دولت بایدن و پوتین؛ تقابل یا تعامل
چه با ترامپ چه با بایدن، سیاست روسیه تغییر نمی کند
نویسنده: مریم خالقی نژاد، دکتری تخصصی علوم سیاسی
دیپلماسی ایرانی: ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه با برقراری روابط مختلف با کشورهای منطقه، کمک به نجات رژیم در حال سقوط بشار اسد، رئیس جمهور سوریه و عملکرد در خصوص ژنرال سلطنتی خلیفه حفتر در لیبی تجزیه شده در جنگ و ... ، نفوذ روسیه را در خاورمیانه احیا کرد. اما این امر موانع زیادی را برای روسیه تراشید که یکی از مهمترین آنها تلاش بیشتر رقیب خود یعنی امریکا و مخالفت های آن کشور با برخی اقدامات روسیه بوده است. اکنون با روی کار آمدن دولت بایدن شاید اوضاع کمی متفاوت به نظر برسد.
رویکرد جو بایدن نسبت به مسکو بسیار سازگارتر از رویکرد دونالد ترامپ است چرا که بخشی از استراتژی بزرگتر وی برای بازیابی نفوذ جهانی آمریکاست. در مقابل بایدن قصد دارد روابط متلاشی شده خود را با اتحادیه اروپا بازسازی کند و مصمم است فشارها را بر نیرومندانی مانند پوتین با روش های مختلف اجرا کند. بایدن در ماه اوت در توئیت خود نوشت: "برخلاف ترامپ، من از ارزش های دموکراتیک خود دفاع خواهم کرد و در برابر مستبدینی مانند پوتین ایستادگی خواهم کرد".
در زمان انتخابات امریکا در ساعت¬های اولیه مشخص شدن نهایی شمارش آراء و پیروزی بایدن در حالی که اکثر رهبران غربی روز 7 نوامبر تبریک خود را به بایدن اعلام کردند، پس از آنکه چندین شبکه تلویزیونی وی را برنده رای 3 نوامبر خواندند، روسیه منتظر نتیجه نهایی ماند.
در حالی که پس از پیروزی ترامپ در سال 2016، کرملین در عرض چند ساعت یک تبریک فرستاد. در اظهار نظری نادر درباره انتخابات ایالات متحده، پوتین از نام بردن بایدن نیز خودداری کرده است. در مقابل نیز پوتین در مصاحبه تلویزیونی طولانی که در 7 اکتبر در 68 سالگی تولد او پخش شد، گفت: "ما با هر رئیس جمهوری آینده ایالات متحده کار خواهیم کرد - کسی که مردم آمریکا به او رای اعتماد دهند."
با توجه به عملکردهای هوشمندانه و عاقلانه دو طرف، به گفته بسیاری از کارشناسان و سیاستمداران یکی از مهمترین پیامدهای روی کار آمدن بایدن در انتخابات 20 20 امریکا تاثیر در روابط مسکو و واشنگتن است که در نظر گرفتن دو احتمال بسیار معقول به نظر می رسد.
الف)- گروهی بر این انتظار و عقیده هستند که مخالفت و سیاست¬های بایدن با استراتژی های روسیه منجر به افزایش تنش و احتمال اعمال تحریم¬های جدید علیه مسکو است. با عطف به مشکلات و اختلاف نظرات موجود بر سر عواملی همچون الحاق کریمه، ادعای دخالت در انتخابات 2016 امریکا و امثالهم ماندگاری بی اعتمادی متقابل میان امریکا و روسیه را باعث خواهد شد. از سویی با پیروزی نهایی جو بایدن در انتخابات اخیر امریکا روابط با کشورهای اروپایی وارد برهه جدیدی خواهد شد که مطمئنا بر روابط با مسکو نیز تاثیر خواهد گذاشت و محتملا جنبه منفی آن برای مسکو بیشتر باشد. اما بایدن دقیقا چگونه می تواند روسیه را تحت فشار قرار دهد؟
یکی از نقاط قوت حل و فصل صلح در اوکراین است، جایی که جدایی طلبان طرفدار روسیه از سال 2014 با دولت مرکزی می جنگند. بایدن بارها گفته است که می¬خواهد ناتو گسترش یابد و احتمالا اوکراین را نیز شامل شود. چنین اقدامی مطمئنا پوتین را درگیر خواهد کرد و می تواند خشونت بیشتری در منطقه جدایی طلب آنجا ایجاد کند.
نقطه فشار دیگر اقتصادی است که نه تنها بر روسیه بلکه بر بسیاری از کشورها نیز تاثیر خواهد گذاشت. غرب پیش از این با ممنوعیت انتقال فن آوری های پیشرفته برای صنعت نفت و گاز روسیه و محدود کردن اعتبارات برای بانک ها و شرکت های انرژی روسیه، مسکو را برای الحاق کریمه تحریم کرده است.
