چین و روسیه، منتقد اصلی ایالات متحده به دلیل اقدام علیه ایران

تهیه شده توسط گروه بین المللی بحران

دیپلماسی ایرانی: از نظر مقامات روسی، اصرار ایالات متحده برای تمدید محدودیت های تسلیحاتی با دو هدف اصلی نابود کردن برجام و دستیابی به یک موفقیت دیپلماتیک پیش از انتخابات ریاست جمهوری نوامبر بوده است. از دیدگاه آنها، سناریوهای مختلف دولت ترامپ با این هدف چیده شده بودند که به هر ترتیبی توافق هسته ای ایران را نابود کنند: اگر روسیه از تمدید تحریم های تسلیحاتی علیه ایران حمایت می کرد، ایران از برجام خارج می شد که به معنای تسریع فروپاشی این توافق بود. گزینه بهتر این بود که روسیه قطعنامه ایالات متحده را مسدود کند، اما دریافت که ایالات متحده پس از آن در صدد بازگرداندن تحریم های شورای امنیت بر خواهد آمد؛ اقدامی که در صورت موفقیت همان نتیجه را می داد.

واکنش روسیه دوجانبه بود. اول، مقامات به روشنی نشان دادند که در صورت لزوم، هرگونه تلاشی برای تصویب قطعنامه جدید شورای امنیت ورای ماه اکتبر را وتو خواهند کرد. دوم، با رد آنچه تلاش های آمریکا برای «باج گیری» دیگر شرکای برجام با بازگرداندن تحریم های سازمان ملل می خواندند، نشان دادند که بازگشت تحریم های پیشین سازمان ملل را به رسمیت نمی شناسند چون ایالات متحده پس از عقب نشینی از توافق هیچ جایگاه قانونی برای این کار ندارد. یک دیپلمات روسی به گروه بحران گفت: «نمی توانید هم از یک توافق کناره گیری کنید و هم در صدد انحلال آن برآیید. آنها سعی می کنند زبان قطعنامه را به بازی بگیرند.»

دیپلمات های روسی راه حل های بالقوه سازش را ارائه دادند، البته چندان اعتقاد زیادی به نتیجه داشتن آنها نداشتند. برای نمونه، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، 14 اوت پیشنهاد کرد که این مساله را از شورای امنیت دور و امضاکنندگان اصلی برجام را به یافتن راه حل قابل قبول دعوت کند؛ پیشنهادی که آمریکا به سرعت رد کرد. مقامات روسی پیشتر به گروه بحران گفته بودند که هدف باید گفت و گو درباره شرایطی باشد که ایران آن را در برابر افزایش محدودیت ها بپذیرد؛ از نمونه این موارد می توان به فراهم آوردن امکان ازسرگیری فروش نفت برای ایران یا کوتاه کردن مدت زمان برخی محدودیت های هسته ای اشاره کرد. با این حال، مسکو بی شک می دانست که هیچ کدام از این گزینه ها برای واشنگتن قابل قبول نخواهند بود؛ گزینه اول برای واشنگتن قابل قبول نیست چون فشارهای وارده بر تهران را کم می کند و این در حالی است که واشنگتن می خواهد فشارها بر تهران را به حداکثر برساند؛ گزینه دوم هم به این دلیل پذیرفتنی نیست که یکی از شکایت های اصلی دولت ترامپ این است که جدول زمانی کنونی توافق خیلی کوتاه است.

اگرچه برخی از اروپایی ها تهدید ایالات متحده به بازگرداندن تحریم های شورای امنیت را اعمال فشاری بر روسیه برای مصالحه بر سر تمدید محدودیت های تسلیحاتی می دانستند، اما بی شک هیچ تمایلی به چشم انداز درگیری در شورای امنیت بر سر اینکه آمریکا می تواند یکجانبه تحریم ها را بازگرداند یا خیر، ندارند. همانطور که مقامات اروپایی اشاره کردند، چنین سناریویی به تنش های مضاعف میان ایالات متحده و متحدان آن در آنسوی اقیانوس اطلس خواهد انجامید و اعتبار آمریکا را بیش از پیش زیر سوال می برد و به تمامیت رژیم تحریمی خدشه وارد می کند و هیچ کدام از اینها لزوما به معنای ضربه زدن به برجام نخواهد بود.

در همین حال، مواضع چین هم عمدتا مشابه موضع روسیه است. چین هم خروج ایالات متحده از برجام را «گناه اصلی» و نقطه آغاز بحث ها درباره عدم انطباق با شرایط توافق است. پکن به واشنگتن به دلیل اعمال تحریم های یکجانبه علیه تهران به چشم مقصر می نگرد و این مساله را مطرح می کند که واشنگتن با توجه به خروج از توافق، هیچ «حقی» برای ارجاع دادن مساله به شورای امنیت ندارد. چین از سایر کشورهای عضو برجام خواسته تا در جبهه ای مشترک با ایالات متحده مخالفت کنند و تعهد آن به برجام را خواستار شوند.

برخی مقامات چینی در مجامع خصوصی تصدیق می کنند که ایالات متحده ممکن است با توجه به برخی مفاد قطعنامه 2231 بتواند منظور خود را در شورای امنیت پیش ببرد. با این حال، حتی این مقامات نیز تصمیم نهایی را بیشتر سیاسی می دانند تا حقوقی: آنها این بحث را مطرح می کنند که شورای امنیت باید درک کند که نباید در پی درخواست ایالات متحده برای بازگرداندن تحریم ها علیه ایران، در صدد اعمال آنها برآید.

مقامات چینی مانند همتایان روس خود به مذاکرات خارج از شورای امنیت تمایل دارند. چین در عین حال در قیاس با روسیه لحن سختگیرانه تری در قبال تلاش های طرفین اروپایی برجام برای حصول سازش متقابل اتخاذ کرده اند و به دلیل مطلوبیت نتایج اقدامات ایالات متحده برای ای 3 از آنها انتقاد می کند. دیپلمات های چینی همچنین پیشنهادهای مطرح شده توسط برخی از اروپایی ها درباره ورود به تعهدات داوطلبانه برای چشم پوشی از فروش اسلحه به ایران را رد کرده و از حق خود برای پیشبرد توافق های همکاری امنیتی دوجانبه با ایران سخن گفته است. (این مطلب ادامه دارد.)

منبع: گروه بین المللی بحران / مترجم: طلا تسلیمی