خروج از برجام بستری برای حمله به ایران؟‍!

دیپلماسی ایرانی - در چند روز اخیر پس ازاعلام خروج نظامیان آمریکا از سوریه و افعانستان در برخی محافل سیاسی وخبری ایران و جهان از افزایش احتمال حمله نظامی امریکا علیه ایران سخن به میان آمده است. اگر برای افزایش احتمال وقوع حمله آمریکا به ایران به چند دلیل از جمله خروج نیروهای نظامی آمریکا از سوریه و افغانستان و انتقال بخشی از آنها به عراق، اعزام ناو استینس آمریکا به خلیج فارس و برگزاری مانورهای نظامی اخیر ایران درخلیج فارس که البته تازگی هم ندارد و برخی اظهارات تندمقامات آمریکایی و برخی دلایل دیگر  استناد می شود، دلایل بیشتری نیز برای اندک بودن احتمال حمله نظامی به ایران نیز وجود دارد از جمله:

۱- تاکید ترامپ تاجر مسلک مبنی بر این که آمریکا درطول سال های اخیر ۷ تریلیون دلار در خاورمیانه از جمله در تهاجم نظامی هزینه کرده و  چند هزار آمریکایی هم کشته شده اند، اما هیچ نفعی برای آمریکا نداشته است. از دید ترامپ باید این پول ها را برای رشد اقتصاد آمریکا و افزایش تولید و اشتغال زایی هزینه کرد.

۲- آمریکا از حمله به عراق و افغانستان که موجب افزایش نفوذ ایران در این دو کشور و حتی سوریه شد و حضور نظامی در سوریه و کمک به عربستان در جنگ علیه حوثی ها در یمن چندان بهره ای نبرده و تمامی این حملات به نفع روسیه، ایران و طالبان شده است. از طرف دیگر اوضاع در عراق و افعانستان پس از گذشت چند سال از حمله آمریکا به ثبات نرسیده است.

۳- هرگونه اقدام نظامی آمریکا علیه ایران با مخالفت کنگره و افکار عمومی این کشور مواجه خواهد شد؛ به ویژه که مجلس نمایندگان از ژانویه ۲۰۱۹ با اکثریت دموکرات ها اداره خواهد شد و پروندهای ترامپ که رابرت مولر برایش مهیا کرده و اختلافات شان با یکدیگر در زمینه های مختلف داخلی  پاشنه آشیل او در این مجلس خواهد شد.

۴- شورای امنیت سازمان ملل به ویژه اعضای دائمی این شورا که دارای حق وتو هستند با حمله به ایران موافقت نخواهد کرد. اگر آمریکا به این حمله تمایل داشته باشد، به عنوان یکی از اعضای دایم شورای امنیت تنها خواهد ماند.

۵-اتحادیه اروپا (به ویژه شرایطی که در فرانسه و انگلیس و برخی کشورهای این اتحادیه شاهد هستیم) و دیگر پیمان ها و نهادهای بین المللی از جمله سازمان کشورهای  غیرمتعهد، سازمان همکاری کشورهای اسلامی با چنین حمله ای مخالفت خواهند کرد .

۶- کشورهای همسایه ایران و همسایه های همسایگان ایران با نگرانی های زیادی سعی در رساندن پیام های نگرانی و مخالفت خود با این حمله خواهند بود.

۷- اگرچه کشورهای امارات و بحرین درکنار عربستان و اسرائیل شاید در ظاهر از جمله به ایران استقبال کنند، اما به دلیل آسیب های زیادی که در حین درگیری های آمریکا و ایران خواهند دید، از حمله به ایران استقبال نخواهند کرد.

۸- وقوع یک جنگ در خلیج فارس می تواند امنیت و ثبات منطقه خاورمیانه و غرب آسیا تا چندسال به مخاطره افکند و تبعات آن فراتر از آن چه اکنون در عراق و افغانستان شاهد هستیم، خواهد بود.

۹- این که توانایی های نظامی و اقتصادی آمریکا از هر جهت برتر از ایران است، تردیدی نیست، اما این یکی از مولفه های موثر در یک جنگ محسوب می شود، در صورتی که شرایط موجود منطقه ای و جهانی و اوضاع داخلی آمریکا و هزینه ها و تبعات تهاجم نظامی واشنگتن به ایران  از دیگر فاکتورهای مهم در این تصمیم گیری خواهد بود.

