هماهنگی تهران و بغداد در بازرسی های سرزده

دیپلماسی ایرانی: تلاش آمریکا به منظور جلوگیری از آنچه انتقال تجهیزات از ایران به سوریه خوانده می شود، موفق نبوده چرا که طرف عراقی از بازرسی هواپیما های ایرانی که از آسمانش می گذرد، خودداری می کند. این ادعا را مقامات آمریکایی در گفت و گو با روزنامه نیویورک تایمز مطرح کرده اند و این در حالی است که عراقی ها تا کنون دو بار هواپیماهای ایرانی را در فرودگاه بغداد به زمین نشانده و بازرسی کرده اند و سپس اجازه ادامه حرکت آنها به سوی سوریه را صادر کرده اند. هرچند که مقامات ایرانی در مورد این بازرسی ها موضع گیری تندی داشتند و تاکید کردند در صورت تکرار آن اقدام متقابل انجام خواهند داد.

بنابر این گزارش، ارسال تجهیزات برای بشار اسد در سوریه در این مرحله بسیار اهمیت دارد چرا که فشار نظامی گروه های معارض نیز رو به افزایش است. در همین حال مرز هوایی عراق به عنوان منبع اصلی انتقال سلاح به سوریه شناخته می شود. نیویورک تایمز ادعا می کند ایران که متحد نزدیک بشار اسد است ، تجهیزات مورد نیاز وی را تامین می کند و همچنین حامی حزب الله لبنان به شمار می رود.

اما گزارش ها حاکی از آن است که تلاش های آمریکا برای متقاعد کردن عراقی ها به منظور بازرسی اتفاقی پرواز هایی که از آسمان عراق به سمت سوریه می رود، به طور قابل ملاحظه ای ناموفق بوده است.

هیلاری کلینتون ، وزیر امور خارجه آمریکا، در ماه سپتامبر تعهدی را از سوی وزیر امور خارجه عراق دریافت کرد مبنی بر اینکه بعداد تمامی هواپیماهایی را که از ایران به سوریه می رود، بازرسی خواهد کرد. اما دولت عراق تنها دو بار این بازرسی ها را انجام داد که تازه ترین آن در تاریخ 27 اکتبر بود. در این هواپیما ها محوله تسلیحاتی کشف نشد اما یکی از این هواپیما ها که برای بازرسی به زمین نشانده شده بود در راه بازگشت از سوریه به تهران بود و محموله خود را در دمشق خالی کرده بود.

مقامات آمریکایی با اشاره به برآورد ها و اطلاعات جاسوسی ادعا می کنند طرف عراقی در مورد زمان بازرسی ها طرف ایرانی را مطلع می کند و این نکته دلسردی بیشتری واشینگتن را به همراه داشته است.

ادامه حمایت ایران از دولت سوریه در شماری از مصاحبه هایی که مقامات دولتی آمریکا، فرماندهان نظامی و اعضای کنگره انجام داده اند، خاطرنشان شده است. یک مقام آمریکایی در این زمینه اظهار داشت:ما از عراق می خواهیم که به تعهدات بین المللی خود عمل کند. عراق یا باید پرواز هایی را که ایران به سوریه می رود بازرسی کند یا اینکه اجازه ندهد هواپیماهای ایرانی از آسمان عراق برای رسیدن به مقصد سوریه استفاده کنند.

این در حالی است که مقامات عراقی می گویند مخالف انتقال سلاح از طریق آسمان کشورشان هستند. آنها همچنین به اظهارات مقامات ایرانی اشاره می کنند که تاکید دارند محموله هایی که از ایران به سوریه می رود، بشردوستانه است و ادعای آمریکا در زمینه تسلیحاتی بودن این محموله ها بی اساس است.

علی موسوی، سخنگوی نخست وزیر عراق در ارتباط با نگرانی های آمریکا اظهار داشت: ما نمی توانیم آنها را قانع کنیم که تمامی هواپیما ها بازرسی شود چرا که آنها در مورد موقعیت پیش داوری می کنند. وی ادامه داد: سیاست ما این است که اجازه ندهیم سلاح به سوریه انتقال پیدا کند. موسوی خاطرنشان کرد، یکی از هواپیما ها تا زمانی که از دمشق بازگشت مورد بازرسی قرار نگرفت اما این یک اشتباه ساده بود و اقدامی برای کمک به ایران به شمار نمی رود. موسوی تاکید کرد، گاهی اشتباه اتفاق می افتد.

