تهران مانند واشنگتن به انتخاب نهایی میان ترکیه و کردها دست نخواهد زد

بازی ایران با ترکیه و کردها

۱۷ مهر ۱۳۹۸ | ۱۲:۰۰ کد : ۱۹۸۶۷۵۱ اخبار اصلی خاورمیانه
علاوه بر حساسیت آنکارا در قبال کردهای سوریه و ترکیه، ایران در آن سو با حساسیت جامعه کردی مواجه است. این حساسیت برای جمهوری اسلامی ایران زمانی جدی تر می شود که بخشی از کردستانات در خاک ایران قرار دارد. از این رو کوچک ترین حمایت ایران از ترکیه در قبال حمله و تجاوز به کردهای سوریه با واکنش تند کردها از سوریه تا ترکیه، عراق و به خصوص جامعه کردی ایران مواجه می شود. لذا برای آن که این حساسیت ها هم از جانب کردها روی ندهد، ایران سعی دارد حتی المقدور خود را وارد پرونده کردها نکند تا، نه از جانب دولت ترکیه و نه از جانب جامعه کردی به مشکل برخورد نکند.
بازی ایران با ترکیه و کردها

عبدالرحمن فتح الهی، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی 

دیپلماسی ایرانی – این روزها که دونالد ترامپ خود را درگیر مسئله استیضاح و کارزار انتخاباتی می بیند برای کاهش دردسرهای خود از یک سو و عمل به وعده های انتخاباتیش از سوی دیگر، دستور به خروج نیروهای نظامی آمریکایی از شمال سوریه داده است. اینها علاوه بر آن است که احتمالا با سنگین تر شدن داستان "اوکراین گیت" و پررنگ تر شدن استیضاح ترامپ که حتی تا مرز احضار رسمی مایک پنس، معاون اول وی هم کشیده شده است، رئیس جمهوری آمریکا تمایل زیادی پیدا کند که دوباره افکار عمومی و نیز ذهن ساختار سیاسی ایالات متحده آمریکا را از مسئله استیضاح منحرف کند. از این رو خروج نیروهای نظامی آمریکا از مناطق تحت نفوذ کردهای سوریه در شرق فرات می تواند یک تیر و چند نشان همزمان ترامپ را محقق کند. 

بماند که کردهای سوریه طی سال های جنگ در این کشور روی متحد به شدت غیرقابل اعتماد (آمریکا) حساب باز کرده بودند، اما به نظر می رسد که اکنون مناسبات ویژه آنکارا – واشنگتن بعد از کش و قوس های فراوان ناشی از خرید سامانه اس -400 و تلاش رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه برای در اختیار گرفتن سامانه اس – 500 و به تبع آن اختلاف دو کشور ترکیه و آمریکا بر سر فروش هواپیماهای اف – 35 به طرف ترکی، مسیر دیگری را برای دو طرف گشوده است. 

در این راستا اکنون کاخ سفید با خالی کردن شمال شرق سوریه و نادیده گرفتن برنامه های خود با کردهای این کشور، راه برای افزایش عمق نفوذ آنکارا در مهمترین و حساس ترین و به عبارتی چالش برانگیزترین منطقه تحت نفوذ کردها به عنوان تهدید شماره یک ترکیه باز کرده است. 

اگر چه دونالد ترامپ، آنکارا را تهدید کرده است که اگر ارتش ترکیه خارج از محدوده و برنامه در شمال شرق سوریه وارد عمل شود، اقتصاد این کشور (ترکیه) را نابود خواهد کرد و همین تهدید هم ارزش لیر ترکیه را به پایین تر حد خود در ماه جاری میلادی (اکتبر) رساند، اما در نهایت این سخنان نسبت با تحولات میدانی تنها یک بلوف سیاسی از جانب رئیس جمهوری امریکاست. چرا که اگر کردهای سوریه از اهمیت راهبردی برای واشنگتن برخودار بودند، ترامپ به نیروهای نظامی امریکایی برای خروج از شمال شرق این کشور دستور نمی داد. 

