قصه جنجال برانگیز دعوت از جولانی برای شرکت در نشست بغداد

نویسنده: دکتر هیثم الخزعلی، دکترای اقتصاد و پژوهشگر و متخصص أمور سیاسی، اقتصادی و جئوپلتیکی

دیپلماسی ایرانی: قرار است نشست اتحادیه عرب تحت عنوان وحدت موضع عربی در قبال حوادث جاری در منطقه طی روزهای آینده در بغداد برگزار شود. 

اگر این نشست با موفقیت برگزار شود گامی مهم برای تقویت همکاری های عربی و منطقه ای، به‌ویژه در سایه تحولات سیاسی، اقتصادی و امنیتی منطقه خواهد بود.

انتظار می رود که در این نشست عراق که تلاش می کند نقشی میانی میان کشورهای عربی و منطقه ای برای حل اختلافات و ایجاد شراکت‌های استراتژیک ایفا کند، باعث شود تا مواضع یکپارچه ای نسبت به تحولات اخیر در منطقه به‌ویژه در قضایای مربوط به غزه، لبنان و سوریه به وجود آید.

دعوت از الجولانی برای حضور در این نشست:

مساله دعوت از ابومحمد الجولانی، رهبر هیئت تحریر الشام (که در سطح بین المللی در فهرست گروه های تروریستی قرار دارد) به دلایل مختلف موضوعی بحث برانگیز شده است:

۱- ابعاد قانونی و سیاسی:

الف: الجولانی خود شخصا از سوی دستگاه قضایی عراق به اتهام تروریسم و قتل صدها عراقی، زمانی که در دو شبکه تروریستی القاعده و داعش فعالیت می کرد، تحت پیگرد است، و مساله دعوت از او به مثابه تضعیف پرستیژ و جایگاه دستگاه قضایی عراق است.

ب) هیئت تحریر الشام در فهرست گروه های تروریستی چندین کشور مختلف از جمله کشورهای عربی قرار دارد، برای همین دعوت از الجولانی به یک نشست رسمی امری غیرقابل قبول به لحاظ قانونی و دیپلماتیک است. به ویژه که تیمی مهم مثل (مصر، عربستان، اردن و امارات) نگرانی‌هایی از پروژه ترکیه در سوریه دارند.

ج) عراق خود بخشی از پیمان مبارزه با تروریسم است، و دعوت از شخصیتی مثل الجولانی می تواند پیچیدگی‌هایی را در جایگاه بین المللی عراق به‌وجود آورد.

۲- تاثیر احتمالی بر واکنش کشورهای مشارکت‌کننده:

دعوت از الجولانی می تواند خروج برخی کشورها از این نشست یا خودداری برخی از آنها از حضور در آن را باعث شود، به‌ویژه کشورهایی مثل مصر، تونس، الجزایر و لیبی که با مشکلات گروه های مسلح تروریستی مواجه هستند.

چنین دعوتی می تواند سبب شود تا در درون نشست به جای رسیدن به وحدت تقسیم بندی ها جدیدی را شاهد باشیم.

با وجود اینکه عراق تلاش می کند طرحی جدید برای حل بحران سوریه با مشارکت همه طرف های واقعی موجود در این کشور مثل هیئت تحریر الشام ارائه دهد، اما چنین اقدامی می تواند تلاشی برای مشروعیت بخشیدن به گروه های رده بندی شده در فهرست گروه های تروریستی تعبیر شود.

مشکلات احتمالی:

۱- این اقدام می تواند در جمع گروه های سیاسی داخلی در عراق تقسیم بندی های جدیدی به وجود آورد، از یک سو نیروهایی هستند که از دعوت از جولانی استقبال می کنند در حالی که در مقابل آنها گروه های دیگری هستند که با صراحت دعوت از یک چهره تروریستی را رد می کنند.

۲- این کار می تواند افکار عمومی عراق را تحریک کند و احتمال شعله‌ور شدن تظاهراتی اعتراضی در مخالفت با حضور الجولانی را باعث شود، که چنین اتفاقی می تواند بر مقبولیت مردمی دولت تاثیر بگذرد، همچنین شکست نشست اتحادیه عرب را سبب شود.

۳- همچنین دعوت از الجولانی می تواند وجهه نشست را مخدوش کند به این ترتیب که ارتباط با هر نیرویی مثل الجولانی مصداقیت و اهداف نشست را تحت تاثیر قرار دهد و تضعیف کند.

۴- این اقدام همچنین می تواند افزایش تنش های منطقه ای را سبب شود. چنین اقدامی می تواند کشورهایی مثل مصر، عربستان سعودی و امارات متحدی عربی را تحریک کند و همچنین نگرانی هایی نزد کشورهایی مثل اردن به وجود آورد.

۵- چنین دعوتی می تواند بر روابط بین المللی عراق نیز تاثیرات بگذارد. دعوت از الجولانی می تواند سرخوردگی بین المللی، به ویژه از سوی کشورهای غربی را موجب شود؛ با توجه به این که بیشتر کشورهای اروپایی، به‌ویژه کشورهایی نظیر بریتانیا و فرانسه، گسترش نفوذ ترکیه در سوریه و سرزمین شام را رد می کنند؛ وانگهی رقابت شدیدی نیز بر سر چاه‌های گاز در شرق و جنوب دریای مدیترانه وجود دارد.

توصیه ها:

دعوت از الجولانی می تواند گامی خطرناک و جنجال برانگیز باشد که به نشست و اهداف آن آسیب بزند. همچنین می‌تواند تاثیر سلبی بر وجهه دولت عراق بگذارد؛ برای همین بهتر است که نشست بر همکاری های عربی و منطقه ای برای حل بحران ها از طریق کانال های دیپلماتیک سنتی بدون حضور شخصیت های جنجال برانگیزی مثل الجولانی متمرکز شود. مثلی هست که می گوید: «پیشگام به مردمش دروغ نمی گوید».