ایران: اعمال فشار حداکثری، دستاورد حداقلی

نویسنده: کالم لینچ

دیپلماسی ایرانی: مشهودترین مشخصه سال 2020 تشدید کارزار اعمال فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ علیه ایران شامل تحریم های آمریکا، محدودیت سفر دیپلمات های ارشد ایرانی در سازمان ملل و ترور سردار قاسم سلیمانی، استراتژیست ارشد نظامی ایران، بود. این کارزار که پس از خروج رئیس جمهوری ترامپ از توافق هسته ای 2015 ایران در سال 2018 آغاز شد، فشارهای فزاینده بر اقتصاد ایران وارد آورد، اما نتیجه ای در جلوگیری از پیشرفت توانایی ایران در زمینه توسعه برنامه هسته ای نداشت. در همین حال، تلاش های مداوم کاخ سفید ترامپ برای نابود کردن برجام، ایالات متحده را از نظر دیپلماتیک در سازمان ملل منزوی کرده است. اما هر اندازه هم که ایران حسن نیت خود را در رابطه با برنامه هسته ای نشان داده باشد، اتفاقات اخیر در داخل این کشور بر روابط آن با غرب تاثیر منفی داشته.

در اینجا پنج مقاله برتر «فارن پالسی» در سالی که گذشت در رابطه با ایران آورده شده که دیدگاه های متضاد درباره اثربخشی کارزار اعمال فشار حداکثری را مطرح کرده اند.

1. جهان ایالات متحده را در رابطه با ایران سرزنش می کند

نویسندگان: کالم لینچ و رابی گرامر - 30 ژوئن

در موارد اندکی به انزوای دیپلماتیک روزافزون دولت ترامپ در نتیجه تلاش های آن برای نابودی توافق برجسته هسته ای ایران اشاره شده است؛ توافقی که به معنای محدود سازی برنامه هسته ای ایران در برابر تسهیل تحریم های اعمال شده علیه این کشور بوده است. مایک پومپئو، وزیر خارجه ایالات متحده، در ماه ژوئن برای تحت فشار قرار دادن شورای امنیت برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران که در ماه اکتبر منقضی شد، به سازمان ملل متحد مراجعه کرد. اما در مقابل، دیپلمات ارشد آمریکا در شورای متشکل از 15 کشور دوست و دشمن، با انتقادها از خروج آمریکا از توافق هسته ای ایران بدون برنامه مشخص برای محدود کردن فعالیت های هسته ای این کشور مواجه شد. در نهایت، جهان تا حد زیادی خواسته های آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران را نادیده گرفت و مانور آمریکا با هدف اعمال مجدد یک سری تحریم های سازمان ملل متحد علیه ایران شکست خورد.

2. نقش فریبنده اسرائیل در سیاست گذاری های بایدن

نویسنده: نری زیلبر - 30 نوامبر

اندکی پس از پیروزی رئیس جمهوری منتخب جو بایدن در برابر دونالد ترامپ، محسن فخری زاده، دانشمند ارشد هسته ای ایران، در عملیاتی که ظاهرا توسط آژانس اطلاعاتی موساد انجام شده، در حومه تهران ترور شد. نری زیلبر می نویسد، تحلیل گران اسرائیلی این ترور را بخشی از تلاش بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، برای کارشنکنی در هدف بایدن در بازگشایی یک کانال دیپلماتیک بین واشنگتن و تهران و احیای توافق هسته ای 2015 ارزیابی کردند. در مقاله زیلبر به موانع موجود بر سر راه بایدن برای شروع مجدد مذاکرات هسته ای اشاره شده است. ماه گذشته نتانیاهو گفت: «بازگشتی به توافق هسته ای قبلی وجود نخواهد داشت. ما باید به سیاست خودداری از سازش پایبند بمانیم و اطمینان حاصل کنیم که ایران سلاح هسته ای تولید نخواهد کرد.»