حتی اگر بپذیریم که ترامپ بدون هماهنگی با هیات حاکمه ایالات متحده دست به خروج نظامی نیروهایش از سوریه زده، نمی توان پذیرفت که این تصمیم رئیس جمهوری امریکا صرفا یک اقدام فردی و تک روانه بوده است، چون به هر حال ساختار سیاسی آمریکا از ماه ها و حتی سال ها پیش نسبت به نگاه ترامپ در قبال خروج نیروهای نظامی از برخی مناطق مانند سوریه آگاهی داشته، لذا نمی توان گفت که این اقدام ترامپ بدون چراغ سبز هیات حاکمه در آمریکا بوده و این بدان معنا است که کاخ سفید در پشت پرده دست به معامله بزرگ تری با ترکیه زده است. هر چند که این واقعیت را هم باید بپذیریم که خروج نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا از شمال شرق سوریه به معنای پایان حضور آمریکایی ها در سوریه نخواهد بود.

اما در این میان مسئله ای که نباید از نگاه ها دور بماند دیالکتیک جمهوری اسلامی ایران با مقوله کردها و به خصوص کردهای سوریه است. 
در این راستا پرونده کردها همواره برای تهران از ابعاد گوناگون محل چالش بوده است. لذا ایران حتی المقدور در قبال آن دست به عصا و محافظه کارانه برخورد کرده است؛ مگر در مواقعی که مسئله کردها، اقتضائات و تحولات جاری در این مقوله (کردها) در رابطه مستقیم با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران قرار بگیرد. چنان که در نگاه تهران، کردهای عراق با برگزاری همه پرسی اقلیم کردستان در سپتامبر 2017 در نظر داشتند که امنیت ملی ایران را به طور مستقیم وغیر مستقیم تحت الشعاع قرار دهند. در آن صورت تهران برخی ملاحظات سیاسی و دیپلماتیک را کنار می گذارد و در یک پوست اندازی، از حالت محافظه کاری و دست به عصایی خارج شده و وارد فاز برخورد قهری می شود. اما در سایر موارد از کردستان ترکیه تا کردستان سوریه همواره ایران سعی داشته است خود را کنار بکشد تا از حاشیه ها و تبعات آن مصون بماند. به خصوص که در طول سال های گذشته دولت مستقر در آنکارا همواره جمهوری اسلامی ایران را از حامیان پ.ک.ک می دانسته، کما این که نظیر این اتهامات ترکیه به ایالات متحده و کشورهای اروپایی نیز وارد شده است. 

پیرو این نکات در شرایط کنونی و در سایه تحولات منطقه خاورمیانه با محوریت تشدید تخاصم ایران و عربستان سعودی که با حمله به تاسیسات نفتی آرامکو به اوج خود نزدیک شد، یقینا تهران به یک متحد منقطه ای نیازمند است و چه متحدی بهتر از ترکیه که یقینا یکی از سه ضلع تروئیکای قدرت در غرب آسیا در کنار ایران و عربستان سعودی است. لذا به هر میزان که تهران بتواند آنکارا را در تحولات جاری منطقه از اسرائیل تا یمن، لبنان، فلسطین و به خصوص سوریه به سمت خود بکشاند و به موازاتش گسل جدی در مناسبات ترکیه و عربستان ایجاد کند، به همان میزان وزن سیاسی و دیپلماتیک ایران در خاورمیانه بیشتر خواهد شد. 

لذا جمهوری اسلامی ایران، هم در مسئله کردهای ترکیه (پ.ک.ک) و هم در قبال پرونده کردهای سوریه در طول بیش از 7 سال جنگ داخلی در این کشور به طور جدی، آن چنان که در دیگر مناطق سوریه، به ویژه مناطق مرکزی و جنوبی این کشور وارد عمل شد، دخالت نکرد تا مبادا با عبور از خط قرمزهای آنکارا در قبال کردهای ترکیه و سوریه، روابط و مناسبات استراتژیک و بسیار حائز اهمیت ایران و ترکیه، به خصوص در این روزهای حساس دچار خدشته نشود و در نهایت ترکیه دوباره به دامان عربستان نرود؛ روابطی که تقریبا نزدیک به سه سال بعد از کودتای ژوئیه 2016 در ترکیه ترمیم شده است. 

