پادرمیانی الکاظمی و نیاز ایران و عربستان به آشتی

نویسنده: مصطفی فحص

دیپلماسی ایرانی: میانجی گری مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق بین ریاض و تهران در حال نتیجه دادن است به طوری که دو طرف پس از ماه ها مذاکره محرمانه در بغداد، به برداشتن گامی دیپلماتیک که یخ ها را بین آنها آب کند نزدیک می شوند. قابل توجه این که از زمان اعلام برگزاری نخستین نشست بین ایران و عربستان در بغداد در آوریل 2021 تا کنون، همه طرف های ذیربط در این مذاکرات هیچ سقف زمانی را برای فعالیت خود تعیین نکردند و هیچ زمانی را برای پایان کار خود مشخص نکردند. همین مسئله به بغداد امکان داد زمان کافی برای به پایان رساندن ماموریتش را در اختیار داشته باشد. 

بعد از سفر اخیر الکاظمی به ریاض و تهران، برای نخستین بار منابعی در تهران اعلام کردند هر لحظه امکان دیداری در سطح بالا بین دو طرف وجود دارد که احتمالا در بغداد برگزار می شود. این منابع پیش بینی کردند که الکاظمی بار دیگر به تهران و ریاض یا یکی از این دو پایتخت سفر خواهد کرد و این تحرکات، ممکن است قبل یا بعد از سفر جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا به جده باشد چرا که تماس ها بین دو طرف ارتباطی با سفر بایدن ندارد. بیان این سخنان از سوی منابع ایرانی نشان می دهد تهران برای احیای روابط بین ایران و عربستان عجله بیشتری دارد. 

به نظر می رسد ماموریت الکاظمی به پایان خود نزدیک می شود و از منابع آگاه نقل شده که رأس هرم قدرت در ایران، از تلاش های الکاظمی در ایران قدردانی شده است. این مسئله نشان می دهد تهران به گفت وگو با ریاض در بغداد امید زیادی دارد و آن را فرصتی واقعی برای خروج از انزوای منطقه ای می داند که نتیجه سال ها تخریب روابط با همسایگانش است. مداخله های ایران که کشورهای عربی آن را زیانبار می دانند موجب شده است همسایگان دائمی این کشور که میراث مشترک تاریخی و تمدنی با ایران دارند، به گزینه هایی در منطقه متوسل شوند که قبلا جزء محاسباتشان نبوده است. 

تلاش های الکاظمی برای میانجی گری بین بغداد و ریاض، نتیجه نیاز ایران و موافقت عربستان بود. این مذاکرات هرچند در ابتدا دشوار و پر از مشکلات منطقه ای و تله‌های راهبردی بود ولی تهران که زیر فشار تحریم ها و بحران های داخلی و پروژه های نفوذ خارجی و شکست مذاکرات هسته ای در وین قرار دارد، تصمیم گرفت از بغداد کمک بگیرد و عراق نیز به تهران برای ایجاد حفره در دیواری که ایران بین خود و عربستان ایجاد شده بود کمک کرد. ایران به احیای روابط با عربستان و کاهش تنش با همسایگانش نیاز داشت چرا که قدرت های جهانی و منطقه ای در حال برنامه ریزی هایی هستند که ممکن است ایران را از چرخه معادله تحولات منطقه ای بیرون بیندازد و بر شدت انزوا و محاصره آن بیفزاید. 

الکاظمی به تحقق هدفی که به دنبالش بود نزدیک می شود و توانسته است بغداد را که کانون رویارویی بود به مرکز آشتی تبدیل کند. ریاض نیز ثابت کرد قدرتی است که به دنبال تثبیت سیاست حسن همجواری و سرمایه گذاری روی وجوه اشتراک است. اکنون این پرسش دشوار باقی مانده که آیا ایران در آستانه دیداری تاریخی که به احتمال زیاد در بغداد برگزار خواهد شد آماده است از این فرصت استفاده کند و رویکردهایش جدی است یا این که باز هم به دنبال مانور دادن و وقت کشی است؟

منبع: الشرق الاوسط / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11