3. سیاست های ترامپ ایران را به پیشروی در برنامه هسته ای ترغیب کرده است

نویسنده: ولی نصر - 21 سپتامبر

در دو سال و نیمی که از زمان خروج ترامپ از توافق هسته ای ایران گذشته، تهران به تدریج غنی سازی اورانیوم را افزایش داده و اگر تصمیم به ساخت بمب اتم بگیرد، زمان دستیابی آن به سلاح کوتاه تر خواهد بود. ولی نصر، یک مقام سابق وزارت امور خارجه در دولت باراک اوباما و استاد دانشکده مطالعات بین الملل پیشرفته در دانشگاه جان هاپکینز، نوشته در حالی که رهبران ایران مشتاق شروع مجدد مذاکرات هسته ای با دولت بایدن هستند، این امکان وجود دارد که هزینه احیای برجام برای آمریکا افزایش یافته باشد. نصر می نویسد: «به رغم فشار اقتصادی مضاعف، ترامپ تنها ایران را به دو برابر کردن سرمایه گذاری بر برنامه هسته ای ترغیب کرده است.» اگر مذاکرات از سر گرفته شود، ایران اطمینان حاصل خواهد کرد که اهرم مذاکراتی قدرتمندتری در قیاس با مذاکرات ثبلی خواهد داشت.

4. اعمال فشار حداکثری می تواند ایران را به میز مذاکره بازگرداند

نویسنده: هنری رم - 13 اوت

کارشناسان در آمریکا و ایران در مناظرات درباره کارآیی کارزار اعمال فشار حداکثری دولت ترامپ علیه ایران در یک مورد اتفاق نظر دارند: تحریم های ایالات متحده درد شدیدی را بر اقتصاد و کلا فشار زیادی به ایران وارد کرده است و این فشار در نتیجه مبارزه همزمان در مقابله با همه گیری کرونا، تشدید شده. هنری رُم، تحلیلگر ارشد ایران در گروه اوراسیا، می نویسد شاید همین فشار برای بازگرداندن ایران به میز مذاکره کافی باشد: «اثر ترکیبی تحریم های ایالات متحده و همه گیری کرونا اقتصاد ایران را در موقعیت بسیار آسیب پذیری قرار داده است. و احتمالا اوضاع بدتر خواهد شد. اگرچه اقتصاد تنها عامل در بازی نیست، اما وخیم تر شدن شرایط اقتصادی قطعا در میان مدت احتمال مذاکره ایران با غرب را افزایش می دهد.»

5. ایران در برابر فشارهای ایالات متحده ایمن می شود

نویسنده: سینا طوسی - 2 ژوئیه

ایران اوایل ماه ژوئن مایکل وایت، یک کهنه کار نیروی دریایی ایالات متحده را در برابر یک پزشک ایرانی آمریکایی مبادله و امید آمادگی تهران برای مذاکره با واشنگتن را در کاخ سفید بر سر یک توافق هسته ای جدید ایجاد کرد. اما سینا طوسی، محقق ارشد شورای ملی ایرانی-آمریکایی، استدلال کرده که کارزار اعمال فشار حداکثری ترامپ تنها دست تندروها و محافظه کاران در نظام جمهوری اسلامی را تقویت کرده و آنها هم باور دارند که به آمریکا و وعده های آن هیچ اعتمادی نیست: «شعارها و اقدامات جنگ طلبانه ترامپ باعث نشده که ایران تمایل بیشتری به انجام توافق داشته باشد، بلکه مقامات ایرانی که از مذاکرات با ایالات متحده حمایت می کنند را تضعیف کرده اند.» اگرچه ایران پیشتر هم گفته بود که اگر آمریکا تحریم های اعمال شده توسط ترامپ را تسهیل کند، ممکن است مذاکرات را از سر بگیرد، اما اکنون ایران این پیام را به دولت منتخب جو بایدن ارسال کرده است که تا زمان ورود مجدد ایالات متحده به توافق هسته ای، هیچ مذاکره دیگری وجود نخواهد داشت.

منبع: فارن پالسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34