ایران و ائتلاف توبه کنندگان

دیپلماسی ایرانی: وقتی من برای تهیه گزارش درباره دیپلماسی هسته ای جدید تهران و واشینگتن به ایران رفتم، متوجه شدم ایرانی ها اغلب تمایل دارند درباره ی موضوعات دیگر صحبت کنند. محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران درباره تشکیل گروهی ترسناک در عراق هشدار داد. در آن زمان این گروه هنوز توجه جهان را جلب نکرده بود و در سوریه فعالیت می کردند و در تلاش برای ورود به عراق بودند.

ظریف به من گفت «داعش یا دولت به اصطلاح اسلامی گروهی است که امروز در بغداد بیشتر از دمشق در حال کشتن مردم است. این افراد بسیار بسیار خطرناک هستند و ما نیازمند اقداماتی هستیم تا از نفوذ آنها در منطقه جلوگیری کنیم. ما باید به منظور جلوگیری از گسترش تنش های فرقه ای و خشونت در منطقه همکاری کنیم» وی در ادامه متذکر شد «این به نفع همه ی بازیگران است تا به تسهیل بحران سوریه کمک کنند و ایران هم به وضوح یکی از آنهاست»

یک ماه بعد، ایرانی ها به نشست ژنو که حدود 40 کشور در آن شرکت کرده بودند تا به جنگ داخلی سوریه پایان دهند، دعوت نشد. تهران معتقد است می تواند همانند تشکیل دولت جدید افغانستان پس از طالبان در سال 2011، به تشکیل دولت جدید کمک کند. ایران یک طرح چهار ماده ای داشت که شامل آتش بس و برگزاری انتخابات دموکراتیک تحت نظارت سازمان ملل بود که به اسد اجازه شرکت در انتخابات را می داد تا بتواند کرسی اش را حفظ کند. اما این پیشنهاد توسط شرکت کنندگان در نشست رد شد. دلیل عدم دعوت از ایران، رقابت های منطقه ای و تنش های فرقه ای است، همچنین براساس گزارش وزارت خارجه آمریکا، ایران  روابط طولانی مدت نظامی با اسد دارد.

این ابتکار دیپلماتیک که نمایندگان دولت سوریه و شورشیان مورد حمایت غرب گرد هم بیایند، به سرعت شکست خورد و داعش دربرابر دولت و شورشیان میانه رو قرار گرفت. در ماه ژوئن افرادی با نقاب های سیاه و وانت توانستند، از طریق مرز سوریه وارد عراق شوند.

هفته گذشته نیز نشستی دیگر برای نجات عراق با حضور چندین کشور برگزار شد. مجدداً ایران دعوت نشده بود و دلیل آن فشارهای عربستان سعودی و امارات متحده عربی بود که عمیقاً نسبت به ایران بی اعتماد هستند. ایران در عوض با اعلام این موضوع که این بحران توسط اشتباهات و عدم محاسبه ی درست دیگر کشورها به وجود آمده است، جواب این رفتار را داد. این هفته در نیویورک، قبل از آغاز نشست سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل، ظریف در شورای روابط خارجی گفت «ایالات متحده خیلی دیر به این تهدید پاسخ داد. ایران به نشست پاریس دعوت نشد، نشستی که من آن را ائتلاف توبه کنندگان می نامم، به خاطر این که اکثریت شرکت کنندگان در این نشست به نوعی به داعش کمک کرده اند. در حقیقت در پایان روز، هیولای خودساخته برای شکار صاحبش بازگشته است»

ظریف معتقد است «ایالات متحده در این زمینه مقصر است چون تا قبل از حمله سال 2003 آمریکا به عراق، این کشور مأمن تروریست ها نبود. هزاران نفر عضو داعش از ایران نیامده اند، بلکه از «کشورهایی که دور میز نشست پاریس نشسته اند» به داعش ملحق شده اند» با این حال پس از آن که ایران و ایالات متحده به مدت یک دهه یک دیگر را از عراق دور می کردند، موضع مشترکی در قبال عراق پیدا کرده اند. ماه گذشته واشینگتن و تهران به طور جداگانه به دولت تحت محاصره عراق که یک سوم خاکش را از دست داده بود و بغداد و اربیل، پایتخت کردستان در معرض خطر قرار داشتند، کمک نظامی کردند.

جنگنده های ایالات متحده در 8 آگوست حملات هوایی شان را آغاز کردند و مشاورین نظامی و سلاح های نظامی ایران به کمک پیشمرگان کرد و شبه نظامیان شیعه آمد. دیگر کشورهای عضو ائتلاف جدید به رهبری آمریکا هم باید نقش خود را ایفا کنند. هواپیماهای فرانسوی دو روز پیش اولین حمله شان به مواضع داعش را انجام دادند. اما حقیقت این است که واشینگتن و تهران منافع مشترکی در رابطه با این مسئله دارند.  رهبر عالی ایران این هفته اعلام کرد که واشینگتن حداقل سه بار- از طریق جان کری وزیر خارجه، از طریق سفیر ایالات متحده در بغداد و مذاکره کننده ارشدشان در مذاکرات هسته ای - پیشنهاد همکاری درباره عراق داده است.

نویسنده: رابین رایت/ منبع: نیویورکر