امریکا همچنان قدرتمند است

نویسنده: محمد الرمیحی

دیپلماسی ایرانی: در بین کشورهای عربی این دیدگاه در خصوص ایالات متحده آمریکا در حال گسترش است که این کشور وارد دوره «سالخوردگی سیاسی» شده است و عمدتا ضد آمریکا موضع گیری می شود. ولی دیدگاه من همچنان این است که شما می توانید با آمریکا اختلاف داشته باشید ولی نباید با آن دشمنی کنید چرا که بخش اعظم تحولات جهانی را همچنان واشنگتن رقم می زند. 

سخنان درباره روی آوردن به چین و روسیه به عنوان جایگزین آمریکا برای تشکیل محوری قدرتمند، مبالغه آمیز است. تشکیل جهان دوقطبی همچنان دور از دسترس است هرچند نباید موضعی منفی در خصوص چین و روسیه اتخاذ کرد. اقتصاد آمریکا همچنان بر جهان حاکم است و تولید داخلی این کشور بیش از سی سال است که بیش از 25 درصد تولید جهان را تشکیل می دهد. شرکت های آمریکایی یک پنجم برندهای بزرگ جهانی را در اختیار دارند که از برندهای چین و آلمان با هم بیشتر است. پنج شرکت اصلی تحقیق و توسعه در جهان، همگی امریکایی هستند و از تحقیقات آنها میلیون ها انسان بهره برده اند که نمونه آن، تولید موفق ترین واکسن ضد کرونا در جهان بود. همچنین آمریکا بازار مصرف عظیمی است که هر اندیشه جدید اقتصادی می تواند در آن رشد کند. این کشور در زمینه اقتصاد و سیاست و آزادی انتقاد و بازخواست و اعتراض، از شفافیت زیادی برخوردار است و از این نظر قابل مقایسه با چین و روسیه نیست. 

به رغم درخواست ها در اروپا در خصوص لزوم استقلال از آمریکا، عمل کردن به این سخنان فراتر از توان اروپاست. سخنان اخیر امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه در زمینه استقلال دفاعی اروپا از آمریکا نیز تلاشی برای دستیابی به جایگاهی بهتر در مذاکره با آمریکاست. بحران اوکراین اهمیت حمایت آمریکا را نشان داد و اگر این حمایت نبود، اوکراین نمی توانست تا امروز مقاومت کند. 

در سوی دیگر، اردوگاه چین و روسیه نیز یکپارچه نیست. چین می داند که شکوفایی اقتصادی اش به علت تجارت خارجی این کشور است نه مصرف داخلی به همین علت تا چندین دهه نیازمند بازار جهانی و طبعا بازار آمریکا و اروپا خواهد بود. متکی بودن چین به دیپلماسی فعال و پایبندی به منشور سازمان ملل متحد در سطح بین المللی، بیش از هر چیز دیگری به تحقق منافع چین کمک می کند. 

روسیه نیز ثابت کرد تصمیم گیری ها در این کشور اگر «ماجراجویانه» نباشد دست کم «بی پروایانه» بوده است. تا پیش از ژانویه 2022 کشورهای اروپایی امتیازات زیادی به روسیه داده بودند از جمله این که چشم خود را به روی اشغال شبه جزیره کریمه و بخشی از خاک گرجستان توسط روسیه بستند تا رضایت مسکو را جلب کنند ولی روس ها برداشت نادرستی از این امتیازدهی داشتند. روسیه که با هدف تحمیل راه حلی میانه در خصوص اوکراین به این کشور حمله کرد، خود را وارد جنگی کرد که نمی تواند پیروز از آن خارج شود. همچنین جنگ روسیه برای جلوگیری از گسترش ناتو نتیجه عکس داد و فنلاند و سوئد هم به این سازمان پیوستند. 

سخنان درباره جایگزین کردن ارزهای دیگر به جای دلار در معاملات بین المللی، غیرواقع بینانه است. به علت قدرت اقتصاد آمریکا که از پویایی بالایی برخوردار است، دلار هم قدرتمندترین ارز بین المللی باقی خواهد ماند. آغاز هر پروژه اقتصادی در آمریکا آسان تر و سریع تر است و انعطاف بازار کار در این کشور بسیار بیشتر از بازار کار در اروپاست. 

با این حال سیاست در آمریکا آبستن حوادثی است و احتمال کشمکش بین جمهوری خواهان احتمالا به ریاست دونالد ترامپ و دموکرات ها به ریاست جو بایدن در انتخابات آینده وجود دارد. هر دو نامزد عیوبی دارند که برای رای دهندگان آمریکایی مشخص است. بایدن پیر و بیمار است و ترامپ نیز به علت راستگرایی شدید و رفتار پوپولیستی برای رهبری کشور بزرگی مثل آمریکا مناسب نیست. اما آنچه اهمیت دارد این است که آمریکا از آزادی مطبوعات و دستگاه قضایی مستقل و جامعه مدنی پویا و انتخابات منظم و نهادهای منتخب برخوردار است که می تواند گزینه های سیاستمداران را مهار کند. وجود آزادی ها در آمریکا موجب می شود بازسازی ساختارهای سیاسی و اقتصادی در این کشور با سهولت بیشتری انجام شود در حالی که دیگر نظام ها فاقد چنین انعطافی هستند.

منبع: الشرق الاوسط / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11