استراتژی آمریکا در عراق تغییر کرده است؟

نویسنده: فرد کاپلان 

دیپلماسی ایرانی: با گذشت پنج سال از خروج نیروهای آمریکایی از عراق توسط اوباما، تحولات جنگ در این کشور بار دیگر دارد پای آمریکا را به عراق باز می کند.

اوباما با مقاومت در مقابل امواج جنگ، ابتدا به حملات هوایی علیه داعش بسنده کرد. پس از آن، رئیس جمهور دستور اعزام مربیان و پس از آن دستور اعزام نیروهای ویژه را که در ابتدا نیروهای مستشاری خوانده می شدند، صادر کرد.

اشتون کارتر، وزیر دفاع آمریکا اخیرا اعلام کرده است که برای آغاز عملیات آزادسازی موصل آمریکا 217 سرباز جدید به منطقه اعزام خواهد کرد. بدین ترتیب تعداد نیروهای آمریکا در منطقه بدون احتساب تعداد اندک نیروهای ویژه به ۴۰۸۷ نفر می رسد. این نیروها به همراه نیروهای ارتش عراق در خط مقدم مبارزه حضور خواهند داشت و در جبهه هوایی از سوی پهپادها و جنگنده ها و در جبهه زمینی از سوی سیستم های پیشرفته موشکی زمین به زمین مورد حمایت قرار خواهند گرفت.

به طور خلاصه می توان گفت که آمریکا قصد دارد در عراق به جنگ با داعش رود، اگرچه این جنگ مانند اشغال عراق در سال 2003 به دستور جورج دبلیو بوش نخواهد بود. در این جنگ تنها 5 هزار نفر دخیل خواهند بود، اما در اشغال عراق 150 هزار سرباز آمریکایی درگیر بودند. تفاوت دیگر جنگ حاضر، حضور نیروهای ارتش عراق، پیشمرگه های کرد و نیروهای مختلف شبه نظامی در کنار آمریکا است. با این حال آمریکا در جنگ با داعش به صورت فعالانه حضور خواهد داشت. کارتر و سایر مقامات آمریکایی مدعی اند که ماموریت آمریکا در عراق تغییری نکرده است، اما بررسی شرایط چیز دیگری را ثابت می کند. در واقع می توان گفت که ماموریت آمریکا در عراق دچار یک تحول تدریجی شده است.

چندین سال است که اوباما در مقابل تغییر سیاست آمریکا در عراق مقاومت می کند. استدلال وی این بود که اگر موصل با کمک نیروهای آمریکایی آزاد شود و بعد از آن نیروهای بومی توانایی برقراری نظم در آنجا را نداشته باشند، نیروهای آمریکایی باز هم مجبور می شوند برای سال ها و حتی برای چندین دهه در عراق باقی بمانند.

طی چند ماه اخیر تیمی از مربیان آمریکایی و ایتالیایی به آموزش نیروهای عراقی برای برقراری نظم پس از آزادسازی موصل پرداخته اند. بنابراین حداقل در مقام نظر یکی از پیش شرط های اوباما برای مقاومت در برابر ارسال نیرو به عراق محقق شده است.

اما اوباما به دلیل دیگری نیز برای عدم ورود به این جنگ اشاره کرده بود؛ به گفته وی ورود سربازان آمریکایی به این تعارض، بدون لحاظ کردن یک راه حل سیاسی قابل قبول بی فایده است. به بیان دیگر،  مادامی که اکثریت شیعیان عراق سهمی را برای سنی ها در قدرت قائل نشوند، شکست داعش امکان پذیر نیست.  ممکن است سیاست های حکومت عراق دلیل ظهور داعش نباشد، اما در بقا و اقبال عمومی به آن دخیل بوده است.

نخست وزیر فعلی عراق نسبت به خلف خود رویکرد مثبت تری درباره قائل شدن سهم برای دیگر فرقه های ساکن در عراق داشته است و فرماندهان آمریکایی حاضر در عراق نیز تلاش هایی برای تقویت این رویکرد انجام داده اند. با این وجود فرقه گرایی و قائل شدن امتیازات بیبشتر برای اکثریت شیعه هنوز در عراق وجود دارد، فساد در این کشور بیداد می کند و اهل تسنن نیز برای مخالفت با داعش و مقابل آن قرار گرفتن و کمک به دولت، به دلایل و انگیزه های خیلی جدی تری نیاز دارند.

احتمال اینکه آمریکا و متحدان آن بتوانند داعش را از موصل بیرون برانند، بسیار زیاد است. اما همانطور که گزارش منتشر شده از سوی گروه سوفان اعلام می کند، حتی بزرگترین پیروزی نظامی در موصل نیز در صورت ابقای دلایلی که منجر به ظهور آشوب ها و خشونت فعلی شدند، کوتاه مدت خواهد بود. بدون اصلاحات اجتماعی و سیاسی حقیقی، جنگ علیه داعش در موصل را باید در فاصله کوتاهی در جاهای دیگر انجام داد.

این درست همان چیزی است که اوباما و دیگر مقامات آمریکایی به کرات به آن استناد کردند و یادآور شدند که آمریکا در صورت ورود مجدد به عراق نمی تواند به راحتی از آن خلاصی یابد. با این حال آمریکا هم اکنون حاضر شده وارد معرکه بشود و از توانایی های خود برای حل موضوع سرمایه گذاری کند. اوباما همیشه تمایل داشته است که بازیگران دیگر وارد بازی های خطرناکی شودند که مستقیما منافع حیاتی آمریکا را تهدید نمی کند. به همین دلیل وی در اولین مرحله ای که سخن از لزوم نابودی داعش به میان آورد، سعی کرد ائتلافی از ملل مسلمان و نیروهای شبه نظامی برای جنگ با این گروه تروریستی در جبهه زمینی به وجود بیاورد و صرفا به حمایت از آنها با استفاده از حملات هوایی و نیروهای ویژه بسنده کند.

اشتون کارتر که خود یکی از حامیان ایفای نقش جدی تر از سوی آمریکا در مبارزه با داعش است، اعلام کرده است که تصمیم جدید آمریکا به معنی تغییر استراتژی آن در عراق نیست. مقامات کاخ سفید و وزارت خارجه نیز موضعی مشابه داشته اند.

اما واقعیت این است که استراتژی آمریکا در عراق در آستانه تحول است و این تحول نتیجه تصمیمی است که اوباما اتخاذ کرده است. اما اوباما خود نیز به خاطر وسواسی که روی افزایش تعهدات و بار نظامی آمریکا دارد، حاضر نخواهد بود این واقعیت را بپذیرد.

به احتمال زیاد، اوباما حضور نیروهای آمریکا در عراق را از این گسترده تر نمی کند. اما اوباما تنها 9 ماه دیگر در کاخ سفید خواهد بود و این احتمال وجود دارد که رئیس جمهور بعدی دامنه حضور آمریکا در عراق را گسترده تر کند و به اندازه اوباما محتاط نباشد.

منبع: اسلیت / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 25