در این راستا حتی نگاه محافظه کارانه جمهوری اسلامی ایران در قبال ترکیه در تحولات سوریه به قدری پررنگ است که دامنه آن از کردهای سوریه عبور کرده و حتی طی ماه های اخیر ایران به ناچار در خصوص مسئله ادلب و حمایت آنکارا از حبهه النصره نیز سکوت کرده است و در این رابطه شاهد واکنش عملی در پایان دادن به پرونده ادلب هم نیستیم تا این پرونده (ادلب) هم که جزء خط قرمزهای ترکیه است، دوباره روابط آنکارا –تهران را تحت الشعاع قرار ندهد. 

ولی این پایان داستان نیست. چون علاوه بر حساسیت آنکارا در قبال کردهای سوریه و ترکیه، ایران در آن سو با حساسیت‌های جامعه کردی نیز مواجه است. این حساسیت برای جمهوری اسلامی ایران زمانی جدی تر می شود که بخشی از کردستانات در خاک ایران قرار دارد. از این رو کوچک ترین حمایت ایران از ترکیه در قبال حمله و تجاوز به کردهای سوریه با واکنش تند کردها از سوریه تا ترکیه، عراق و به خصوص جامعه کردی ایران مواجه می شود. لذا برای آن که این حساسیت ها هم از جانب کردها روی ندهد، ایران سعی دارد حتی المقدور خود را وارد پرونده کردها نکند تا نه از جانب دولت ترکیه و نه از جانب جامعه کردی به مشکل برخورد نکند. 

تنها واکنشی که جمهوری اسلامی ایران در قبال تحولات اخیر بعد از خروج نیروهای آمریکایی از شمال شرق سوریه و حمله نظامی ارتش ترکیه به کردها داشته است انتشار بیانیه 8 اکتبر وزارت امور خارجه مبنی بر عدم تجاوز ترکیه به خاک سوریه و مخالفت با هر گونه حمله به کردهای این کشور بود که این دست مواضع همواره جزء مواضع اصولی و راهبردی جمهوری اسلامی ایران بوده که در بردارنده منطق درست دیپلماتیک مبنی بر عدم تجاوز، حمله و دخالت دیگر بازیگران خارجی در امور کشوری مانند سوریه و حل و فصل مسائل از طریق گفت وگوهای سوری – سوری است. کما این که نظیر همین مواضع برای بحران یمن، افغانستان، فلسطین و دیگر مناقشات نیز مطرح بوده است.   

پیرو این نکات جمهوری اسلامی ایران تا به اکنون مانند ایالات متحده آمریکا دست به انتخاب نهایی خود میان کردها و دولت ترکیه نزده است و به نظر نمی رسد که دست به انتخاب هم بزند. چون به هر حال ناگفته پیداست در سایه استقرار ایران در خاورمیانه و به تبع آن اقتضائات ژئوپولتیک و ژئواستراتژیک کردها در ایران، ترکیه، سویه و عراق از یک سو و نیاز مبرم تهران به دولت آنکارا در دیگر سو، نمی توان به راحتی که دونالد ترامپ جانب اردوغان را گرفت، دست به انتخاب زد. چرا که انتخاب هر یک از طرفین به معنای از دست رفتن بخشی از منافع ایران در منطقه خواهد بود. پس جمهوری اسلامی ایران کماکان بازی خود را با دولت آنکارا و کردهای سوریه و ترکیه خواهد داشت تا از قِبَل این بازی، منافع حداکثری را کسب کند.

