درباره روابط دیرینه افغانستان و ایران

نویسنده: عتیق الله قناعی، عضو هیئت علمی دانشگاه غالب هرات

دیپلماسی ایرانی: افغانستان و ایران به دلیل همسایگی، مسلمان بودن و داشتن مرز مشترک، اشتراکات فرهنگی، تاریخی و در سیاست خارجی هر دو کشور مقصود مهمی محسوب می شود. اولین روابط سیاسی این دو کشور پس از استقلال افغانستان به سالهای 1920 زمان حکومت شاه امان الله خان بر می گردد. در زمان حکومت وی، نماینده افغانستان برای مذاکرات سیاسی وارد ایران شد و معاهدات دوستانه ای به سطح دو کشور به امضاء رساندند که در پیرامون این مذاکرات روابط تجاری، فرهنگی، پستی، دربر گرفته است.
  
در ادامه این مذاکرات و بعد از یک سال، معاهده دوستی در سال 1921 یعنی دقیقا صد سال قبل از امروز بین نماینده گان دو کشور امضاء شد. و همچنان سالهای بعد قراردادها و معاهدات برای استحکام صلح و دوستی، عدم تعرض و حفظ بی طرفی هنگام تعارض دولت های دیگر و امضاء قرارداد تجاری و امثال آن، قراردادهای که باعث روابط مستحکمتری شده بود، منعقد شده است. در کل ایران و افغانستان در طول صد سال، روابط سیاسی، مبادلات تجاری مطلوبی به عنوان دو کشور دوست و همسایه با هم داشتند، ایران از جمله اولین کشورهایی بود که در افغانستان سفارت خود را راه اندازی کرد و در زمینه های اقتصادی روابط ابتدایی خود را آغاز کردند.

بعد از تجاوز اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان و پیروزی انقلاب در جمهوری اسلامی ایران، این روابط فصل و باب جدیدی بر خود گرفت از این رو که جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور دوست همسایه و مسلمان، نظر به همکاری های قبلی و اشتراکات زیادی که در هر دو کشور وجود دارد، افغانان را به عنوان دوست و برادر در جمهوری اسلامی ایران اسکان داده تا مورد تهاجم و حملات ارتش سرخ و جنگ های داخلی قرار نگرفته و از فضای امن جمهوری اسلامی ایران برای زندگی آرام و بخصوص پیشرفت و ترقی اطفال و کودکان افغان در عرصه تعلیم و تربیت استفاده بهینه کنند. و همچنان جمهوری اسلامی ایران در حالیکه در دوران طالبان یک عده از دیپلمات های ارزنده خود را در افغانستان از دست داده، بازهم همکاری های انسان دوستانه خویش را ادامه داده و بخصوصا بعد از پیروزی ملت افغانستان بر حکومت طالبان در حالی که در این عرصه زمانی، خیلی از کشورهای غربی خواستار تنش بین دو کشور شده بودند، ولی حسن نیت و اشتراکات فرهنگی، دینی، اجتماعی این ملت ها که از تاریخ بسیار کهنی برخوردار بوده، باعث شده تا این روابط مستحکمتر شود. 

بنابراین، تاریخ نشان دهنده روابط دیرینه ی این دو سرزمین است، که گهگاهی هم یک سرزمین واحد و یا یک ملت واحد بودند که خود نمایانگر دوستی، همدلی و همگرایی بوده به این معنی که می توان هر دو کشور را به یک تن واحد تشبیه کرد، یعنی اینکه اگر عضوی از بدن دچار مشکل شود، بقیه ی بدن انسان ناآرام است. در نتیجه، پیشرفت و آرامش در هر دو کشور بر دیگری تاثیرگذار خواهد بود، در آینده هم روابط ملتها و دولت های جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان الزام و ملزوم همدیگر خواهند بود.

اما این ارتباطات و روابط و در عرصه های مختلف مانند انجمن های صلح و دوستی افغانستان و ایران برای شناخت بیشتر مشترکات فرهنگی تقویت شوند و این می تواند با تاثیرگذاری مثبت در فرهنگ دو کشور، به صلح و ثبات افغانستان کمک کند. بی تردید امنیت افغانستان، امنیت ایران و منطقه خواهد بود و همچنان تقویت روابط بیشتر فرهنگی بین دو کشور، تهداب گذاری و مستحکمتر شدن این دو روابط برای نسل جدید خواهد بود تا این پیوند به مرور زمان استحکام بیشتری در خود بپروراند. در اخیر روابط دیرینه ی این دو کشور را تبریک گفته به امید تقویت هرچه بیشتر این روابط از سوی دولت ها و ملت های ایران و افغانستان.