چرا سفر کاظمی به ایران اهمیت مضاعف دارد؟

دیپلماسی ایرانی: مصطفی کاظمی، نخست وزیر عراق اولین سفر خارجی خود را از ایران آغاز می کند. البته قرار بود اولین سفرش به عربستان سعودی باشد بعد به ایران بیاید اما دست بر قضا به دلیل انتقال ناگهانی سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی به بیمارستان، سفر کاظمی به ریاض لغو شد و بنابراین طبق برنامه، نخستین سفر خارجی کاظمی به ایران شد. از آنجا که دو روز قبل از آن محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان به بغداد سفر کرده بود و در سطحی عالی مورد استقبال مقام های عراقی از جمله کاظمی قرار گرفته بود، سفر کاظمی دو روز بعد از سفر ظریف اهمیت چندانی پیدا می کند. 

لغو سفر کاظمی به عربستان سعودی اگرچه ناخواسته بود اما برای عربستانی ها گران تمام شد. یکشنبه شب هیئت عراقی برای زمینه سازی سفر کاظمی به عربستان رفته بود و ریاض روی سفر کاظمی حساب ویژه ای باز کرده بود، اما لغو ناگهانی این سفر برای عربستانی ها خوشایند نیست به ویژه که انتظار داشتند کاظمی دیدار با پادشاه را چندان جدی نگیرد و به دیدارش با ولیعهد اهمیت ویژه ای بدهد، اما تصمیم کاظمی به لغو این سفر نشان داد که او حاضر نیست هر سفری را به هر قیمتی انجام دهد حتی اگر آن سفر دستاوردهای مهمی داشته باشد یا میزبان اهمیت سیاسی ویژه ای به آن سفر بدهد. بنا بود در سفر کاظمی به عربستان گذرگاه مرزی عرعر رسما بازگشایی شود تا به این ترتیب این گذرگاه به گذرگاه اصلی صادارات کالای کشورهای شورای همکاری به عراق تبدیل شود. 

از آن سو، لغو سفر کاظمی به عربستان دستاورد مهمی برای ایران محسوب می شود. در بعد سیاسی با وجود تمرکزی که عربستان روی سفر کاظمی تعریف کرده بود، لغو این سفر ثقل ایران در مناسبات تهران – بغداد را دو چندان کرد به ویژه که بعد از سفر سه مقام ارشد ایرانی ظرف یک ماه گذشته به عراق، این سفر نخستین سفر کاظمی به خارج از عراق محسوب می شود. این اتفاق خواسته یا ناخواسته فرصت سیاسی باارزشی را برای هر دو کشور فراهم می کند. از بعد اقتصادی، ایران می تواند در نبود طرف عربستانی در معادله عراق – عربستان – ایران، چانه زنی های بیشتری را برای کسب امتیازات اقتصادی مد نظر خود انجام دهد. همان طور که در رسانه ها آمد، طرف عربستانی به نمایندگی از شورای همکاری خلیج فارس و با فشار ایالات متحده تلاش دارد برق عراق را به برق شورای همکاری خلیج فارس متصل کند تا به این ترتیب برق مورد نیاز عراق، به ویژه در فصل گرم سال تامین شود، قیمتی که طرف عربستانی به عراق پیشنهاد داده ارزانتر از برقی است که ایران به عراق صادر می کند، برای همین جذابیت بیشتری برای طرف عراقی پیدا کرده است. در سفر کاظمی به تهران طرف ایرانی می تواند روی این موضوع کار کند که مراودات انرژی اش با عراق تحت تاثیر مناسبات عراق با کشورهای دیگر حتی کشورهای شورای همکاری قرار نگیرد. به ویژه که تقریبا برق استان های شرقی عراق از جمله دیالی و بصره به برق ایران وابسته شده اند و نبود این امکان، حتی برای کوتاه مدت، مشکلاتی برای طرف عراقی ایجاد می کند. سفر کاظمی از لحاظ اقتصادی بعد دیگری نیز دارد. آن هم به حدود 4 میلیارد پول مانده ایران در عراق بر می گردد که تهران به واسطه تحریم های ایالات متحده امکان دسترسی به آنها را ندارد. در سفر رضا اردکانیان، وزیر نیرو به عراق، طرف عراقی 400 میلیون دلار از مطالبات ایران را آزاد کرده بود. عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی نیز در سفر خود به عراق روی آزادسازی دو میلیارد دلار از دارایی های ایران مذاکره کرده بود، که گفت وگو با کاظمی در ایران می تواند مکمل این مذاکرات باشد. 

اما سفر کاظمی بُعد منطقه ای نیز دارد. در زمان عادل عبدالمهدی، نخست وزیر پیشین، عراق جایگاه ویژه ای در میانجی گری میان تهران و ریاض پیدا کرده بود. سه کشور کمیته هایی را با افراد مشخص برای پیگیری گفت وگوها تعیین کرده بودند و عبدالمهدی شخصا مذاکرات را برای کاهش تنش ها و عادی سازی روابط میان ایران و عربستان دنبال می کرد. با شروع تظاهرات عراق در اکتبر سال گذشته و تداوم حدودا پنج ماهه آن، این مذاکرات متوقف شدند. اکنون انتظار می رود کاظمی بعد از گذشت نزدیک به دو ماه از آغاز به کارش در سمت نخست وزیری، جان تازه ای به این پرونده بدمد و آن را از رکود خارج کند. در سفر وزیر امور خارجه ایران به عراق تاکید شد که تهران آماده است با همه کشورهای منطقه باب گفت وگو را بگشاید و بهترین روابط را داشته باشد. موضعی که روز دوشنبه، عباس موسوی سخنگوی، وزارت امور خارجه نیز تکرار کرد. این می تواند پیامی از سوی ایران به عربستان باشد و کاظمی می تواند رسما آمادگی ایران برای از سرگیری میانجی گری ها را ابلاغ کند./انتشار همزمان با خراسان