کلید واژه ها: ترکیه ایران کردهای سوریه سوریه آمریکا دونالد ترامپ


( ۱۸۲ )

نظر شما :

amir ۱۸ مهر ۱۳۹۸ | ۰۲:۵۰
بازی؟؟
علی ۱۸ مهر ۱۳۹۸ | ۱۳:۲۱
به نظرم تحلیل جامع و درستی میاد. ولی آخرش که چی. اگر ترکیه کوتاه نیامد چه. کردهای ایران انتظار ندارند که ایران جلوی حمله ترکها به شمال سوریه را بگیرد. ...... پایان ندارد این داستان..
ناشناس ۱۸ مهر ۱۳۹۸ | ۱۳:۲۶
مقاله خوبی بود ولی همه ما بخوبی میدانیم که سیاست جمهوری اسلامی اسلام گراست و تفکر و سیاست ملی گرایی در این نظام هیچ معنایی ندارد ایران که باید پیشتاز حمایت از کوردها به به عنوان نژاد اصیل ایرانی میبود همیشه چشم بروی کوردها از عفرین گرفته تا کوبانی و شنگال بست واین برای کوردها پوشیده نیست با این اوصاف اگر زمانی ایران مورد حمله یا تهدید قرار بگیرد با توجه به سیاست ایران در قبال کوردها سر تفنگ کوردهای ایران به کدوم سمته؟
امیر ۱۸ مهر ۱۳۹۸ | ۱۴:۵۲
موندم ایران جرات داره به ترکیه چیزی بگه.! چشمم آبرنمیخوره. اسراییل شاید به کمک کردها بیاد اما ایران همیشه از ترکیه وحشت داشته چون ترکیه شوخی بردار نیست. ایران فقط زورش به داعش و تروریست ها میرسه. ترکیه اومده که سوریه رو هاپولی کنه و از ایران بگیره.
محمد ایرانی ۱۹ مهر ۱۳۹۸ | ۱۲:۰۵
بعضی ها ممکنه فکر کنن که این یه تصمیم غیرمنتظره و انی ترامپ است که به ترکیه اجازه حمله به کردهای سوریه رو داده اما اصلا این طور این این یک حرکت در صفحه شطرنجه و هدف اصلی چیز دیگه ایه آمریکا می خواهد نقش ترکیه رو توی عراق و سوریه تا می تونه پر رنگ کنه و ترکیه هم همین رو می خواد چون ترکیه هم در رویای امپراتوری عثمانیه و اگه دقت کرده باشین ترکیه جواب همه اعتراض های کشورهای اروپایی رو می ده ولی نسبت به ایران مماشات می کنه واقعیت اینه که امریکا یک برنامه بلند مدت برای حمله به ایران داره روی کردها نمی تونه برنامه ریزی کنه برای حمله به ایران بخاطر همین به این راحتی با اینکه هم پیمان شون هست اونا رو کنار می گذاره و ترکیه رو جایگزین اونا می کنه ترکیه و هدف اصلی امریکا برنامه ریزی بلند مدت برای حمله به ایرانه مسئولین ما باید به شدت مراقب این استراتژی امریکا و ترکیه باشند همون طوری که در گذشته با زمین گیر کردن امریکایی ها در عراق تونستن مانع حمله نظامی به ایران بشن
مهتاب ۱۹ مهر ۱۳۹۸ | ۱۶:۲۲
دورادور تحرکات جدی سردار سلیمانی جهت دفاع از کردهای کوبانی را پیگیر بودم واما به وقت فراغت از حمله داعش کردها پرچم آمریکارو ترجیح دادن.وقتی که خود کردهای سوریه حاضر به درخواست کمک از دولت قانونی سوریه نیستن ایران چه کاری میتونه انجام بده.
kamal ۱۹ مهر ۱۳۹۸ | ۲۱:۱۲
be nazareh man ham iran nabayad dekhalat konad, ta houdoudy ne nafe iran hast, shayad kamy ha be zararash, chonkeh Kuordha houjoum miavarand be tarafeh Iran