با این حال برخی مقامات در عراق می گویند برخی در بغداد بیشتر به سوی ایران و تلاش هایش در سوریه متمایل هستند تا ایالات متحده.

این در حالی است که ادامه پرواز های ایران به سوریه بدون انجام بازرسی حاکی از محدودیت نفوذ دولت اوباما در دولت مالکی است و اشتباه محاسباتی در سیاست خارجی آمریکا در قبال عراق را به تصویر می کشد. از سوی دیگر اوباما از ارسال سلاح برای معارضان سوریه خودداری کرد و تا کنون نتوانسته منطقه پرواز ممنوع را در آسمان سوریه برقرار کند.

به گزارش این روزنامه آمریکایی در حالی که اقدامات عراق به وضوح به نفع ایران است، مالکی نیز دلایل خود را برای مقاومت در برابر بازرسی تمامی هواپیما های ایرانی دارد. مقامات آمریکایی می گویند، مالکی از سقوط اسد نگران است چرا که این روند می تواند به تحریک سنی ها و کرد ها در منطقه شامل عراق منجر شود و به این ترتیب چالش هایی برای دولت مالکی ایجاد خواهد شد.

مقامات آمریکایی می گویند، حمایت ایران از سوریه برای دولت اسد اهمیت زیادی دارد. همچنین سپاه قدس نیز در این زمینه نقض فعالی دارد که گاهی حتی در امور زیارتی، گردشگری و تجارت نیز حضور پررنگی دارد.

پرواز های ایران به سوی سوریه مدت کوتاهی پس از خروج نیرو های آمریکایی از عراق در دسامبر گذشته؛ توجه مقامات آمریکایی را برانگیخته کرد. این در حالی است که عراق همچنان نیروی هوایی قدرتمندی ندارد و نمی تواند به خوبی از آسمان خود محافظت کند.

مقامات عراقی تحت فشار آمریکا، ایرانیان را مجاب کردند تا در زمانی که بغداد برای میزبانی اجلاس اتحادیه عرب در ماه مارس آماده می شد، پرواز ها به سوی سوریه را متوقف کنند. بلافاصله پس از برگزاری این نشست نیز دولت اوباما به مالکی اعلام کرد این پرواز ها نباید ادامه داشته باشد. اما پس از بمب گذاری ماه جولای در دمشق و کشته شدن اعضای عالی رتبه دولت است، پرواز های ایران به سوریه از طریق آسمان بغداد از سرگرفته شد. بایدن، معاون رئیس جمهور آمریکا در تاریخ 17 آگوست در گفت و گوی تلفنی با مالکی نگرانی آمریکا از این پرواز ها را اعلام کرد. مشاور امنیت ملی اوباما نیز در همین زمینه در ماه اکتبر با مالکی ملاقات کرد. گزارش ها حاکی از آن است که مالکی در این نشست اعلام کرده از اینکه بازرسی های هواپیماهای ایرانی به این طریق انجام می شده، اطلاعی نداشته است.

نیویورک تایمز در بخش دیگری از گزارش خود به ارتباط مقامات ایرانی و عراقی در زمینه بازرسی ها اشاره کرده است. برای مثال گفته می شود هادی امیری، وزیر حمل و نقل عراق که پیش تر همراه مالکی به واشینگتن سفر کرده بود، روابط نزدیکی با ایران دارد.

با این حال ناصر بندر، رئیس سازمان هوانوردی غیر نظامی عراق می گوید نشانه ای از همکاری مقامات ایرانی و عراقی در مورد هماهنگ کردن بازرسی ها وجود ندارد. وی ادامه داد، ما هر هواپیمایی را که احساس کنیم مشکوک است فرود می آوریم و آن را بازرسی می کنیم. وی افزود، عراق تنها دو هواپیمای ایرانی را بازرسی کرده است و دلیل آن قیمت سوخت بوده است. بندر خاطر نشان کرد، هر هواپیمایی که فرود می آید باید در فرودگاه بغداد سوخت گیری مجدد انجام دهد و این برای ما اتلاف هزینه است.

مقامات آمریکایی به نقل از اطلاعات جاسوسی ادعا می کنند در یک مورد در اواخر ماه اکتبر، پرواز ایرانی درخواست عراق برای فرود را نادیده گرفته است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی /10