به مناسبت یکصدمین سالگرد امضای پیمان دوستی
حقوق بشر و مقابله با تروریسم؛ ایران و افغانستان در مسیر پاسداشت صلح و دموکراسی
نویسنده: دکتر اصلی عباسی، مدیر روابط بین‌الملل کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی یونسکو - دانشگاه شهید بهشتی
دیپلماسی ایرانی: تروریسم، پدیده شومی است که به‌طور جدی، ناقض حقوق بشر بوده و با تهدید دموکراسی، علاوه‌بر پایمال ساختن حق ملت‌ها بر تعیین سرنوشت خود با ایجاد فضای ارعاب و وحشت، تداوم حکمرانی را نیز به مخاطره انداخته و جامعه‌ی مدنی را با توسل به زور و تهدید، در سانسور و سکوت محبوس می‌کند. هر دو کشور ایران و افغانستان، شوربختانه، از قربانیان تروریسم بوده‌اند و تجربیات تلخی چون اتلاف جان هزاران شهروند بیگناه و شیوع هراس در سرزمین‌های مادری خود را در سایه‌ی اشکال مختلف تروریسم، از جمله تروریسم اقتصادی، با تمام وجود احساس کرده‌اند.
ناگفته نماند که زیان‌های بشری تروریسم را در سرتاسر جهان، هر ملتی، به‌نحوی، تجربه کرده؛ حتی سازمان ملل متحد، به‌عنوان مرجع اصلی و پیشگام جهانی صلح و امنیت بین‌المللی، تجربه‌ی تلخ تروریسم را از سر گذرانده است، به‌عنوان مثال، طی حمله‌ی تروریستی به دفاتر سازمان ملل در 19 آگوست 2003، 21 تن از پرسنل این دفاتر و نماینده‌ی ویژه دبیرکل ملل متحد، جان خود را از دست دادند.
تروریسم، آشکارا و به شکل مستقیم، بر حقوق بشر تاثیر داشته و حق‌ها و آزادی‌های بنیادین، از جمله حق بر حیات، آزادی و امنیت فردی و جمعی را در معرض تهدید قرار می‌دهد و به تضعیف حاکمیت قانون منجر می‌گردد. تروریسم با تهدید آزادی‌های سیاسی و مدنی، شهروندان را به انصراف از مطالبات مشروع سیاسی و مدنی خود وادار کرده و پایه‌های دموکراسی را، به‌ویژه در دموکراسی‌های نوپا، سست می‌کند. پیامدهای منفی تروریسم بر توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها، علاوه بر محروم ساختن مردمان از منافع توسعه، میزان خشونت و آشوب در میان اقوام مختلف را افزایش داده و حس همبستگی ملی را نابود می‌سازد.
بعد دیگر تروریسم، پیوند شوم آن با جرایم سازمان‌یافته‌ی فراملی، پولشویی، قاچاق مواد مخدر و اسلحه است که با ارتکاب جرایمی مانند قتل، آدم‌ربایی، گروگان‌گیری و سرقت ارتباط تنگاتنگی دارند.
از دیگر پیامدهای مهم تروریسم، به مخاطره افکندن روابط مودت‌آمیز میان کشورهاست که با تضعیف اصولی مانند حسن نیت در روابط بین‌المللی، همکاری‌های متقابل، به‌ویژه در زمینه‌ی توسعه را تضعیف می‌کند. افزون‌بر این، اقدامات تروریستی، با تهدید تمامیت و امنیت کشورها، منجر به نقض اصول حقوق بین‌الملل شده و با تخطی از اهداف منشور ملل متحد، صلح و امنیت بین‌المللی را نیز متزلزل می‌کند.
شکی نیست که مقابله با تروریسم، علاوه‌بر مطالبه جدی شهروندان، مستلزم اراده و اقدام مصمم دولت‌ها و همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی است. دو دولت ایران و افغانستان، با هدف بسط روابط مودت‌آمیز و افزایش سطح همکاری‌های اقتصادی که منافع آن عاید مردمان هر دو سرزمین خواهد شد، از ظرفیت‌های لازم برای در پیش گرفتن راهکارهای پیشنهادی زیر برخوردار هستند:
- اتخاذ اقدامات جدی برای پیاده‌سازی استراتژی‌های منطقه‌ای مقابله با تروریسم در چارچوب نظام حقوق بین‌الملل؛ از جمله انعقاد پیمان‌نامه‌های دوجانبه جهت همکاری در حوزه‌هایی که نقش مهم و بسزایی در مقابله با تروریسم دارند؛
- اتخاذ رویکردهای مشترک نسبت به مقابله با افراط‌گرایی خشونت‌بار که از ریشه‌های سیراب‌گر شجره‌ی منحوس تروریسم است؛
- طرح‌ریزی و اجرای برنامه‌های دوجانبه با هدف پیشگیری و مجازات تأمین مالی تروریسم در سطح ملی و منطقه‌ای؛
- تلاش جدی برای افزایش گفتمان صلح منطقه‌ای و همکاری در حوزه‌های موثر بر مقابله با تروریسم، به‌ویژه با یاری جستن از مراکز دانشگاهی، جامعه مدنی و رسانه‌های هر دو کشور؛ بی‌تردید، همکاری مراکز دانشگاهی و پژوهشگران هر دو کشور ایران و افغانستان، علاوه‌بر افزایش مودت، تفاهم و درک متقابل میان نخبگان علمی این دو سرزمین، به کشف و اجرای راهکارهای حقوق بشری مقابله با تروریسم نیز منجر خواهد شد.
در پایان یادداشت خود، خاطرنشان می‌سازم که در سیاق مقابله با تروریسم، نباید از ترویج و حمایت از حق‌ها و آزادی‌های بنیادین بشری غفلت نمود؛ زیرا مبارزه با تروریسم، عذری برای نادیده‌انگاری و نقض حقوق بشر نیست. به امید تحقق رویای جهانی صلح برای همه‌ی ملل و اقوام؛ رویایی که بدون مشارکت همه ما، هیچ‌گاه، محقق نخواهد شد.
نظر شما :