بایدن نمی تواند به بازی «جوجه» ترامپ با ایران ادامه دهد

نویسنده: جف لامیِر

دیپلماسی ایرانی: رئیس جمهوری منتخب جو بایدن در بازگرداندن ایران به تعهدات هسته ای، در مقابل زمان رقابت می کند. در ایالات متحده، دولت دونالد ترامپ سعی بر حفظ تحریم های «اعمال فشار حداکثری» از طریق اعمال آخرین موج تحریم ها علیه ایران دارد. در ایران هم وضعیت به همان اندازه ناخوشایند است چرا که قانون جدیدی برای توسعه غنی سازی هسته ای و متوقف کردن بازرسی های هسته ای آژانس در فاصله دو هفته ای از مراسم تحلیف بایدن ارائه شده است. جدای از این قانون، انتخابات ایران هم به طور بالقوه می تواند فرصت مذاکرات را از بین ببرد. اما بایدن همچنان این قدرت را دارد که به کارزار اعمال فشار حداکثری پایان دهد و اعتبار آمریکایی را در مدت زمان کوتاه بازگرداند.

اول، باید توجه داشت که نزدیک به هزار مورد تحریم اعمال شده ایران همگی با هم برابر نیستند. برخی از آنها به گونه ای خاص طراحی شده اند تا معکوس کردن آنها دشوار باشد؛ اما عمده تحریم های آمریکا علیه ایران اقتدار خود را از دستورات اجرایی امضا شده توسط رئیس جمهوری دونالد ترامپ گرفته اند و بایدن و کابینه او می توانند بلافاصله این موارد را لغو کنند.

•    فرمان اجرایی 13846 به وزارت امور خارجه و خزانه داری ایالات متحده این امکان را می دهد که هر شخص یا نهادی را در صنایع انرژی، حمل و نقل، کشتی سازی، خودرو یا صنایع نفت تحریم. این فرمان همچنین بانک های خارجی را از نگه داشتن ریال منع کرد.

•    فرمان اجرایی 13871 صنعت معدن ایران را نیز به موارد بالا افزود.

•    فرمان اجرایی 13902 حوزه تحریم ها را گسترده تر کرد تا بخش عمرانی، تولیدی، منسوجات و «همه دیگر بخش های اقتصاد ایران» را در بر بگیرد.

این تحریم ها به طور مداوم گسترش یافتند و به همان ترتیب، فشار ویرانی اقتصادی بر مردم ایران بیشتر شد. پس از اعمال مجدد تحریم ها در سال 2018، نرخ فقر در ایران در مدت دو سال حدودا به دو برابر افزایش یافت. به رغم معافیت های مواد غذایی و دارویی از تحریم ها، شواهد گسترده ای از این مساله وجود دارد که تحریم های ایالات متحده توانایی ایران را در تهیه دارو و لوازم پزشکی از جمله انسولین، کیت های آزمایش ویروس کرونا و اخیرا حتی واکسن های ویروس کرونا از بین برده اند.

اگر بایدن می خواهد که آمریکا دوباره رهبری أمور را به دست بگیرد، باید ابتدا رهبری اخلاقی آمریکا را احیا کند. حفظ تحریم هایی که کمبودها و تباهی اقتصادی را بر ملتی 80 میلیون نفری تحمیل می کنند، کمکی به وضعیت بایدن نخواهد کرد. ایالات متحده نمی تواند با ایجاد فقر و ناامیدی در سایر کشورها کار خود را پیش ببرد؛ چنین سیاستی عکس لفاظی های آمریکا به عنوان یک رهبر اخلاقی است. بایدن تنها با پایان دادن به این تحریم ها می تواند ضمن پیشبرد منافع ایالات متحده، وجهه از دست رفته آمریکا را نیز احیا کند. منافع ایالات متحده از طریق مذاکره بهتر تامین می شود. تا مدتی بعد ار اینکه ترامپ از خروج ایالات متحده از توافق هسته ای ایران خبر داد، ایران به تایید آژانس بین المللی انرژی اتمی همچنان غنی سازی را فراتر از سطح توافق شده در برجام دنبال نمی کرد. اما اکنون دیگر شرایط مثل آن زمان نیست.

با توجه به اینکه به طور گسترده اسرائیلی ها مسئول ترور دکتر محسن فخری زاده، دانشمند ایرانی، انگاشته می شوند، خطر درگیری منطقه ای بر سر برنامه هسته ای ایران افزایش یافته و در نتیجه، بازگشت به دیپلماسی بیش از هر زمان دیگری ضروری است. منتقدان توافق هسته ای معمولا ادعا می کنند که این توافق در رسیدگی به فعالیت های منطقه ای ایران و برنامه موشک های بالستیک این کشور، ناقص است و از این رو، باید توافق جدیدی حاصل و در آن به این مسائل پرداخته شود.

اما بایدن نخواهد توانست به توافقی فراگیر دست یابد و لازم هم نیست برای این کار تلاش کند. بایدن باید ابتدا خیلی سریع و تا وقتی که فرصت هست، زیربنایی را (برای توافق های احتمالی آتی) بنا کند که این یعنی، استراتژی او چند مرحله ای خواهد بود و بازگشت به توافق سال 2015 در اولویت قرار خواهد گرفت. پس از این مرحله است که بایدن می تواند با بازیابی اعتبار ایالات متحده و نشان دادن حسن نیت خود در اجرای توافق اولیه، پایه ای برای مذاکره درباره سایر موضوعات ایجاد کند. تعیین پیش شرط برای بازگشت به توافق هسته ای احتمالا به معنای خاتمه مذاکرات پیش از آغاز آنها خواهد بود.

به همین ترتیب ، ادامه کارزار اعمال فشار حداکثری هیچ برتری برای ایالات متحده ایجاد نمی کند. آنچه مقامات آمریکایی از آن به عنوان «اهرم فشار» یاد می کنند، واکنش شدید ایران از طریق افزایش غنی سازی و تلاش برای به دست آوردن اهرم فشار متقابل را در پی داشته است. این یک بازی جوجه است که بایدن باید دریابد سود چندانی برای او ندارد و می تواند آمریکا یا اسرائیل را به آستانه جنگ بکشاند.

ایالات متحده از بازگشت به مذاکرات سود خواهد برد و برای تحقق چنین امری لازم است که بایدن فرمان های اجرایی دولت ترامپ در قبال ایران را لغو کند. تنها چنین کاری می تواند اعتبار از دست رفته آمریکا را در کوتاه مدت و زمانی که بایدن برای یک توافق به آن نیاز دارد، احیا کند و زمینه را برای مذاکرات گسترده تر بر سر موضوعات بعدی فراهم آورد. بایدن باید در برابر اصرار برای توافقی همه جانبه مقاومت کند. اگر همه باشد یا هیچ چیز مطرح شود، ایالات متحده احتمال عایدی غیر از «هیچ چیز» نخواهد داشت.

منبع: بیزینس اینسایدر / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34