۱۰- باتوجه به تاثیر تحریم های آمریکا بر ایران و عدم توانایی اروپا در اجرای تعهدات برجامی که تاثیر تحریم ها را بیشتر کرده و استراتژی آمریکا مبنی بر فشار از بیرون به امید انفجار از درون ایران که هزینه ای برای آمریکا ندارد، احتمال حمله نظامی را بیشتر کاهش می دهد.

۱۱- شروع مذاکرات یمنی - یمنی برای حل بحران یمن که با چراغ سبز کشورهای منطقه از جمله ایران و عربستان و بازیگران ذی مدخل جهانی مواجه شده است، می تواند به کاهش تنش میان ایران و عربستان و ایران و آمریکا منجر شود.

۱۲- با خروج آمریکا از سوریه، درکنار پیش بینی های بدبینانه ای که مطرح می شود، این احتمال خوش بینانه نیز محتمل الوقوع است که کشورهای روسیه، ایران و ترکیه در چارچوب روند آستانه و دیدارهای سه جانبه سران، روند حل صلح  آمیزبحران تقویت شود (درهمین راستا مشکل عمده میان ترکیه و نیروهای وابسته به حزب دموکراتیک سوریه است که باید به سرانجامی برسد) و همین امر در صورت تحقق، به میزان بیشتری موجب کاهش تنش میان ایران با آمریکا و عربستان خواهد شد.

۱۳- تحولات سوریه و یمن هم چون افغانستان و عراق نشان داد که اقدام نظامی راهکار حل مشکلات داخلی و منطقه ای و جهانی نیست و آخرالامر دیپلماسی و مذاکره است که نقطه پایان بر هر جنگی می گذارد، پس اولویت دادن به دیپلماسی ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

۱۴- وقوع جنگ در منطقه نه تنها امنیت منطقه ای و جهانی را به مخاطره می افکند، بلکه سبب افزایش شدید قیمت نفت می شود که ترامپ و دیگر رهبران جهان به دلیل تاثیر جدی بر اقتصاد داخلی کشورهایشان و وقوع اعتراضات مشابه جلیقه زردها در فرانسه نگران آن هستند. به خصوص که ترامپ درپی انتخاب شدن مجدد در انتخابات ۲۰۲۰ است.

۱۵- به رغم توانمدی های نظامی آمریکا، تصمیم گیرندگان نظامی این کشور از آسیب دیدن منافع مادی و معنوی آمریکا از طریق اقدامات نظامی ایران نگرانی هایی دارند.

۱۶- موقعیت محمد بن سلمان در عربستان که پس از قتل جمال قاشقجی به دستور وی در منطقه و جهان متزلزل شده و دوپینگ های ترامپ هم در احیای موقعیت قبلی او چندان موثر واقع نشده، در شرایط کنونی مانع از عرض اندام های قبلی توسط وی گردیده و خروج آمریکا ازسوریه نیز به دیوار ائتلاف سه گانه واشنگتن، تل آویو، ریاض و ناتوی عربی ترک جدی وارد ساخته است. لذا درچنین شرایطی دم زدن از جنگ علیه ایران از سوی این کشورها بلوفی آشکار برای ایجاد رعب در ایران محسوب می شود.

اگر چه دلایل برشمرده فوق احتمال وقوع جنگ علیه ایران را بسیار کاهش می دهد، اما به نظر می رسد اگر روند تحولات به گونه ای پیش رود که ایران از برجام خارج شود و اقدامات هسته ای خود را برخلاف محتوای برجام شروع و تشدید کند که منجر به ایجاد اتحاد علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد شود و تحریم ها ابعاد گسترده بین المللی پیدا کند و در نهایت ایران مجددا در شورای امنیت ذیل اصل هفتم منشور سازمان ملل قرار گیرد و به عنوان مخل صلح و امنیت بین المللی معرفی شود، احتمال حمله نظامی آمریکا به رهبری ائتلافی حداقل با مشارکت اروپایی ها دور از ذهن نخواهد بود. 

پس در شرایط حساس کنونی کشور و با توجه به مشکلات جدی معیشتی اکثریت مردم ایران، اعمال تنش زدایی در عرصه خارجی و برقراری انسجام و وحدت داخلی با همدلی و ارتقاء آستانه تحمل حکومت و شنیدن سخنان مردم و دلسوزان ملت و کشور از سوی هر شخص، گروه و حزب و تلاش برای حل مشکلات مردم و پرهیز از برخورد قهرآمیز با منتقدین، ضرورتی اجتناب ناپذیر است.