طرح های عمان و ژاپن برای احیای برجام

دیپلماسی ایرانی: شواهدی وجود دارد که نشان می دهد تماس هایی پنهانی میان ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران، نه تنها بر سر غزه بلکه همچنین بر سر پرونده هسته ای در جریان است.

هنوز طرح هایی روی میز است که می تواند گفت وگوهای هسته ای را زنده کند. تهران اعلام کرده که عمانی ها یک پیشنهاد "کم در برابر کم" یا "گام به گام" را پیشنهاد داده اند، سازوکاری که شبیه توافق ماه مه 2023 است. یک احتمال دیگر که توسط علی واعظ و ولی نصر دو کارشناس ارشد مسائل ایران در امریکا مطرح شده است، همکاری منطقه ای در چارچوب راهی به عنوان پاداش محدودسازی برنامه هسته ای ایران است.

گزارش هایی هم وجود دارد که می گوید ژاپنی ها طرحی برای احیای گفت وگوهای هسته ای دارند و در حال پیگیری طرحشان هستند، هرچند هیچ جزئیاتی از آن منتشر نشده است. ژاپن هیچ سابقه ای در میانجیگری هسته ای ندارد اما نقش مهمی در برقراری آتش بس در جنگ هشت ساله ایران – عراق ایفا کرد. این کشور مورد احترام ایران است و متحد امریکا محسوب می شود.

اگر برجام رسما به عنوان یک توافق مرده اعلام شود، سه گزینه برای غرب می ماند: بازدارندگی، اقدام نظامی یا گفت وگوهای تازه. قطعنامه سازمان ملل که در سال 2015، برجام را تایید کرد در اکتبر 2025 خاتمه می یابد. پیش از آن، بریتانیا یا فرانسه می توانند در صورت اقدام ایران به غنی سازی در سطح نظامی، از مکانیسم ماشه که در یکی از بندهای برجام گنجانده شده است برای بازگرداندن تحریم های سازمان ملل علیه ایران استفاده کنند.

شاید ایران هم اهرم هایی بیرون از چارچوب فعالیت های هسته ای اش به کار گیرد تا برجام را روی کاغذ زنده نگه دارد تا مهلت قطعنامه 2025 به سر رسد و شورای امنیت دیگر حربه ای در این موضوع علیه ایران نداشته باشد.

جنگ غزه، محدودیت ها و نیز فرصت های ایران و متحدان منطقه ای اش را در رویارویی با ایالات متحده آمریکا آشکار ساخت. حمله مستقیم ایران به اسرائیل هم این فرصت را به تهران داد تا تحلیل دقیقتری از چگونگی واکنش اسرائیل و آمریکا به ایران در بیرون از "محدوده خاکستری" بدست آورد. با ارزیابی این اطلاعات است که ایران می تواند اهرمی را برای به کارگیری در گفت وگوهای آینده هسته ای به دست آورد.

شاید بهترین راه برای هر دو طرف این باشد که با تعهدات تک – تدبیری پیش بروند و هم زمان خطوط قرمز را برای جلوگیری از تشدید نزاع در هر دو سپهر هسته ای و منطقه ای رعایت کنند.

منبع: استیمسون / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