چرا توافق هم به سود ایران است هم امریکا

نویسنده: عقیل عباس

دیپلماسی ایرانی: این روزها شاهد پیش بینی های زیادی هستیم مبنی بر این که توافق هسته ای امضا نخواهد شد. اما زیان بعدی امضا نشدن توافق، بسیار بیشتر از فوایدی است که ایران و آمریکا از امضای آن به دست خواهند آورد. اگر سود و زیان را هم ملاک قرار دهیم، آمریکا و ایران به سمت امضای توافق پیش خواهند رفت چرا که پیامدهای امضا نشدن آن برای هر دو طرف سنگین است. 

برای ایران امضای توافق هسته ای به معنای برداشته شدن تحریم های سازمان ملل و اروپا و آمریکاست که آسیب زیادی به اقتصاد ایران وارد کرده است. در صورت امضا شدن توافق، تحریم های اولیه که عمدتا به بلوکه شدن دارایی های ایران در بانک های غربی مربوط می شود فورا برداشته خواهند شد و پس از آن ایران به تدریج وارد بازار جهانی خواهد شد. در نهایت، تحریم های ثانویه، چهار ماه پس از امضای توافق برداشته خواهند شد. 

اما اگر توافق هسته ای امضا نشود، نه تنها تحریم های کنونی علیه ایران باقی خواهند ماند بلکه تحریم های جدیدی اضافه خواهند شد مانند لغو معافیت های آمریکا به کشورهایی مثل هند، عراق و پاکستان که از ایران نفت و گاز وارد می کنند. ایران حتی از توسعه برنامه هسته ای خود و ساخت بمب اتمی هم سودی نخواهد برد چرا که این بمب به باری بر دوش این کشور تبدیل خواهد شد که ابزار مناسب برای پرتاب آن به سمت هدف را در اختیار ندارد. همچنین دستیابی ایران به بمب اتم، کشورهای منطقه را که از ایران هسته ای وحشت دارند علیه این کشور بسیج خواهد کرد و آنها نیز ممکن است به سمت ساخت سلاح هسته ای پیش بروند. نتیجه این روند، تشدید تنش در منطقه و به راه افتادن مسابقه تسلیحاتی است که ایران در شرایط تحریم اقتصادی توانایی رقابت در آن را نخواهد داشت. این روند، ایران را در شرایطی شبیه به اتحاد شوروی در آخرین سال های عمرش قرار خواهد داد. 

گزینه های ایران در صورت امضا نشدن توافق هسته ای، محدود و از نظر اقتصادی و سیاسی و نظامی بسیار پرهزینه است و به نفع این کشور نیست که به سمت هیچ یک از این گزینه ها پیش برود. بهترین گزینه برای ایران، امضا کردن توافق هسته ای است مگر این که تمایلات ایدئولوژیک بر منافع ملی این کشور غلبه کند که در این صورت اوضاع ایران به مراتب بدتر خواهد شد. 

امضای توافق هسته ای به نفع آمریکا هم هست چرا که امضا نشدن آن، واشنگتن را در شرایط دشواری قرار خواهد داد هرچند به دشواری وضع ایران نخواهد بود. احتمال دستیابی ایران به سلاح هسته ای و آغاز رقابت هسته ای در منطقه، از نظر نظامی و سیاسی و حتی اقتصادی، آمریکا را زیر فشار قرار خواهد داد چرا که باید از متحدانش در منطقه در برابر ایران هسته ای دفاع کند و در عین حال مانع حرکت آنها به سوی سلاح هسته ای شود. احتمال موفقیت در این معادله دشوار، به علت بی اعتمادی بسیاری از متحدان آمریکا به این کشور، اندک است. 

گزینه منطقی و واقع بینانه تر آمریکا در صورت امضا نشدن توافق هسته ای و حرکت ایران به سمت ساخت سلاح هسته ای، اقدام نظامی گسترده برای نابود کردن تاسیسات هسته ای ایران است. درست است که آمریکا از نظر نظامی توانایی چنین عملیاتی را دارد ولی چنین اقدامی، منطقه را غرق در درگیری های مسلحانه بیشتری خواهد کرد. ایران می تواند از متحدان و هواداران فراوان خود در محور مقاومت که در چند کشور عربی حضور دارند، برای به راه انداختن جنگ نیابتی در منطقه استفاده کند. به راه انداختن این درگیری ها ممکن است آسان باشد ولی متوقف کردن آن آسان نخواهد بود. برای مقابله با این حرکت ایران، آمریکا مجبور خواهد شد نظامیان بیشتری را در منطقه به مدتی طولانی مستقر کند تا زمانی که توافقی سیاسی برای پایان دادن به درگیری ها به دست آید در حالی که آمریکا با توجه به جنگ اوکراین و اوضاع در جنوب شرق آسیا، تمایلی به این کار ندارد.

منبع: اسکای نیوز عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11