عربستان نمی‌تواند ایران قدرتمند را تحمل کند

«لئونید ساوین» تحلیلگر برجسته روس با بیان اینکه تغییرات اخیر در قیمت جهانی نفت مدیریت شده و هدفمند است، می گوید ایران، روسیه و دیگر کشورهایی که هدف این جنگ نفتی قرار گرفته اند، باید بلوکی متحد تشکیل دهند.

گروه بین الملل خبرگزاری فارس - صادق قربانی؛در دو ماه اخیر کاهش مداوم قیمت نفت در بازارهای جهانی همزمان با افزایش شدید تولید نفت عربستان سعودی و ایالات متحده، بسیاری را به این جمع بندی رسانده که ریاض و واشنگتن در تلاشند تا با تغییر تصنعی قیمت ها و با دیدی برآمده از فضای جنگ سرد، ایران و روسیه را به عنوان دو تولید کننده عمده نفت، تحت فشار قرار دهند.

«توماس فریدمن» تحلیلگر برجسته نیویورک تایمز وضعیت کنونی را «جنگ پمپ ها» خوانده در یادداشت اخیرش نوشته است که آمریکا و عربستان تلاش می کنند که سناریویی که زمانی برای مقابله با شوروی سابق اجرا شد، بار دیگر تکرار کنند.

در همین رابطه مصاحبه ای داشتم با «لئونید ساوین» تحلیلگر سیاسی برجسته روس و عضو مرکز تحقیقات محافظه کاری دانشگاه مسکو که می گوید کشورهایی که هدف جنگ نفتی اخیر قرار گرفته اند، باید به مرور بلوکی را برای مقاومت در برابر چنین جریاناتی تشکیل دهند.

آقای ساوین که عضو جنبش اوراسیا و سردبیر سایت تحلیلی «ژئوپلیتیکا» نیز هست، عدم وابستگی به دلار و حرکت به سمت سیستم های مالی مستقل نظیر بانک «بریکس» از جمله راهکارهای مقاومت در برابر جریانات کنونی می داند.

وی در مورد روابط ایران و عربستان هم گفت ریاض به دلیل آنکه خود را کشوری منحصر به فرد در منطقه می داند و با توجه به ملاحظات ژئوپلیتیکی، همواره ایران را رقیب خود دانسته و نمی تواند حضور کشوری قدرتمند آن سوی آب های خلیج فارس را تحمل کند.

در ادامه مشروح این مصاحبه آمده است:

فارس: با توجه به کاهش اخیر قیمت ها در بازارهای جهانی نفت، بسیاری از تحلیلگران از جمله توماس فریدمن روزنامه نیویورک تایمز، این مسئله را یک روند مشابه دوران جنگ سرد از سوی عربستان علیه ایران و روسیه می دانند. آیا شما با این تحلیل موافق هستند؟

ساوین: بله، اینطور به نظر می رسد که این اقدامی است که عمدا با هدف فشار به روسیه و ایران و همچنین ونزوئلا صورت گرفته است. مسئله اصلی وابستگی زیاد تولیدکنندگان نفت به سیستمی است که در دهه 1970 از سوی ایالات متحده برای مبادله نفت با دلار شکل گرفت. اما این وضعیت نمی تواند برای مدت زیادی ادامه پیدا کند، چراکه خود پادشاهی های منطقه خلیج فارس هم خواهان بروز بی ثباتی در واحد پولی و ذخایر ارزی خود نیستند. با این وجود، ذخایر ارزی روسیه آنقدر زیاد است که می تواند تا ماه ها با موفقیت در برابر این «بحران» مقاومت کند. از سوی دیگر، ما کاهش وابستگی به دلار را آغاز کرده ایم و به دنبال آن هستیم که معاملات بیشتری را با واحد پولی خود انجام دهیم. به مرور و گام به گام، کشور ما و دیگر قدرت های بزرگ نظیر چین، برزیل، هند و همچنین قدرت های در حال ظهور نظیر ایران و ونزوئلا به سمت سیستم های بازرگانی و مالی مناسبت تر حرکت خواهند کرد. فکر می کنم بانک «بریکس» (بلوک متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) با چارچوب فعالیت ضدغربی-ضدلیبرالی خود می تواند قطبی مهم در این زمینه به شمار آید.

فارس: چرا این تغییرات همزمان با رخدادهایی چون اعتراضات در یمن، مذاکرات هسته ای و درگیری های اوکراین رخ داده است؟

ساوین: همانطوری که گفتم، این وضعیت کاملا مدیریت شده است. کافی است نگاهی بیاندازید و ببینید که چه کسی بازارهای سرمایه را کنترل می کند و اینکه این بازارها در کجا واقع شده است. آن وقت است که متوجه که این احتمالا ناشی از اقدامات ائتلافی از تشکیلات سیاسی ایالات متحده، بانکداران بزرگ و شبکه های چندملیتی سرمایه داری است. به طور خلاصه، واشنگتن به دنبال ادامه تسلط خود بر جهان است و در این مسیر، جنگ؛ درگیری های اجتماعی و ایجاد بحران های اقتصادی ابزارهای خوبی برای نیل به این هدف هستند.

