سفرهایی که عامل تقویت قدرت کشورهای منطقه می شود

نویسنده: مریم خالقی نژاد، دکتری تخصصی علوم سیاسی

دیپلماسی ایرانی: تحولات مختلف جهان منجر ایجاد چشم اندازهای دیپلماتیک مختلفی در روابط کشورهای مختلف شده است. یکی از این تغییرات و چشم اندازهای مهم تحولات منطقه ای، تمایل کشورهای مناطق مختلف به روابط بیشتر پارادیپلماتیک است که این امر در قالب پارادیپلماسی منطقه ای تبلور یافته و ظهور کرده است. 

دیپلماسی به عنوان یکی از ابزارهای مهم در تحقق اهداف و منافع ملی کشورها در سیستم بین الملل، از همان ابتدا به عنوان یکی از موضوعات مهم و دغدغه های اصلی در روابط بین الملل مطرح بوده است. اما با توجه به ویژگی های سیستم بین الملل، از جمله چرخه قدرت در آن، پیوند بین دیپلماسی و چنین چرخه ای از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است ( قاسمی، 1391). اکنون که کشورهای مختلف در کل جهان تا حدودی به سمت دیپلماسی منطقه ای نگاهی خوشبینانه دارند و سعی دارند که بیشتر به این عرصه بپردازند جای دارد که منطقه خاورمیانه و کشورهای قدرتمند این منطقه از جمله ایران و روسیه و کشورهایی همچون عراق به این امر توجهی ویژه داشته باشند.

دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در سالی که گذشت با وجود برخی مشکلات اقتصادی و اقدامات تحریمی آمریکا، حضوری فعال در تحولات منطقه داشت و در عرصه تعاملات سیاسی – امنیتی با کشورهای همسایه و منطقه گام های موثری برداشت. در این راستا، جمهوری اسلامی ایران در چارچوب تعامل سازنده با نظام بین الملل، به تلاش های بی وقفه خود برای مقابله با تروریسم و برقراری آرامش در منطقه ادامه داد. ایران معتقد است تروریسم و افراط گرایی، تولید و قاچاق مواد مخدر، توسعه نیافتگی، فقدان زیرساخت های مناسب، کمبود آموزش، سرمایه گذاری محدود، فقدان منابع مالی و مهاجرت ها از معضلاتی هستند که با همکاری قابل حل است. توجه به این مشکلات بخشی از سیاست خارجی ایران است که با سرنوشت ملت های منطقه ارتباط دارد. از نگاه دیپلماسی ایران، تحقق امنیت و صلح پایدار در منطقه به عوامل متعددی بستگی دارد که مهمترین آن قطع نفوذ و مداخلات بیگانگان و تقویت همکاری میان کشورهای منطقه است (پارس تودی 1398). بر همین اساس است که شاهد تلاش های دیپلماتیک ارگان های مربوطه در ایران و سایر کشورهای منطقه هستیم. علاوه بر این می توان از دیگر چشم اندازهای دیپلماسی منطقه ای گسترش رشد اقتصادی و بالا بردن سطح همکاری سیاسی و اقتصادی و فرهنگی منطقه باشد که با همکاری کشورهای مختلف این امر قابل وقوع است. نمونه بارز تلاش مقامات مختلف در این عرصه را می توان به سفرهای مختلف طی یکی دو هفته اخیر نام برد که نشان از تلاش و پیگیری برای اقدامات و ایجاد زمینه های بیشتر دیپلماسی منطقه ای دارد.

وزیر امور خارجه ایران در روزهای اخیر در قبل از سفر نخست وزیر عراق به ایران به عراق سفری یک روزه را داشته که این امر برای تقویت روابط و مناسبات بوده است و در نهایت منجر به نزدیکی کشورها و تقویت دیپلماتیک منطقه ای می شود. وزیر امور خارجه بعد از بغداد به کردستان عراق رفت و طرفین بر توسعه روابط و مناسبات تهران – اربیل تاکید کردند. این اقدامات و دیدارهای دیپلماتیک در صورت عملی شدن و به ثمر نشستن منجر به تقویت دیپلماسی منطقه ای می شود.

در مقابل بعد از برگشت ایشان به کشور دیدار نخست وزیر عراق از ایران و ملاقات با ریس جمهوری و سایر مقامات را شاهد هستیم که قابل ذکر است در این بین وزیر امور خارجه به مسکو سفر داشته است. این رفت و آمدهای مقامات دیپلماتیک و رسمی دولتی از تلاش کشورهای مختلف به خصوص ایران برای افزایش و تقویت زمینه های دیپلماسی منطقه ای نشان دارد. در این دیدار بنا بر اخبار تازه اعلام شده در خصوص موارد مهم از جمله مناسبات و روابط طرفین و سپس سوریه و برخی مسائل مانند برجام رایزنی شده است. 

از آنجایی که امروزه حاکمیت و امنیت کشورهای منطقه تا حدودی به هم گره خورده و تحت تاثیر یکدیگر است و همچنین از این جهت که زمینه همکاری های منطقه ای سیاسی و فرهنگی بیش از پیش فراهم شده است به نظر می رسد کشورهای منطقه به خصوص ایران، عراق و روسیه دریافته اند که اکنون برای افزایش قدرت خود بیش از هر دوره ای باید بر محورهای مختلف دیپلماسی منطقه ای تاکید کنند و اقدامات مهمی در این زمینه انجام شود تا شاهد افزایش قدرت کشورهای منطقه در عرصه جهانی و همکاری های مختلف داخلی با یکدیگر در عرصه منطقه ای باشیم. با عطف به تمایل کشورهای مختلف شاید بتوان گفت در آینده نزدیک بیشتر شدن و پررنگ تر شدن دیپلماسی منطقه ای و روابط دیپلماتیک منطقه ای میان کشورها به خصوص ایران، عراق و روسیه را شاهد باشیم که از نمونه این موارد گفت وگوهای مصطفی کاظمی با ریاست جمهوری و مقامات ایرانی را می توان مثال زد که نشانه های خوبی برای افزیش دیپلماسی منطقه ای و روابط دیپلماتیک بین کشورهای منطقه است. 

منابع: 

قاسمی، فرهاد(1391). رهیافت نظری بر دیپلماسی منطقه ای: واحدهای تجدید نظر طلب در گذار چرخه سیستمی قدرت، روابط خارجی، سال چهارم، زمستان، شماره4.

پارس تودی (1398)، نگاهی به دیپلماسی منطقه ای و بین المللی تهران https://farsi.iranpress.com/iran-i183196