ب)- احتمال دوم نیز حکایت از منافع طرفین در صورت برخی همکاری های منطقه ای و جهانی است که به نظر کمی معقول تر است. اگر احتمال دوم را در نظر بگیریم بی تردید به منزله یک دوستی تمام عیار نیست بلکه در برخی ابعاد اختلافات نظرها و مخالفت ها به قوت خود باقی خواهد بود و در برخی ابعاد دیگر همکاری و گرایش های نزدیکی حاکم خواهد شد. تفاوت های مهمی بین نحوه برخورد دولت بایدن با روسیه در مقایسه با نحوه اقدام دولت ترامپ وجود خواهد داشت. به عبارتی طرفین دریافته اند که در مقابل این اختلافات نیاز به برخی همکاری ها برای حفظ اصول قدرت خود وجود دارد چند مورد مهم در این احتمال برای برخی همکاری¬های طرفین وجود دارد که عبارتند از:
ب-1- در دولت بایدن افرادی که امور روسیه را اداره خواهند کرد حتما با تجربه هستند و احتمالا خواستار برخورد مناسب و منطقی هستند و این نکته را در نظر دارند که داشتن یک رابطه تجاری و استراتژیک امریکا و روسیه راهی بسیار مناسب برای تحقق برخی منافع استراتژیک امریکا است و این مورد برای آنها امری مهم است.
ب-2- یکی از مواردی که می توان بر آن تاکید کرد مساله کریمه است که بایدن در زمان معاونت رئیس جمهوری خود به شدت درگیر آن بود لذا به سختی می توان حداقل در این یک مورد شاهد اقداماتی متفاوت تر از گذشته بود. به طور کلی در خصوص کریمه، ریاست جمهوری بایدن برای مسکو منفی خواهد بود و اگر منجر به وخامت بیشتر اوضاع نشود از نظر محتوایی و لفاظی این وخامت ادامه خواهد داشت چرا که سال هاست که کاندیداهای حزب دموکرات مواضع تندی را نسبت به دولت ولادیمیر پوتین ریس جمهوری روسیه داشته اند.
ب-3- تمایل طرفین در خصوص تمدید و مذاکره برای پیمان استارت یکی دیگر از عوامل است که معتقدند می توانند با یکدیگر هماهنگی و همکاری داشته باشند طبق اخبار اعلام شده از سوی طرفین مایل هستند که به مذاکرات برای پیمان کاهش تسلیحات استراتژیک بپردازند. در حالی که دولت ترامپ نمی خواست دوره جدید اوباما در سال 2011 روس-آمریکا (پیمان کاهش تسلیحات استراتژیک) را که در فوریه 2021 منقضی می شود تمدید کند (اما می تواند برای پنج سال توسط دو رئیس جمهور تمدید شود بایدن قبلا اعلام کرده است که قصد دارد این توافق نامه را تمدید کند. براساس اظهارات اخیر هر دو طرف، مذاکرات در مورد معاهده جدید کاهش سلاح های استراتژیک (START) یکی از زمینه هایی است که اکنون با پیروزی بایدن می توان پیشرفت را انتظار داشت. خود روسیه اذعان داشته است که کنترل تسلیحات می تواند یک پویایی مثبت در دوره ریاست جمهوری بایدن باشد.
ب-4- به علاوه، در حالی که بایدن می خواهد توافق نامه کنترل تسلیحات با روسیه را که ترامپ از توافق نامه نیروهای هسته ای (INF) و پیمان آسمان های آزاد منعقد کرده بود، احیا کند، اما او مجبور خواهد شد با دلیل اصلی مقابله با ترامپ برای کنار آمدن از آنها مقابله کند: عدم انطباق روسیه با شرایط آنها کناره گیری از این معاهدات شاید وسیله موثری در تغییر رفتار روسیه نبوده است، اما پیوستن مجدد ایالات متحده به آنها بدون اطمینان از انطباق روسیه با شرایط آنها نیز چنین نخواهد بود.
ب-5- یکی دیگر از موارد مهم آن است که مسکو و واشنگتن دیر یا زود باید با مسئله زرادخانه استراتژیک هسته ای رو به رشد چین مقابله کنند که خود یک محرک در باز شدن راهی دوباره برای برخی سیاست های مشترک طرفین است.
در یک جمع بندی به نظر می رسد برخی نیازهای طرفین منجر به مکمل بودن برخی استراتژی های تعامل در عین حال حفظ تقابل، برای منافعشان خواهد شد اما این امر نباید به منزله حل و فصل تمام اختلافات و روابطی بسیار دوستانه تلقی شود بلکه به منظور ایجاد روابطی معقول مابین طرفین است تا حدی که منافعشان تامین گردد بدین صورت که در برخی موارد روابط از سر گرفته شود و در برخی موارد به قوت خود چالش ها باقی بماند.
اما هر اتفاقی در روابط روسیه و آمریکا در نتیجه تغییر از دولت ترامپ به دولت بایدن رخ دهد، یک چیز ثابت خواهد ماند: روسیه همچنان تحت فرمان ولادیمیر پوتین اهدافش را ادامه خواهد داد، همانطور که با نظارت پوتین بر تغییراتی در قانون اساسی روسیه که به وی اجازه می دهد تا حکومت خود را تا سال 2036 تمدید کند، او می تواند پس از حتی دو دوره ریاست جمهوری بایدن، تا مدت ها به قدرت در روسیه ادامه دهد و تا زمانی که قدرت را در دست دارد، بعید است پوتین از الگوی دیرینه خود که ایالات متحده را به عنوان دشمن اصلی روسیه می بیند، منحرف شود. بایدن نمی تواند این مسئله را تغییر دهد، همانطور که ترامپ و روسای جمهور قبلی نیز نتوانستند. بهترین چیزی که می توان پیش بینی کرد همکاری با مسکو در مواردی که منافع متقابل وجود دارد و می تواند پیشرفت کند.
منابع:
نظر شما :