شتاب جدید در روابط ایران و آذربایجان

نویسنده: انار حسین اف

دیپلماسی ایرانی: روابط آذربایجان و ایران پس از دیدار روسای جمهوری در حاشیه اجلاس سازمان همکاری های اقتصادی در عشق آباد، شتاب جدیدی به خود گرفته است. اما، مقدمات این امر چند هفته قبل و زمانی که شاهین مصطفی اف به ایران سفر و با وزیر راه و ترابری ایران دیدار کرد، مهیا شده بود. پس از آن بود که تصمیم برای فعال سازی گفت وگوهای اقتصادی دو جانبه اخذ شد. در دیدار عشق آباد، روسای جمهوری دو کشور این مشی را تائید کردند و در نهایت، اکنون، این دستور کار در حال اجراست. تمامی دیدارهای مقامات رسمی، نتیجه توافق هایی است که در اواخر سال گذشته حاصل شده بود.

به نظر می رسد که طی ماه های آینده، تمامی توافق های حاصل شده و از جمله مشارکت شرکت های ایرانی در احیای مناطق آزاد شده در رود ارس، بازسازی خط راه آهن در جلفا و همچنین، دیگر مناطق اجرایی شود. در آینده نزدیک نیز یک پاسگاه در منطقه خداآفرین در منطقه جبرئیل افتتاح خواهد شد. 

این امکان برای ایران فراهم می شود که مشارکت فعالی در روند بازسازی قره باغ داشته باشد. در فصل بهار، جلسه بین کمیسیونی دو کشور برگزار خواهد شد و طی آن، کلیات مسائل بررسی و احتمالا، تصمیم هایی اتخاذ خواهد شد. بعید به نظر می رسد که در سال جاری، سفری رسمی توسط الهام علیف، رئیس جمهوری آذربایجان به ایران و یا توسط ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران به باکو انجام شود. در حقیقت، مورد جدیدی رخ نداده است. طبق معمول دولت جدید ایران تلاش می کند تا اولویت ها و ابتکار عمل های جدیدی را در روابط با باکو مطرح کند.

در رابطه با سفر وزیر دفاع آذربایجان به ایران باید گفت که سیستم امنیتی که در حال حاضر، در منطقه در حال شکل گیری است، امکان برقراری ارتباطات میان عرصه های تدافعی را فراهم می کند. قالب 3 +3 نیز یک قالب امنیتی است. روابط میان وزارت دفاع دو کشور باید در راستای حل و فصل مسائل مبرم باشد.

ایران به پروژه کوریدور زنگزور علاقه مند است. در آینده نزدیک، بحث بازسازی خط راه آهن از طریق جلفا مطرح خواهد شد. بدین ترتیب، ایران ارتباطات راه آهنی خود با کشورهای قفقاز جنوبی را از سر خواهد گرفت. ایران به همکاری در چارچوب قالب 3 + 3 نیز علاقه مند است، زیرا امکان پیوستن به فرایندهای سیاسی منطقه و مشارکت فعال در آن را فراهم می کند.

مقابله با ترکیه به نفع تهران نیست. هیچ جایگزینی برای آنکارا، مسکو و یا باکو وجود ندارد. هر یک از این کشورها از اهمیت ویژه ای در سیاست ایران برخوردار هستند. حتی در زمینه ای از مشارکت احتمالی ترکیه در مناقشه اوکراین و در حمایت از ناتو، ایران میان مسکو و آنکارا انتخابی نکرده است.  زیرا، در صورت چنین انتخابی، ایران از ارسال گاز خود به کشورهای اروپایی و از طریق ترکیه محروم می شود. در اینجا، نه فقط از گاز، بلکه از دیگر محصولات نیز سخن در میان است. 

آنکارا یکی از یاران اصلی اقتصادی ایران است. ترکیه در پیشبرد دستور کار گفت وگوها در خصوص توافق هسته ای مشارکت فعالی دارد. در مجموع، باید گفت که ترکیه به عنوان عضو ناتو در خاورمیانه، نقش میانجی را با کشورهای منطقه ایفا می کند. برای ایران، چنین سیاستی سودمند است و از این رو، به روابطش با آنکارا خدشه وارد نخواهد کرد.

منبع: یوروآسیا دیلی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11