یاسان ۲۱ مهر ۱۳۹۸ | ۱۱:۲۵
حکومت ایران همواره خودشو اسلامی معرفی کرده و حامی مظلومین.به نظرم ترکیه همواره شریک قابل اعتمادی برای ایران نبوده و ایران بخاد صرفا به دلیل جلب نظر ترکیه دست به ناراحت کردن قوم بزرگ کورد در سوریه عراق و ایران بزند کار خوبی نیست و نباید فقط به یک بیانیه بسنده کند اگر در سال های اینده جنگی رخ دهد این کورد ها هستند که عمق استراتژیکی بزرگی در منطقه دارند و میتوانند به کمک ایران بیایند.
کریم ۲۱ مهر ۱۳۹۸ | ۱۶:۳۵
فراموش نکنیم که ایران کشوری با حاکمیت مذهبی، فرهنگ غالب شیعی با اقلیت های نژادی مهم دیگری هست. مطمئنا اینگونه سناریوهای زیرکانه آلوده به نژاد پرستی، بدون توجه به تبعات سوء داخلی آن ممکن هست منجر به اشتباه در محاسبه و از بین بردن نظم نسبی حاکم بر منطقه بعد از خروج داعش محسوب بشود. کلا در خاورمیانه کسی که یک بازی را شروع کند قطعا پایان دهنده آن نیست.
ناشناس ۲۱ مهر ۱۳۹۸ | ۱۷:۵۳
بیطرفی ایران نسبت به کوردها سیاست خطرناکیه که در دراز مدت واینده گریبان ایرانو میگیره درسته کوردها میل به تجذیه طلبی دارن ولی نسبت به ایران به اون صورت نیست وحتی با گفتگو قابل حله کوردها نسبت به ایران نظر مثبتی دارن و خودشونو نژاد ایرانی میدونن بیطرفی وچشم پوشی ایران نسبت به کوردها ممکنه احساسات کوردای خودشو خدشه دار کنه و تا حدودی کرده واین خوب نیست
ایراندوست ۲۱ مهر ۱۳۹۸ | ۱۹:۰۶
تنها حامی واقعی کردها در تمام منطقه میتونه ایران باشه ولی متاسفانه همیشه کردها بی وفا بودن و به نیروهای فرامنطقه ای دل بستن اگه ایران حسن نیت از کردها می دید نیروی بسیار قوی تر از حزب الله و حوثی براشون مجهز میکرد که ترکیه که هیچ بزرگتر از اونم جلوشون دوام نمی آورد برای مثال ایران هم زمان شاه هم جمهوری اسلامی کمک های فراوانی به پیشمرگه ها وبارزانی ها تو جنگ با صدام کرد ولی اونا بعدش به سمت ترکیه و آمریکا و اسراییل رفتن یا تو جنگ با داعش که اربیل سقوط میکرد، اگه ایران کمک نکرده بود. یا جلوی حمله بشار اسد رو به روژاوا گرفت ولی باز بی وفایی کردن، همین باعث شد ایران از ضمیمه کردن کرکوک جلوگیری و استقلال کردستانو به شکست کشوند نمونه دیگه آذری ها بودن که چون اعتماد ایران رو جلب نکردن بیست درصد خاکشون رو تو جنگ آرتساخ یا غاراباغ باختن ارمنی ها اعتماد کردن خاکشون حفظ کردن نمونه های این مدلی زیادن، عمان و سلطان قابوس اعتماد کرد به ایران ریشه جنبش ظفار رو زد یا کل دنیا گفت اسد باید بره اسد از ایران کمک خواست تا حالا موند همه هم پذیرفتن(در حالیکه همه رییس جمهورهای مادایم عمر عرب رفتن) شیعیان لبنان اینقدر ضعیف بودن هیچکس تو همون لبنان حسابشونم نمیکرد الان هیچ کاری تو لبنان و اطرافش بدون نظر اونها انجام شدنی نیست ایران نخواد مطمین