صاحب نظران کنش تنش زای برخی از کشورها نظیر آذربایجان، ترکیه یا عربستان را از ضعف سیاست خارجی ایران ناشی دانسته اند و نابخردی آن کشورها را نادیده می گیرند! مگر هنگامی که جمهوری اسلامی ایران برای بازپس گیری اراضی قره باغ به آذربایجان مستشار نظامی فرستاد، به باکو آموزش های راهبردی داد و برای آن هزینه کرد، حسن نیت خود را نشان نداد؟! مگر هنگامی که جمهوری اسلامی ایران رئیس جمهوری شکست خورده ترکیه را از کودتای این کشور با قدرت سایه وار و نامحسوس خود نجات داد و مسائل امنیتی آن را بهبود بخشید، حسن نیت خود را نشان نداد؟! مگر هنگامی که جمهوری اسلامی ایران به کرار پیشنهاد تمرکز بر دین مشترک و پرهیز از اختلافات را به عربستان داد، حسن نیت خود را ثابت نکرد؟!

یقینا ریشه واگرایی و عمل نابخردانه این کشورها را باید در عامل سومی جست. چرا که ایران بارها و بارها حسن نیت و صداقت خود را به همسایگانش اثبات کرده است. در حالی که همانها به خوبی و کاملا مستدل می دانند اگر ایران سر ناسازگاری داشت اوضاع کنونی آنها اینطور نبود و آرامش امروزی شان را نداشتند!

در این میان چرایی ورود رژیم صهیونیستی، ایالات متحده و برخی اروپایی ها در مسائل امنیتی و سیاسی منطقه را باید در اندیشه و نگرش کشورها جست نه در سیاست خارجی ایران. مگر ایران برای همسایگان خود چه باید می کرده که نکرده است؟! از کمک های بشردوستانه تا مستشاری نظامی، تبادل گردشگر، سازمان منطقه ای، روابط اقتصادی و... در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نسبت به منافع مشترک خود با همسایگانش وجود داشته است. با این حال کدام دلیل منطقی ای وجود دارد که ملعبه و آلت دست شدن این کشورها را در راهبرد ضد امنیتی دشمنان ایران توجیه کند؟!