ترامپ و هیلی هیچ مدرکی علیه ایران ندارند

مارک فیتزپاتریک

دیپلماسی ایرانی: نیکی هیلی، سفیر ایالات متحده در سازمان ملل متحد، در روز 23 آگوست، برای تایید پایبندی ایران به توافق نامه هسته ای سال 2015، از آژانس بین المللی انرژی هسته ای در وین دیدار کرد. مقامات آژانس بین المللی انرژی اتمی، احتمالا به وی گفته اند که محدودیتی در بررسی هیچ کدام از قسمت های تاسیسات هسته ای ایران ندارند. البته این امر، بر دیپلمات های آمریکایی که روزانه با مقامات آژانس در وین دیدار می کنند، پوشیده نبوده است.

هیلی، به هیچ روی آژانس را متهم کم کاری نکرد. برعکس، از جدیت و عملکرد حرفه ای آن تعریف کرد. اما از یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس خواست به دنبال پیدا کردن دسترسی به پایگاه های نظامی ایران، از جمله پارچین، که در گذشته در آن احتمال فعالیت هسته ای نظامی رفته است، باشد و از عدم وجود چنین فعالیت هایی اطمینان حاصل کند.

از جمله منافع این توافق هسته ای، بند ت (T) و توافق بر سر ممنوعیت فعالیت های منجر به ساخت سلاح های هسته ای و نظارت بر در اختیار داشتن آنان مربوط می شد. این سلاح ها، شامل سیستم های تشخیص انفجاری می شود.

اما در این توافق نامه که به برنامه اقدام جامع مشترک (برجام) مشهور است، قید شده که صحت بند ت چگونه باید تایید شود. این امر به آن دلیل بود که طرفین توافق، بر سر این مسئله به نتیجه نرسیدند.

به احتمال زیاد، رئیس آژانس به هیلی، در خصوص چگونگی استفاده از ابزارها برای نظارت بند ت برجام توضیح داده است.

در این توافق نامه، اجازه هر زمان بازدید داده شده است.

در صورت ایجاد هر گونه سوء ظن یا ابهام در گزارش ها، آژانس بین المللی انرژی اتمی، خواستار رفع ابهام از ایران می شود. اگر پاسخ ها قانع کننده نباشند، آژانس حق دارد، درخواست دسترسی به مکان های ذکر نشده، که مشمول بررسی های معمول نیستند، از جمله پایگاه های نظامی داشته باشد. اگر ایران این درخواست را نپذیرد، پرونده برای قضاوت، به کمیسیون مشترک ارسال می شود. تا امروز، ایران هیچ گونه درخواست صادره از این سازمان را رد نکرده است، بنابراین، اختلافی که لازم به حل و فصل باشد به وجود نیامده است. می توان نتیجه گرفت که برجام نتیجه بخش بوده و ایران به آن متعهد بوده است.

فضای خصمانه، برجام را در معرض خطر قرار می دهد

سیاستمداران و سیاست گذاران مسئول راه حل مسالمت آمیزی را ترجیح می دهند که در بر گیرنده مصالحه های متقابل باشد. بهترین نتیجه دیپلماتیک، آن است که آژانس، در نهایت بتواند براساس پروتکل الحاقی، به نتیجه برسد که تمامی فعالیت های هسته ای ایران صلح آمیز می باشد. برای رسیدن به این نتیجه به اصطلاح "گسترده تر"، آژانس بین المللی انرژی اتمی باید بتواند به صورت قاطع، تمام نگرانی های موجود در این خصوص را رفع کند. این امر نیازمند دیدار از پایگاه های نظامی ایران از جمله پارچین خواهد بود.

یک مقام ارشد سابق گفته است که تا کنون بیش از 20 دیدار از این نوع، انجام شده اما باید این دیدارها در سایه روحیه ی همکاری متقابل و به دور از فضای خصمانه موجود صورت گیرد تا بازخورد مثبتی داشته باشد. اما در ماه ژوئیه، دولت ترامپ در اقدامی با هدف متهم کردن ایران به قصور در رعایت برجام، بازرسی از پایگاه های نظامی ایران را مطرح کرد، و دو مقام ارشد ایرانی نیز در پاسخ اعلام کردند دسترسی به چنین مجوزی امکان پذیر نیست.

اما بر اساس گزارش های موجود، ایران توافق نامه را نقض نکرده است و کسانی، از جمله ترامپ، که چنین ادعایی دارند، در حال جوسازی هستند و برجام را با قطعنامه 2231 شورای سازمان ملل اشتباه گرفته اند، یا این که از خود استانداردهای جدیدی ساخته اند.

تلاش برای پیدا کردن موارد نقض، احتمالا آمریکا را به انزوا خواهد کشاند

اگر ایران، همین طور به برجام پایبند بماند، ترامپ هیچ مورد نقضی پیدا نخواهد نکرد. در این صورت ترامپ می تواند با مراجعه به قانون 114-17 قانون عمومی آمریکا مبنی بر اینکه برجام برای "منافع امنیت ملی ایالات متحده حیاتی" نیست، تحریم ها را دوباره وضع کند. اگر ترامپ به هر دلیلی، دوباره تحریم ها را علیه ایران برقرار کند، خود نشان از نقض آشکار برجام بوده و آمریکا طرف نقض کننده خواهد بود. در این صورت به احتمال زیاد، دیگر کشورها با آن همکاری نخواهند کرد.

منبع : لوبلاگ / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33