باشید قضیه فلسطین حل نمیشه(آمریکا و اسراییل خوب این قضیه رو فهمیدن) راجع به افغانستان و پاکستان(کشمیر) و قطر هم همین بوده تمامی اقوام این منطقه باید بدونن بدون کمک و جلب اعتماد ایران کشوری که از دل حوادث مرگبار تاریخ زنده بیرون آمده امکان نداره بتونن به موفقیت برسن تاریخ اینو ثابت کرده و خواهد کرد شک نکنید مطمین باشید قفل و کلید غرب آسیا ایران هست و بس.
رحیم ۲۱ مهر ۱۳۹۸ | ۲۳:۴۹
ایران و ترکیه همیشه روابط دیپلماتیک خوبی باهم دارند اما همیشه یک فاصله قانونی باهم ایجاد کرده اند که توسط گروهک هایی چون پ ک ک و غیره در مرزهای این کشورها درحال پیشبرد اهداف خود یعنی شکست کردها هستند .اما روابط سوریه با ایران همیشه پررنگ و به همان اندازه سوریه با ترکیه کم رنگ تر بوده است و ریشه ان به زمان فرو پاشی عثمانی برمیگردد و به نظر می رسد تا مرزی تغییرنکنذ این تنش ماندگار خواهد بود کما اینکه اینبار برای اولین بار در یک زمان ایران روسیه امریکا اروپا (بجز المان)حزب الله سکوت را اختیار کردهاند پیش بینی اینده جنگ چندان پیچیده نیست!
خلیلی ۲۶ مهر ۱۳۹۸ | ۱۳:۳۳
نبایدبی انصاف بوددرمیانه جنگ داعش،،سردارسلیمانی،بااینکه مشکل شدیدامنیتی وجودداشت،،واردمناطق کردنشین عراق شدوباهمکاری هم داعش رابه عقب راندند،،،ایران قبل ازمنافع دینی یا قومی منافع منطقه رابه اتحاد میبیند
الهامی ۲۷ مهر ۱۳۹۸ | ۱۸:۴۷
تحلیل اشتباهی هستش ! انتظار ندارید که ایران بره شکر کشی کنه!؟ ایران از لحاظ دیپلماتیک محکوم کرده و البته از دولت اسد هم خواسته که به کردها کمک کنه تا مورد تجاوز قرار نگیرند تحلیلت داداش خیلی بد بود اصلا انگار از سیاست چیزی نمیدونی
ar ۱۰ آبان ۱۳۹۸ | ۱۰:۴۵
این بازی ای بود که امریکا واسه ترکیه چید ! که اهرم فشاری علیه ش داشته باشه! قطعا ایرانه که بیشترین سود رو تو منطقه میبره! فقط من موندن روسیه چی میخواد این وسط ! انگار ایران یه جوری با سحرو جادو کاری کرده ک بمونه اینجا!
محمد ۲۱ بهمن ۱۳۹۸ | ۲۱:۳۰
کرد ها همیشه به دنبال فرصت برای تشکیل کشوری مستقل هستند. منتظرن تا یه جا ناامنی بشه و سریع شورش کنن ولی ایران و ترکیه با سیاست هاشون همیشه جلوشون ایستادند. به نظر من ایران به خاطر ظرفیت های منطقه ایش و همچنین جمعیت زیادی از ترک هاش بتونه با ترکیه به عنوان دو دوست و دو کشور غیر عرب قدرت منطقه ای و حتی جهانی بشن.
ارشک ۲۶ مهر ۱۴۰۰ | ۰۱:۰۰
اگر کردها خواهان بازگشت به مام میهن و سرزمین ایران بزرگ را داشته باشند ، تمامی ایران در جهت نبرد نظامی با عثمانی بسیج خواهد شد
سامان ۱۴ بهمن ۱۴۰۱ | ۰۱:۰۲
هزینه ای که ایران در خاورمیانه خرج کرد اگر برای کردها استفاده میشد الان سی درصد به خاک ایران ضمیمه شده بود کردها ایرانی اند بیشترین نزدیکی زبانی فرهنگی ونژادی را به مام میهن دارن تا بقیه کشورها