فارس: ایران و روسیه چه کاری می توانند برای مقابله با این جنگ نفتی انجام دهند؟ آیا این کاهش قیمت، به تغییر سیاست های ایران و روسیه منجر می شود؟

ساوین: فکر می کنم کشورهای ما باید شروع به همکاری های فشرده کنند،  آن هم نه فقط در بحث تثبیت بازار نفت، بلکه در زمینه های مختلف از جمله انرژی، صنعت، بازرگانی و غیره. پیش از این چندین سند همکاری به امضای طرفین رسیده است. سفر اخیر «نیکلای پاتروشف» رئیس شورای امنیت ملی روسیه به جمهوری اسلامی ایران هم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود. ما در حال حاضر در زمینه همکاری های امنیتی توافقنامه ای داریم که بر محیط ژئواستراتژیک دو کشور اثر خواهد گذاشت. تبادل اطلاعات محرمانه و حساس میان طرفین، تنها مربوط به تروریست هایی نیست که شست وشوی مغزی شده اند، بلکه می تواند مربوط به موساد و سیا باشد که پشت آن ها قرار دارند. جنگ های دوران معاصر یک ویژگی مشخص دارند، و آن هم اینکه اقدامات خرابکارانه در همه سطوح، از دیپلماتیک گرفته تا اطلاعاتی، نظامی، بازرگانی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی در جریان بوده و با یکدیگر مرتبط هستند. تنها راه مبارزه با این جنگ های شبکه ای، این است که ما هم چنین شبکه هایی داشته باشیم و این اتفاقی است که اکنون در حال شکل گیری است.

فارس: من همین طور می خواهم در مورد روابط ایران و عربستان سعودی سوال بپرسم. هفته گذشته، وزیر خارجه عربستان به شدت ایران را مورد انتقاد قرار داد، این در حالی است که تهران اخیرا پالس های مثبت زیادی به ریاض فرستاده است. ارزیابی شما از چشم انداز روابط دو کشور چیست؟

ساوین: عربستان سعودی ایران را رقیب خود می داند. ممکن است که این رقابت از منظر درگیری نظامی نباشد، بلکه بیشتر از دید قدرت ژئوپلیتیکی در منطقه. ایران در سال های اخیر با حمایت اقلیت های شیعی در کشورهای منطقه خلیج فارس، عملکرد بسیار موفقی داشته است. در مقابل، بسیاری از طرح های عربستان با شکست مواجه شده است. ما همچنین باید این مسئله را مد نظر داشته باشیم که خاندان سعودی حاصل دیپلماسی بریتانیا است و به همین جهت ریاض به صورتی نهادینه، احساس برتری و تفوض در منطقه دارد، که یکی از دلایل آن هم کنترل شهر مکه است. اصلی ترین شریک سیاسی ریاض هم کشوری است (آمریکا) که به شدت احساس استثنایی بودن دارد. بنابراین آن ها علاقه ای ندارند که یک مرکز قدرت نیرومند در آن سوی خلیج فارس وجود داشته باشد. به همین جهت اقدامات آن ها برای مقابله با ایران، ادامه خواهد یافت.

فارس: سوالی هم در مورد مسائل داخلی عربستان سعودی دارم. همانطور که احتمالا در جریان هستید، دادگاهی در عربستان، اخیرا شیخ نمر النمر روحانی منتقد برجسته حکومت این کشور را به اعدام محکوم کرده است. انگیزه عربستان برای صدور چنین حکمی چیست و این امر چه تبعاتی می تواند برای حکام این کشور داشته باشد؟

ساوین: دلیل این امر این است که او یک روحانی برجسته مسلمان و یک شیعه است. رژیم عربستان سعودی به شدت از هرگونه اعتراض در کشور هراسان است و اعتراضات را با سرکوب های خشونت آمیز پاسخ می دهد. متأسفانه سیاست استانداردهای دوگانه که از سوی ایالات متحده و شرکای این کشور در پیش گرفته شده، موجب شده تا حتی جامعه مدنی داخل آمریکا نیز نتوانند کاری در این زمینه انجام دهند.

فارس: در پایان می خواهم در مورد روابط میان ایران و روسیه سوال بپرسم. تحکیم روابط دو کشور، چه اثرات راهبردی می تواند داشته باشد؟

ساوین: ایران و روسیه از لحاظ جغرافیایی دو مرکز قدرت مهم به شمار می آیند. شکل گیری محوری از شمال به جنوب می تواند موجب تغییرات زیادی در کل منطقه اوراسیا شود. مسیرهای جدید انتقال انرژی و کالا می تواند کشورهای اروپایی را به خاورمیانه و آسیا مرکزی مرتبط کند. همچنین سنت هایی که ما داریم، یکی از بهترین سنن در جهان است و توانسته ایم آن ها را از اثرات مخرب نئولیبرالیسم حفظ کنیم. هر دوی ما فرهنگ های راهبردی منحصر به فردی داریم که می توان آن ها را در چارچوب عدالت و شکوفایی برای همه، تشریح کرد.

ما گام به گام در حال آغاز همکاری در زمینه های متعدد هستیم. روسیه اکنون به واسطه تحریم ها درس های مهمی گرفته و اطمینان دارم که دیگر هرگز از هیچ تحریم ضدایرانی ای حمایت نخواهد کرد. ما در عین حال باید توان دیپلماسی عمومی خود را ارتقا دهیم. فاصله میان دو کشور چندان زیاد نیست و تعامل میان گروه های مختلف دو کشور در چارچوب فعالیت های فرهنگی، هنری، علمی و تحصیلی می تواند پایه ای قدرتمند برای ارتقا روابط در سال های آینده باشد. اثر کل یک مجموعه بزرگتر از مجموع اثر اجزای تشکیل دهنده آن است (هم افزایی)، بنابراین ما باید مجموعه ای گسترده از تعاملات دوجانبه را شکل دهیم.